eppur si muove

• galileo ya engizisyon mahkemesinde kopernik ogretisinden vazgectigini soylemesi istenmi$tir. aksi halde olecektir.oda diz cokerek bu ogretiden vaz gectigini soyler fakat tam kalkarken 'eppur si muove' der.yani ''her$eye ragmen dunya donuyor''..
• galileo galileinin engizisyon önünde fikirlerini inkar etmesinden sonra fısıldayarak söylediği rivayet edilen, yine de dönüyor anlamındaki cümle...
• yine de dönüyor.
  
  ne dersem diyeyim, ne yaparsam yapayım, ne kadar olanı inkâr edersem ya da ötelersem öteleyeyim bu bir gerçek. dünya dönecek ve ben toz olacağım. dilim ne derse desin, bu değişmeyecek.
  
  olsam da olmasam da dönecek.
  
  bu bana hem dayanma gücü veriyor; bir gerçek çünkü.
  hem de hüzün veriyor, olanı değiştirme gücümün olmadığını çarpıyor suratıma.
  
  duvara toslamış gibi oluyorum her okuduğumda.
• (bkz: tarihteki muazzam ayarlar)
• galilei'nin ölmeden önce değil, kendisi yargılayan mahkemede, ceza almamak için mahkeme heyetinin karşısında teorisini reddettikten sonra alçak sesle söylediği iddia edilen sözler.
• kafka'nin da almanca bolumleri -italyancalar ile hemen hemen ayniymis, biraz gec farkettik bunu- cevirmesiyle turkce hali bize gore soyle olan sarki;
  
  oglum, dikkat et^**
  gozlerinin goremediklerine
  aklina guven
  ve kabiliyetlerini guclendir
  
  hic yildizlara dokundun mu?
  binyillarin du$u?
  hic guzelligini gordun mu
  yeni dogmus bir yuzyilin?
  
  ve simdi yeni bir yola girmenin zamani
  gorulecek seyler (var)
  insan sadece zayif bir yansima
  evrimin tarihinde
  
  ve bu karanlik zamaninda
  senin yolunu aydinlaticak:
  
  galilei'nin ulkesinin guzelligi
  
  ve daha karanlik zamanlarimda
  isildiyacaklar
  isildiyacaklar benim icin
  sonsuza dek
  
  titrek mum ışığında doğdu
  karanlık bir çağda kaleme alındı
  eski bir parşömen
  divit le buluştu
  
  kollarında dogan yapıt
  kainatın çadırından kaçar
  bu, zamanın başlangıcıdır
  ve dünyasını değiştirir
  
  kainatın çadırının^*
  
  karanlik zamanlarda, mumun
  titreyen isiginda yazilmis
  eski bir parcomen ustunde dogdum
  divit akti,
  ve kollarinda dogdu,
  bircok ilahi dizayn.
  bu zamanin baslangicidir
  ve o dunyayi degistirecek.
  
  oglum, dikkat et..
  hacin^* senden olmani istedigine
  gozlerine guven
  ve kabiliyetlerini guclendir
  
  hic yildizlara dokundun mu?
  binyilların dusu?
  hic guzelligini gordun mu
  yeni dogmus bir yuzyilin?
  
  ve kutsal ayet hakkinda
  suphelenmenin zamani geldi
  
  o sadece zayif bir yansima
  sonsuz evrenimizde
  
  ve bu karanlik zamaninda
  guzellik senin yolunu aydinlaticak:
  
  galilei'nin ulkesinin guzelligi
  
  ve daha karanlik zamanlarimda
  isildiyacaklar
  isildiyacaklar benim icin
  sonsuza dek.
• bu sözün öncesine kısaca bir bakalım:
  
  galileo galilei’nin kilise ile münakaşası ve mahkûmiyeti ve ölümü
  
  1615 senesinde galileo’nun yazdığı yazılar, o dönemin genel geçer kurallarına ters olan güneşmerkezci yaklaşımlar taşımaktaydı. bu yazıları ile roma engizisyonu tarafından sorgulanan galileo’nun kilisi ile yaşadığı problemler ise aslında onun incil’i yeniden yorumlamak istemesi ile yüz göstermeye başlamıştır. (bkz: dogmatizm)
  
  aynı zaman içerisinde papa 5. paul, kardinal bellarmine’ye bir haber göndererek galileo’nun savunduğu güneşmerkezci görüşlerinden vazgeçirmesini istedi. bunu başarabilmek için de tycho’nun yazdığı argümanların kullanılmasını salık buyurdu. bu argümanlara göre güneşmerkezciliğin doğru olması durumunda yıldızların güneşten çok daha büyük olmaları gerektiğini savundu. bu argümanları temel alan engizisyon mahkemesi de güneşmerkezciliği felsefi açıdan kabul etmeyerek hatta kafirce bir düşünce şekli olduğunu söyleyerek galileo’nun fikirlerini değiştirmesi için ısrar etti. (bkz: sansür)
  
  1616 senesinde bellarmine’nin evinde buluşan galileo ve bellarmine arasında geçen konuşmada bellarmine, galileo'nun savunduğu "güneşin merkezde durarak dünyanın sabit olmadığı aksine hareket ettiği" fikrinden vazgeçme ve bu konuda hiçbir şey söyleyip yazmama emrini verdi. ^* bu durum karşısında elleri bağlanan, sansürlenen galileo’ya kabul etmekten başka bir yol bırakılmamıştı. her ne kadar galileo güneşmerkezci çalışmalarına matematik ve felsefe alanlarında devam edecek olsa da bu çalışmalarını yasal olarak çoğaltıp sunamıyordu, yayımlayamıyordu.
  
  ilerleyen senelerde kilise ile karşı karşıya gelmemek için tartışmalardan uzak durup çalışmalarını kendi halinde devam ettiren ve pek kimseyle paylaş(a)mayan galileo, 1623 senesinde suskunluğunu bozarak bu zamana kadar yaptığı çalışmaları bir kitap halinde toplamak istediğini açıkladı. galileo’nun kitabı 'iki ana dünya sistemi üzerine diyalog', barberini’nin yardımı ve papa ve engizisyon’un izni ile 1632 senesinde basılarak çoğaltıldı.
  
  kitabın basılmasının ardından da tartışmalar ve kitaba karşı eleştiriler çok hızlı bir şekilde gelişti. papa, galileo’nun kitabını daha önce (1616) söz verdiği şekilde yazmadığını söyleyerek kızgın bir şekilde tepki göstermiştir. yazdığı kitap ile papa’yı küçük düşürdüğünü ve güneşmerkezci teoremler ile kiliseyi yok saydığını savunan engizisyon mahkemesi onu savunmaya çağırdı. 1633 senesinde mahkemeye sanık sıfatıyla katılmak üzere roma’ya gelen galileo mahkeme sırasında daha önce verdiği sözleri tuttuğunu ve yasaklı görüşlerin hiçbirini kitabında paylaşmadığını savunmuştur.
  
  yargılama sonucu engizisyonun hükmü 22 haziran 1633 senesinde verilmiştir. bu karar şu şekilde sıralanmaktadır:
  
  1) galileo’nun sahip olduğu ve kilise’nin görüşüne ters düşen `güneşin sabit durduğu ve dünyanın da güneş etrafından döndüğü fikrinin lanetlenmesi ^* (oha) ve galileo’nun bu fikrinden vazgeçmesi gerekliliği,
  
  2) galileo’nun daha sonradan ev hapsine çevrilen hapsine karar verilmesi,
  
  3) galileo’nun yazdığı dialog’un ve galileo’nun gelecekteki yazacağı bütün eserlerin basımının yasaklanmasına
  
  karar verilmiştir.
  
  galileo 1642 senesinde ev hapsinin 9. senesinde yüksek ateş ve kalp krizi nedeni ile 77 yasında vefat etmiştir ve mezarı santa croce bazilikası’na gömülmek istense de papa 8. urban tarafından o senelerde buna izin verilmemiştir.
  
  s o n u ç:
  şimdi bu söz söylendi mi söylenmedi mi tartışması kısır bir tartışmadır. ancak hayatın olağan akışına göre söylemediği düşünülebilir gerçekten de; çünkü kilise'nin siyasal iktidar olduğu bir dönemde otoritesinin sarsılmasını istemeyen gruplardan birkaçı bunu duyardı ki o zaman idamına karar verilirdi kuşkusuz.
  
  ancak bu sözü söylemesini illa ki iki dudağının arasından ses tellerinden çıkan ses etkinliği olarak değerlendirmemek gerekir. burada galileo'dan söz ediyoruz. adam değil yıllarını ömrünü astronomiye adamış ve günümüzde bile geçerliliği olan fikirler ve buluşlar ortaya atmış hatta çıkarmıştır. şimdi böyle birinin kilise'nin dediğini yapmasını, ömrünü adadığı çalışmalarını gerçekten inkâr edebilmesi mümkün mü? değil elbette. o yüzden birileri de fantezi dünyasında din ve bilim çatışmasının sloganını yaratmak için galileo'nun aslında bu sözü söylediğine inanmak istemesi ve söylemiş gibi lanse etmesi kadar doğal bir şey olamaz herhalde.
  
  kanımca ve birçoklarına göre galileo'ca söylenip söylenmediğine takılmadan bu sözün onun tarafından söylediğini varsaymak hatta kabul etmekte bilimin ilerlemesi açısından büyük bir yarar var.
  
  edit: imlâ
• the x filesin 4. sezon bolumu termanin basinda, the truth is out there yazisi yerine ortaya cikan galileo galileinin unlu sozu. bolum itibariyle uzayli kara yagin hareketli bir yasam formu oldugunu ifade ediyor.
• galileo bu lafı dille söylemediyse bile, ki söylemiş olma ihtimali çok yüksektir, lisan-ı haliyle o an ve daha sonraki çalışmalarıyla bu lafı söylemiş kabul edilebilir. ve bunu böyle kabul etmenin, ne kadar övülse az kalacak bir bireye layık bir hareket olacağını düşünüyorum. dahası, bazı atarlanan yazarların aksine, tarihte herhangi bir önemli değisikliğe de sebep olmaz. sonuçta sessizce ve kendi kendine söylediği (mutter) rivayet edilir.
  
  ayrıca 1911 yılında ortaya çıkan 1643 veya 1645 tarihli bir tabloda "e pur si muove" kelimelerinin yazılı olduğu görülmektedir. bu tablo galileo'nun ölümünden bir iki yıl sonra tamamlanmıştır, ve her ne kadar galileo bir zindanda tasvir ediyor olsa da, "eppur si muove" anektodunun ölümünden hemen sonrası kadar erken bir tarihte bile meşhur olduğunu göstermektedir.
• "and yet it moves" gibi de bir ingilizce anlami vardir. "e pur si muove" olarak da gecer bazi yerlerde.