ilber ortaylı'dan 32 klasik müzik albümü

• hazzetmedigim bir zatin suya tirit listesi. madde madde inceleyelim. incelerken de baslikta geçen 'klasik muzik' ve 'album' ifadelerini akilda tutalim:
  
  1. wagner, der ring des nibelungen - vienna philharmonic orchestra, vienna state opera chorus, solti. [wagner’i eski şeflerin hepsinden ama özellikle fürtwangler ve georg solti’den dinlemeli; fürtwangler için bayreuth kayıtları aranmalı, çağdaşlardan da daniel barenboim'ı tavsiye ederim.]
  
  gecen yy.'in en meshur kayitlarindan birisini tavsiye ediyor. yukaridaki (ve takip eden maddelerdeki) satirlarin kitaptan aynen alintilandigini varsayiyorum: neden yapitin adi almanca, orkestranin adi ingilizce yazilmis?
  
  solti'nin yaptigi hemen her is muzikal olmaktan cok bombastiktir. "nibelung'un yuzugu"nu boyle duymak isteyebilirsiniz. ancak alternatif yaklasimlarin daha basarili oldugunu dusunuyorum. solti'nin yuzuk kaydinin tarihi oneminin ("ilk studyo ve stereo ring kaydi")* muzikal basarisindan daha onde oldugunu dusunenlerdenim. ben yuzuk tavsiye edecek olsam:
  
  https://images-na.ssl-images-amazon.com/…cpgpll.jpg
  
  *solti'nin yuzuk kaydi kimi yerlerde hatali olarak ilk stereo yuzuk kaydi olarak lanse edilir. hemen yukarida tavsiye ettigim kayit solti'nin yuzuk kayit turu baslamadan evvel kaydedilmistir ve stereo'dur. solti'nin kaydi ilk studyo yuzuk kaydi da degildir; ondan once furtwangler'in studyo kaydi vardir. solti'ninki ilk studyo 've' stereo kayittir. bunu not dusmus olalim.
  
  "fürtwangler için bayreuth kayıtları aranmalı" pffff, çok uzun atlamis. konu hakkinda bombos oldugu buradan anlasiliyor: furtwangler bayreuth'da hicbir zaman ring yonetmedi, haliyle hicbir zaman bir bayreuth - ring kaydi mevcut olmadi. gerçi kendisi bu olmayan kayitlari (bir de çogul yazmis!) aramaya devam edebilir; bulursa haber etsin.
  
  "çağdaşlardan da daniel barenboim'ı tavsiye ederim" belki daha iyi bir orkestra dinlemek için thielemann'a bakilabilir. barenboim bildigim kadariyla cok cok tavsiye edilecek bir is cikarmis degil.
  
  2. beethoven: symphonies nos 5&7 - vienna philharmonic, carlos kleiber [bunu da büyük isimlerin hepsinden dinlemeli ama yine asıl wilhelm furtwangler'in icrasını değerlendirmek gerekir.]
  
  yine klise bir album kaydi. boylesi onemli bir yapit toplulugu icin neden 9 senfoninin tumunu iceren bir album tavsiye etmemis? bu album meshur ve kaliteli bir album olmakla birlikte bence essiz degil. karajan'in 1975-77 kayitlarini tercih ederim (75-77 turunu bir butun olarak birçok kayda tercih ederim zaten, o ayri) furtwangler'in bu yapitlar icin icralari bence cok romantik, agdali, yavas. size kalmis.
  
  3. bach: goldberg variations - glenn gould
  
  bir baska klise tavsiye. bir baska yazarin belirttigi gibi sanki google'da "--- best recording" aratinca cikan ilk sonuclari derlemis gibi. asil sorun burada bahsettigi kaydin hangisi oldugunun anlasilmamasi zira gould'un bu yapit icin en az iki adet kaydi mevcut. çok muhtemelen ilk kaydindan bahsediyor. bu kayit bence yapitin iyi bir kaydi olmaktan cok spekulatif bir kaydi. schiff'in ecm kaydinin daha tutarli, akli basinda ve muzikal oldugunu dusunuyorum. perahia gibi, sibelius'un deyimiyle, "bir piyanist gibi degil insan gibi" calmis piyanistler mevcut. gould'a nazaran yapitin gerçek vechesini cok daha iyi gosteren kayitlar bunlar.
  
  4. schubert: the piano sonatas - william kempff
  
  william'i kendisi mi yanlis yazmis, buraya mi yanlis aktarilmis bilemeyecegim ama evet: wilhelm kempff'in bu kayit turu hem tarihi hem muzikal onemi itibariyle cok onemlidir.
  
  5. haydn: the 'sturm und drang' symphonies - the english concert/trevor pincock
  
  pfff album iyi olabilir de... haydn'dan senfoni albumu tavsiye edeceksen beklerim ki paris yahut londra senfonilerini iceren bir seyler tavsiye et. paris senfonileri - harnoncourt. londra senfonileri - karajan gibi.
  
  6. bach: brandenburg concertos (farklı kayıtlar)
  
  hani album demistik? benim tavsiyem one voice per part seklinde calinmis otantik aletlerle yapilmis bir kaydinin denenmesi yonunde olurdu.
  
  7. puccini: tosca (farklı kayıtlar)
  
  ? yine ortada album yok. de sabata'ninkini tavsiye etmis olalim.
  
  8. beethoven: late spring quartets (farklı kayıtlar)
  
  spring quartets? spring? umarim buraya yanlis aktarilmistir yoksa benim tavsiyem sinatra'dan autumn leaves kaydi olacak.
  
  beethoven'in son donem dortluleri icin alban berg yaylilar dortlusunun goruntu kaydi (hayir, eski emi simdiki warner'daki ses kaydi degil) ve (biraz tuhaf kacacak farkindayim ama ilk goz agrim oldugundan) melos yaylilar dortlusunun ses kaydini tavsiye edebilirim. ancak cok fazla sayida kaydi olan bu yapitlar icin 'en iyi kaydi sudur' demek imkansiz (onceki maddelerde adi gecen yapitlar icin de gecerli)
  
  9. beethoven: complete piano sonatas (farklı kayıtlar)
  
  en son buchbinder'in goruntu kayit turunu izledim, cok iyi oldugunu dusunuyorum. 29. sonatin 3. bolumu gibi bir iki ornekte deneysel takilmis michael korstick muazzam bir teknisyen (ama ayni olcude muzikal mi, bilemiyorum) denenebilir. klasik kayit turlarini ornek vermek istemedigimden 2000 sonrasindan ornek verdim.
  
  10. beethoven: symphonies 2&4 - wilhelm furtwangler
  
  hayir, paavo jarvi. yukarida yazmistim, neden 9 senfoniyi de iceren bir kayit turunu tavsiye edip gecmiyorsu ki?
  
  11. guisseppe verdi collection (farklı kayıtlar)
  
  suyu cikti. ortada yapit yok, album yok. o isler boyle olmuyor sn. ortayli.
  
  burayi okuyanlara ilk donem yapitlarindan ve light / meshur verdi olarak maskeli balo, rigoletto, la traviata ve il travatore
  
  orta ve son donem verdi yapitlarininsa tumunu tavsiye edebilirim: don carlo, aida, otello ve falstaff ve tabii
  
  requiem.
  
  (bkz: #25111653)
  
  12. romantic callas - maria callas
  
  ... bu mu album? basrollerinden birisinde soyledigi bir yapitin kaydini tavsiye edeydin de molla bileydik.
  
  13. mozart, beethoven, schubert, tchaikovsky, wagner, rossini, mendelssohn,bartholdy - wilhelm furtwangler
  
  yazik, seviye 'best of'a dogru yel yepelek yelken kurek gitmekte.
  
  14. violin concertos - david oistrakh
  
  ama hangileri? yedir gitsin, zaten anlayan yok. sostakovic'in 1., çaykovski'ninki ve prokofiev'in 1.si diyelim madem.
  
  en buyuk rus keman koncertolarini secmis bulundum. siz oistrakh - rus olmayan koncerto dinleme listenizi kendiniz derleyiniz.
  
  15. the great violin concertos - yehudi menuhin
  
  buna benzer basligi olan bir menuhin dvd'sinden tum zamanlarin en kotu bruch 1. keman koncertosu kaydi cikmisti, sonunu getirememistim.
  
  yapit secin dostlar. great violin concertos, not so great symphonies, so so divertimentos, terrible sonatas albumleriyle bence olmaz bu is.
  
  illa keman koncertosu dinleyecegim diyorsaniz: bach 2., mozart 3. ve 5. ve "keman ve viola icin senfoni konçertant', beethoven, brahms, çaykovski'ninkiler, mendelssohn mi minor, bruch no.1, prokofiyev no.1, sostakovic n.1, berg, stravinsky aklima ilk gelen klasikler.
  
  higdon, ligeti, eotvos gibi cagdas isimlerin de keman ve orkestra icin oldukça carpici yapitlari mevcut.
  
  16. great pianists - vladimir ashkenazy
  
  ...
  
  17. mozart: complete piano concertos - daniel barenboim
  
  ? hangi kayit turu? berlin filarmoni'yle yaptigi mi yoksa ingiliz oda orkestrasi mi? simdi turkce yazinca anlamaz da. the one with the berlin phil. or the one with english chamber orc., ortailea?
  
  zaten bence brendel - marriner - eski philips simdiki decca
  
  18. the piano masters - arthur rubinstein
  
  ...
  
  19. paganini - complete chamber music (farklı kayıtlar)
  
  cok ilginç!!! paganini'nin butun oda muzigi icin kac tane farkli kayit turu mevcut ki? sanirim bir mabaddan sallama durumu vaki olmus bu maddede de... maalesef. çok cahilsin, keske rap dinlesen de bir elif ba'da kirk hatani duzeltmekle ugrasmasak.
  
  20. mozart: violin sonatas - itzhak perlmann, daniel baremboim
  
  mutter - orkis. ama bu yapit toplulugunu tavsiye etmeye gerek var mi? listede mozart'a iliskin verilen tavsiyeler icerisinde don giovanni yok, figaro yok, requiem, k427 buyuk missa, k317 taç giyme missasi, son senfoniler, keman konçertolari, k287 ve k334 gibi muhtesem divertimentolar k250 yahut k320 gibi muhtesem serenadlar yok, keman koncertolari yok, piyano sonatlarindan, yaylilar dortlulerinden bir secki yok ama butun keman sonatlari var. hmm... tuhaf diyelim, geçelim.
  
  21. mozart: die zauberflöte (farklı kayıtlar)
  
  kimsenin umursamayacagi karajan'in 1980 kaydini hep sevmisimdir. rene jacobs'unki daha bir otantik mozart kaydi arayanlar icin tavsiyedir. harnoncourt'un bir goruntu kaydi carpiciydi: https://www.amazon.com/…lia-kleiter/dp/b000v9b7q6/r
  
  22. chopin: piano works - vladimir ashkenazy
  
  https://www.amazon.com/…product-reviews/b001f4ygua/
  
  23. rachmaninov: piano concerto no:3 - vladimir ashkenazy, london symphony orchestra
  
  sanirim ashkenazy'ci kendisi. horowitz'in mehta'yla yaptigi goruntu kaydini eklemis olalim.
  
  24. tchaikovsky: the nutcracker - berlin philarmonic, simon rattle
  
  rattle çaykovski'yi hemen hic yonetmemis bir seftir. konser ve kayit repertuarina hemen hic almamistir yahut okazyonel almistir. ozawa yahut baska bir seften tavsiye edilebilirdi. asagida kugu golu tavsiyesi bununla birlestirilerek bir 'butun baleler - caykovski - ozawa' denip gecilebilirdi. ayrica listede iki kere (bir yapit adiyla) bu bestecinin adinin gecmesi ve ikisinin de bale albumu olmasi ama senfonilerine ve koncertolarina hic deginilmemesi...
  
  edit: (bkz: #121275797)
  https://imgur.com/a/mb6tmyy
  "yukarıdaki bir yazarın 24. numaralı madde için rattle'ın piyotr ilyiç çaykovski kaydı yok demesine rağmen vardır ama amazon sitesinde satılmaktadır. ayrıcana başucu kaydımdır, özenle tavsiye ederim. nutcracker"
  
  baslikta içinde rattle geçen 3 entry var: biri basliga konu listenin bize aktarildigi entry,
  digeri su anda okumakta oldugunuz,
  sonuncusu yukaridaki edite konu olan/yukarida ekran goruntusu ve metin kopyasi olan.
  
  haliyle ustume alindim: illinoyzli açik olarak yazdigim seyi yanlis anlamis, ben hiçbir sekilde rattle'in çaykovski kaydi olmadigini iddia etmedigim gibi kendisinin bahsettigi kayittan haberdarim. tekrar edelim: rattle, bir çaykovski sefi degil, bu besteciyi ender ve okazyonel yoneten/kaydeden bir sef. bu nedenle bir çaykovski yapiti için onun bir kaydini referans vermek, kayit ne kadar super olursa olsun, tuhaf.
  
  ancak daha onemlisi: sinirli sayida (32) album tavsiyesinde bulunulan bir listede bir maddeyi findikkirana ayirmisken, takip eden maddeye (asagidaki n.25) kugu golunu koymak bence gereksiz bir yer kaybi. her 3 baleyi de kaydetmis, orn. ozawa'nin kaydi tasviye edilip tek maddede halledilebilirdi.
  
  bu konuda kisisel notum: boylesi bir listede çaykovski'nin bir balesinin tumu için bir kayit tavsiye etmektense uç balesinin hepsinin sadece suitlerini içeren bir album tavsiye etmek daha iyi bir fikir olabilirdi zira bence suitlere dahil edilmeyen bolumler, hele hele bir ses kaydindan dinlenince/sahne temsiline sahit olunmadan dinlenince, !bence!, çok sıkıcı olabiliyorlar.
  
  25. tchaikovsky: swan lake - montreal symphony orchestra, charls dutoit
  
  bkz. yukaridaki madde. bir de charles olacak o.
  
  26. rimsky-korsakov: scheherazade - royal philarmonic, sir thomas beecham
  
  sunu tavsiye edecegine git bir bartok, bir stravinsky tavsiye et.
  
  27. brahms: hungarian dances - vienna philarmonic orchestra
  
  sefsiz calmislar zaar. abbado'nun albumunu tavsiye etmeye calismis herhalde: https://www.deutschegrammophon.com/en/cat/4106152
  
  biz sizi soyle alalim, kulaginiz brahms'la dolsun:
  https://www.deutschegrammophon.com/en/cat/4793192
  
  hatta olmusken tum orkestra muzigi olsun: https://www.amazon.com/…es-concertos/dp/b003y3mywm/
  
  32 maddelik listeye brahms'i bir kere katip onda da macar danslarini tavsiye eden adamin muzik bilgisinden suphe etmem: yoktur.
  
  28. chopin: nocturnes - fazıl say
  
  chopin'in gece muzigi gibi ikonik bir yapit toplulugunu ikinci sinif bir piyanistin tam olmayan bir albumunden neden tavsiye ediyorsunuz ki? ayrica bu listenin 22. maddesinde bu bestecinin butun piyano muzigini iceren bir albumu zaten tavsiye etmistik?! neden sinirli sayida madde iceren bir listede tekrar dusuyoruz?
  
  ucuz entellik cabalari ne kadar vahim sonuclar doguruyor.
  
  rubinsten, pires...
  
  29. say plays say - fazıl say
  
  listenin basinda 'klasik album' denmisti. say, bir klasik besteci degildir, yaptigi muzik klasik (bati sanat musikisi) degildir.
  
  30. 20th century piano edition - idil biret
  
  bu albumu dinlemisligim yok ama icerigi cok kaydadeger.
  https://images-na.ssl-images-amazon.com/…plxhgl.jpg
  sanirim bu kadar cesitli bir 20.yy modern muzigi kaydi yapmis baska bir turk piyanisti mevcut degil. denenebilir.
  
  31. arşiv serisi - ayla erduran
  
  hmm hmm, evet, arsiv serisi...
  
  32. ottoman court music (osmanlı saray müziği) - vedat koşal, henschel quartet
  
  ilgilenen yorumlasin, 31 madde bati sanat musikisi tavsiyesi verir gibi yaptiktan sonra bir anda topkapi sarayina gecmek ilginc.
  
  --------------
  
  buna benzer baska liste / tavsiye facialari icin:
  
  (bkz: #78670341)
  (bkz: #83288823)
  (bkz: #82423647)
  (bkz: #33093959)