samiri

• “oryantalistler ve günümüzde birtakım batılı akademisyenler sâmirî kelimesini, yahudi topluluğu olan “sâmirîlere mensup” olarak anlamaktadırlar. yahudi kaynaklarına göre, sâmirîlerin kökeni mö.722 yılındaki asur sürgünü'ne dayanmaktadır. hz. süleyman'ın vefatı sonrasında israiloğulları, kuzeyde israil, güneyde ise yehuda adıyla iki farklı devlete bölünmüştür. yehuda devleti'nde benyamin ve yehuda kabileleri, israil devleti'nde ise diğer on kabile yaşamıştır. kuzeydeki israil devleti, mö.722 yılında asurlular tarafından, güneydeki yehuda devleti ise mö. 586 yılında babil kralı bühtünnasr (buhtunnasır) (nebukadnetsar) tarafından yıkılmıştır. asurlular, israil devleti'ni işgal ettiklerinde buradaki on israil kabilesini mezopotamya'dan getirdikleri farklı milletlerle karıştırmış ve yeni bir etnik yapı oluşturmuşlardır. araştırmacılar bu yeni kimliği sâmirîler olarak adlandırmışlardır.”
  — yasin meral - sâmirî'nin buzağısı, önsöz.
  
  “sâmirî kelimesinin etimolojisine yönelik rivayetler:
  1. sâmirî, yahudi mezhebi olan sâmirîlerdendir. bu çerçevede kelime, “sâmirîlere mensup” anlamındadır. bu iddia aynı zamanda “samaryalı”, “samireli” ya da “şomronlu” gibi anlamları da içermektedir.
  2. sâmirî, “sümerli” anlamına gelmektedir.
  
  sâmirî'nin adı ve özelliklerine dair rivayetler:
  1. israiloğullarının ileri gelenlerindendir.
  2. kirman beldesindendir.
  3. bacerma beldesindendir.
  4. adı, munca'dır. (bu ismin, mısır'da israiloğullarının çocuklarına yapılan işkenceler sırasında hz. musa tarafından kurtarılan miha'nın isminin yanlış noktalanmış hâli olduğu açıktır.)
  5. adı, musa b. zafer'dir.
  6. hz. musa'nın kıbti bir komşusu olup israiloğullarından değildir.
  7. münafık bir sihirbazdır.
  8. sâmirî'nin gerçek adı harun'dur.
  9. hz. musa'nın halasının ogludur.
  10. hz. musa'nın amcasının ogludur.
  11. ineğe tapan bir kavimdendir, sonra da israiloğullarına katılmıştır.
  12. sâmirî, hint asıllıdır.”
  — a.g.e, s. 106-107.
  
  “oryantalistler tarafından sâmirî'nin kimliğine dair farklı iddialar ortaya atılmıştır. heinrich speyer de sâmirî kelimesinin tanah'taki karakterlerden zimri ile olan ses benzerliğine dikkat çekmektedir. zimri'nin peor putuna tapmaları yönünde israiloğullarına öncülük edişiyle sâmirî'nin buna benzer rolü, bu tür bir ilişkilendirmede temel rol oynamaktadır.”
  — a.g.e, s. 111.
  
  “israiloğullarının mısır'dan çıkışlarının üzerinden çok fazla zaman geçmeden gerçekleşen buzağı hadisesinde mısır kültürünün etkili olduğu aşikardır. bu sebeple de sâmirî kelimesinin arapça ya da ibranice değil antik mısır dilinde olması kuvvetle muhtemeldir. kanaatimizce sâmirî kelimesi, mısır dilinde oğul anlamına gelen sa kelimesi ile sevgili anlamına gelen meri kelimesinin birleşiminden oluşmakta olup “sevgili oğul” anlamına gelmektedir. kelime, ingilizce eserlerde sa-meri, sa-mery, sa-mer şeklinde farklı formlarda yazılmaktadır. bu isimlendirime bazen sa-mery huthor yani “hathor'un sevgili oğlu” şeklinde devlet yöneticileri için de kullanılmaktadır. ayrıca mısır kaynaklannda sa-mer şeklinde anılan bir rahip sınıfı bulunmaktadır.
  
  mısır ve israiloğulları bağlamında “sevgili oğul” ifadesiyle akla gelen ilk kişi hz. yusuf'tur. nitekim hem tevrat hem de kur'an hz. yusuf'un bu sıfatından bahsetmektedir. ayrıca tanah'ta hz. yusuf'un oğlu efrayim için de “sevgili oğul” ifadesinin kullanıldığı görülmektedir. hz. yusuf, israiloğulları arasında mısır'da uzun süreli olarak ikamet etmesi ve karışık evlilik yaparak mısır bürokrasisinde önemli bir makamda görev yapması itibariyle hz. yakup'un diğer çocuklarından ayrılmaktadır. bu anlamda yakup'un oğulları arasında en fazla mısırlı olanlar yusufoğullarıdır. bu bilgiler ışığında sâmirî isimlendirmesinin, “sevgili oğlun kabilesinden” yani yusufî anlamında kullanıldığını söylemek mümkündür.”
  — a.g.e, s. 113-114.
  
  ilginç bağlantılar:
  (bkz: yusufiye)
  (bkz: medrese-i yusufiye)