az-5

• çernobil faciasında patlamaya yol açan zincir olaylarda önemli katkısı olan, acil durum stop butonu.
  
  orijinal fotoğraf, üstteki 3 lü sırada ortada üzerinde a3-5 yazıyormuş gibi ^* olan buton.
  
  butonun görevi, sovyet dizaynı olan rbmk-1000 reaktör çekirdeğinde kullanılan, %2 u-235 ile zenginleştirilmiş uranyum dioksit yakıtına, fisyon reaksiyonunu ^* yavaşlatmak-durdurmak amacıyla grafit uçlu boron karbit çubukların daldırılmasını sağlamak.
  
  kaynaklarda eps-5 (emergency protection system-5) diye de geçiyor.
  rusça orijinali ????????? ?????? (avariynaya zashchita^*) olduğundan az-5 diye biliniyor. 5 ise en yüksek acil durum seviyesi olan 5 den geliyor.
  
  az-5 butonuna, çernobil nükleer santralinde yer alan 4 reaktörden, reaktör #4' ün operatörlerinden aleksandr akimov' un bastığı söylense de butona kimin bastığı kesin olarak bilinmiyor.
  
  edit: çernobil faciasındaki kontrol çubukları aslında boron karbit' den yapılmaydı. grafit takipçi ^* ise reaktörün daha yüksek verimde çalışmasını sağlamak için (dolayısıyla daha düşük enerji maliyeti) kullanılmıştır. ancak kontrol çubukları reaktörden çıkarılıp tekrar sokulduğunda grafit takipçiler fisyon reaksiyonunu yavaşlatmak yerine hızlandırmış ve faciaya yol açmıştır.