sebze kuyruğu

• üretim kaynaklı sıkıntıların görmezden gelinmesiyle ortaya çıkan kuyruktur.
  
  taze sebze/ meyve tedarik zincirinin aktörleri;
  -üreticiler (çiftçiler);
  -üreticilerin tedarikçileri (tohum, ilaç, edevat, motorlu taşıt vb. sağlayıcılar);
  -taşıyıcılar;
  -finansal aracılar (kredi sağlayıcı kuruluşlar);
  -sigorta şirketleri;
  -kamu kurumları
  -kanun koyucular
  -taşıyıcılar;
  -dağıtım ağı kanalları (toptancılar, aracılar, halciler, süpermarketler, pazarcılar, manavlar);
  -tüketiciler;
  olarak kabaca özetlenebilir.
  
  bugün yaş sebze meyve alanında yaşanan temel sıkıntı aracılar değildir. aracılar uzun süredir sistem yer alan oyunculardı. her zaman sistemdeki aracının çokluğuna vurgu yapılmış, bunların bazı ürünlerde fiyat belirleyici oldukları, çiftçi ve tüketiciye verdikleri zarar üzerinde durulmuştur. ancak biraz daha konu üzerine eğilirseniz türkiye’de kooperatifleşme beceriksizliği, tarım arazilerinin dağınıklığı ve sahiplik yapısının bozukluğu, devletin aracılar üzerindeki denetim eksikliği, tarım sigorta sistemindeki problemler ve çiftçi eğitimsizliğinin bunca aracının ortaya çıkmasındaki nedenlerin bazıları olduğunu fark edebilirisiniz.
  
  aracılar karpuz, çilek vb. bir kaç ürün üzerinde belirli bir miktarda fiyat belirleyici olabilseler de genel enflasyon üzerinde çok etkileri olmamaktadır çünkü aracılık da rekabet üzerine kuruludur.
  
  peki bu tanzim satışlar nedir?
  
  şu an uygulanan tanzim satış mantığı başta sayılan aktörlerden olan devletin, gücünü kullanarak dağıtım kanallarından çekip, yakın alandaki çiftçiden aldığı ürünü ucuza satmasıdır. ancak bugünün sorunu aracının yarattığı enflasyondan ziyade üretici zinciri ayağındaki arz talep dengesizliğinden ve üretim maliyetlerinden doğan eflasyondur. dağıtım kanalı yönlü problem değil, üretim problemidir.
  
  devlet tanzim satış uygulamasıyla yıllardır düzeltmesi gereken aracılar sorununu bıçak keser gibi düzeltmeye çalışmış ancak neşteri yanlış yere vurduğu gibi bu işlem cerrahiyle çözülecek bir sorun da değildir.
  
  dağıtım kanalı süreçlerini düzeltmek; düzgün devlet müdahalesi ve kontrolü ile dağıtım kanalları içerisindeki oyuncuların rekabetlerini düzenlemek, çiftçiyi eğitmek, sigorta sistemini geliştirmek, kooperatifleri teşvik etmek, tarım alanlarında düzenleme yapmak, yaş gıda grubunda endüstriyelleşmek vb. uzun vadeli plan ve uygulamalarla mümkün olur. eğer devlet şimdi yaptığı gibi gücünü kullanarak kendisi bir aracıymışçasına dağıtım kanalı görevini üstlenirse, rekabetteki üstün avantajı nedeniyle topal aksak da olsa ilerleyen zinciri kıracak; var olan aracıları da öldürecektir. sürdürülür olmadığı her halinden belli olan tanzim satış hızlıca sona ermediği takdirde en büyük zararı önce dağıtıcılar sonra dağıtıcılar üzerinden para akışı alan çiftçiler ve yine üretim görecektir.
  
  hali hazırda üretimde arz-talep dengesizliği ve üretim maliyetleri bu kadar yüksekken başlatılan bu uygulama anı kurtarmak dışında bir işe yaramadığı gibi orta vadede zincir halkalarının kopmasına ve fiziksel ürün kıtlığına neden olabilecek tehlikeli bir çalışmadır.