tanrının özgür iradesi olabilir mi

• biraz uzun bir girdi olacak, ancak okuyup beni bilgilendirirseniz beni çok sevindirirsiniz. şimdiden özür dilerim.
  
  bugün 300 den fazla girdinin girildiği "kader belliyse özgür irade nasıl var" başlığında yazılan yazıları okuduktan sonra kafamda beliren soru.
  
  şöyle ki; başlık altında kaderin ve özgür iradenin bulunabileceğini savunan arkadaşların temel dayanak noktası, tanrının zaten her şeyi bildiği ve tanrının sizin yapacağınız eylemi biliyor oluşunun sizin iradeniz üzerinde bir etkisinin olmadığı. bu arkadaşların söylemlerinin de kuran'da pek çok ayette doğrulanmakta olduğu az bir çabayla görülebilir. örn: "vallahi bi külli şey'in alim (allah, her şeyi en iyi bilen'dir) nur; 35"
  
  tanrının geçmişi ve geleceği biliyor oluşuysa bence başlı başına bir ikilem yaratmaktadır. buradaki temel sorun tanrının kendi yapacağı eylemleri bilip bilmemesidir. burada ortaya 2 seçenek çıkıyor;
  a) tanrı kendi yapacağı eylemleri bilmiyor
  b) tanrı yukarıdaki ayette de belirtildiği gibi kendi eylemleri ve bu eylemlerin sonuçları da dahil olmak üzere geçmiş ve gelecek her şeyi biliyor.
  
  a şıkkını seçersek zaten kuran'ı yalanlamış, islam'dan da çıkmış oluruz. o halde b şıkkı tek çıkar yol. tanrının kendi yapacağı eylemleri biliyor oluşuysa tanrının özgür iradesini ortadan kaldırıyor (burada eylem gerçekleştiren bir varlık olarak tanrının zamansızlığı önemli bir etken). şöyle ki;
  1) tanrı kendi oluşumu bağlamında zamansız olsa da eylemlerini birbiri ardına, belirli bir sırada yapıyor. yani ruhlar yaratılıyor>cennet yaratılıyor>adem yaratılıyor>adem ve havva dünyaya gönderiliyor...
  
  kendi alacağı kararları ve bu kararların sonuçlarını bilen bir varlık en mükemmelden başka bir seçenek seçemez. böyle bir senaryoda (tanrının alabileceği kararların sayısı sonsuz olsa da) diyelim ki önünüzde z, x ve y den oluşan 3 seçenek var, bunlardan birini seçmeniz gerekiyor ve siz kendiniz için iyi sonuç vereceğini düşündüğünüz x i seçiyorsunuz. daha sonra karşınıza x1, x2 ve x3 seçenekleri çıkıyor buradan da x2 yi seçiyorsunuz. x2 seçeneğinden sonra tıpkı aynı biçimde karşınıza x21, x22 ve x23 biçiminde 3 seçenek daha çıkıyor ve siz yine kendiniz için iyi sonuç vereceğini düşündüğünüz x23'ü seçiyorsunuz. ve bu seçenek sizin için en mükemmel sonuç oluyor. seçimlerinizin sonuçlarının ne getireceğini bilmeden size verilen seçeneklerle yaptığınız bu tercih sizin "özgür iradeniz" olsun. tercihlerin tamamının ne sonuçlar getireceğini bilen tanrıysa x23'e ulaşmak zorunda olduğunu bildiğinden zaten y'i ya da z'yi seçemezdi. o halde tanrı eylemlerini sıralı bir biçimde gerçekleştiriyorsa özgür iradeden yoksun demektir.
  
  2)tanrı yaptığı eylemlerin tamamını öyle bir biçimde yaptı ki bir domino taşını itmek gibi yaratılıştan kıyamete kadar oluşacak şeylerin tamamı birbirini izledi. böylece yalnızca bir eylem yaptığından ve bu eylemin sonucunu bile isteye yapacağı için özgür iradeden söz edilebilir. ancak bu durumda da tanrının yaratılıştan bu yana hiçbir eylemde bulunmadığı (duaların kabulü/dinlerin gönderilmesi vs.) ve bulunamayacağı ortaya çıkar ki her şeye kadir bir varlık olma özelliği ortadan kalkar.
  
  bu durumdaysa ortaya çıkan sonuç şudur ki her şeyi bilen bir tanrı yalnızca bu özelliği ile kendi kendini sınırlandırıyor demektir.
  
  ekleme: @ununpentium adlı yazar arkadaşla aramızda geçen mesajlaşmayı eklemek istedim.
  
  @ununpentium: şimdi öncelikle kavramları bi düzeltmek lazım insanın iradesi yanlış bilmiyorsam "kısmi iradedir" en uygun tanımı budur. kader kısmına gelecek olursak burada iki görüş var birincisi şöyle allah kaderi yazdı ve herşey bellidir. bizim irademizde seçim yapabileceğimiz şey şudur örneğin ben yarın işe gideceğim bisikletle mi ya da arabayla mı gideceğimi ben seçiyorum ama sonuç olarak işe gitmiş oluyorum aynı kapıya çıkıyor. ikinci bir görüş ise tanrı kaderi yazmadı ama ne olup biteceğini biliyor sadece
  
  @9köyden kovulan yalancı: "ben yarın işe gideceğim bisikletle mi ya da arabayla mı gideceğimi ben seçiyorum ama sonuç olarak işe gitmiş oluyorum aynı kapıya çıkıyor. " belki de işe bisikletle giderseniz yolda size araba çarpıp öleceksiniz. böyle bir durumda bisiklet seçeneğini seçerseniz başınıza geleceği bilmediğiniz için vereceğiniz karar sizin iradeniz olur. fakat bisikletle işe giderseniz başınıza geleceği biliyor olsaydınız bunu tercih etmeyecektiniz. bu nedenle zaten artık önünüzde 2 seçenek yok. burada verebileceğiniz bir karar yok artık. karar yoksa irade de söz konusu olamaz. öyle değil mi sizce de ?
  
  ekleme 2: konu üzerine biraz daha düşününce daha basit bir durum ortaya çıktı. tanrının alacağı kararları biliyor oluşu bambaşka bir ikilem daha doğuruyor. o da şu ki; eğer tanrı alacağı kararı biliyorsa zaten başka karar alamaz. eğer alabiliyor olsaydı bu yanıldığını gösterirdi. 2000000 sene sonra a kararını alacağınızı biliyorsanız 1) diğer kararları almamanız gerekir. 2) eğer alabiliyorsanız o zaman da her şeyi bilemiyorsunuz demektir. zamanla aklıma gelenleri eklemeye devam edeceğim.