özgür irade

• 15 nisan 2014 tarihindeki ben, şöyle bir şey yazmış özgür irade için:
  
  "önem kazanışı çok yenidir özgür iradenin. nedenlerin, seçimlerin, başa gelenlerin sebebinin 'tanrı arzusu' sayıldığı zamanlarda özgür irade pek arzulanan ya da önem atfedilen bir şey değildi. şirk koşmaya eşitti çünkü. olup olmadığı konusunda, iradenin özgürlük ölçütünün ne olduğunu bilmemizin bu konuya bir açıklık getireceği fikrindeyim. bir seçim yapmamız gerektiğinde, bir girişimde bulunacağımızda, bir başlatıcı eylemde bulunacağımızda ve bunun gibi durumlarda özgür iradeye anlam yüklediğimizi düşünüyorum. tüm bunları yaparken 'yapmak istiyorum, ve yapacağım,' demiyoruz. onun yerine şartları ve etkenleri değerlendirip, hesaplar yapıp bir sonuca varıyoruz. bu durumda özgür irade dünyaya hakimiyet ya da dünyadan bağımsızlıkla ilgiliyse, bana göre yoktur. davranışlarımızın sorumluluğuyla alakalı bir kavramsa ama, mümkündür. beyin kimyasalları vs. davranışlarımız üzerinde etki sahibi olsalar da execution (türkçe karşılığından emin değilim, kusura bakmayın) söz konusu olduğu sürece özgür iradenin var olduğu fikrindeyim.
  özgür iradenin varlığı/yokluğu konusunda en çok tartışılan meselelerden biri, 'suçlu'ların gerçekten suçlu sayılıp sayılamayacağı meselesi olduğu için naçizane fikrimi belirtmek istiyorum. aslında suç eyleminin ortaya çıkışında özgür iradenin rolünün ne olduğunun değil, cezalandırma anlayışımızı neyin üzerine inşa etmemiz gerektiğini konuşmamız gerekli burada. mevcut sistem suçu değil suçluyu ortadan kaldırmaya yönelik ama davranış ve kararlarımızı ister genetik yapı ve beyin kimyasalları etkilesin, ister çevresel etmenler, ikisi için de şartları belirleyen biz değiliz ve bizi suça meyyal kılan şeyler başlangıçta bizim tercihimiz olmamıştır diyebiliriz. suç ve suçlu tanımını yaparken ortaya çıkma sebeplerini tespit edip bu sebepleri, dolayısıyla suçun kendisini ortadan kaldırmanın amaçlanması gerekiyor.
  
  alakasız bir not: özgür irade sahibi olduğuna inanç, depresyonu atlatmaya yardımcı olabilirmiş."
  
  2016 yılında da silmişim. yedeklenen entry'ler arasında yeniden bulma ve yeniden paylaşma zamanı gelmiş. 2014'te yazdığım, orijinal haliyle paylaşmak istedim ama ben bile ne demek istediğimi yer yer anlamadığım için birkaç düzeltme ve düzenleme yapmam gerekti. böylece bir zaman yolculuğu daha sona erdi.