etriye

• yurdumuzda 1999 yılında meydana gelen büyük deprem sonrasında , göçen binalarda yapılan incelemelerde önemi çok daha iyi anlaşılmış yapı elemanı. yanal donatı da denir. enine donatı da denir. 4 mühim katkısı vardır:
  
  -boyuna donatının beton dökülmesi sırasında yerinde kalmasını sağlar.
  -boyuna donatının burkulma boyunu kısaltır, ve burkulmanın gecikmesini sağlar.
  -çekirdek betonunun sünekliğini arttırarak kesitin taşıma kapasitesinin yükselmesini sağlar.
  -kesite gelen kesme gerilmelerini karşılar.
  
  kiriş kolon birleşim noktalarında ^* açıklık ortasına göre daha kısa aralıklı yerleştirilir. bu işleme etriye sıklaştırılması denir.
• fransızca "etrier" kelimesinden türeyen yapı elemanı olup betonarme kolon ve kirişlerde boydan boya giden demirleri saran enine donatı. etriyeler normal kolonlarda kolonun şekline uygun olarak tek tek hazırlanırlar, fretli kolonlarda sarmal (helezonî) olarak devam ederler ve fret adını alırlar.
• betonarme binaları depremde ayakta tutan açık ara 1 numaralı donatıdır. buna rağmen ülkemizde işçiliği en çok ihmal edilen önemsenmeyen donatıdır. her inşaat mühendisi, teknikeri, müteahhit etriye konusunda bilinçlenmeli, tanıdığı meslektaşlarını bilinçlendirmelidir. hatta kendi evini yaptırmak isteyen tanıdıklarımız varsa o vatandaşları da bu konudan haberdar etmeliyiz. peki etriye işçiliğinde nelere dikkat etmek gerekiyor? bir kaç madde sayılabilir ama en hayati iki noktayı yazıyorum:
  
  i. etriyenin ucu 135 olacak şekilde yani kanca biçiminde bükülmelidir. yeni bir bina yaptınız ama müteahhit-usta kolonlarda etriyeleri 135 değil 90 derece bükerek yerleştirdi diyelim. bu durumda binayı komple yıkıp yeniden yapmak ya da güçlendirme projesi ile taşıyıcı sistemini yeniden oluşturmak zorundasınız. çünkü binanızda etriye yok demektir. var olduğunu sandığınız etriyeler kuvvetli bir depremde açılacak, hiç bir görev görmeyecektir. deprem yönetmeliklerinde de yazılı olduğu üzere etriyelerin ucu 135 derece bükülmek zorundadır. (bkz: türkiye bina deprem yönetmeliği) - madde 7.2.8
  
  ii. kolonlarınızda temelden çatı seviyesine kadar etriyesiz geçilmiş bir kesim bulunmamalıdır. etriyeleri 135 derece büküp yerleştirdiniz ama kolon kiriş birleşimlerini, işçiliği zor diye etriye atmadan geçtiniz, üzgünüm ama binanız kuvvetli bir depremde yine yıkılmaya mahkum demektir. bunun geçmiş depremlerde bir çok örneği mevcuttur; kolonlar sağlam, kirişler sağlam ama bina yıkılmış, çünkü adam statik projeye baktığında birleşim bölgesine üç dört tane etriye atması gerektiğini görüyor ama önemsememiş. (bkz: türkiye bina deprem yönetmeliği) - şekil-7.3. hatta etriyelerin kolondan temele geçişte temelin içinde de belirli bir seviyeye kadar (kolonun minimum boyutundan küçük olmayan bir yükseklik boyunca) devam ettirilmesi gereklidir. (yönetmelik madde 7.3.4.1)
  
  bu işlemleri yapmak binaya hiç bir ek maliyet getirmiyor ama bu kadar basit bir işçilik hatasından dolayı koskoca binalar depremde yıkılıyor.
  
  ben kontrolü olduğum bir işte yüklenici su basman seviyesinde haber vermeden beton dökmüştü. kendilerinden lisanslı bir laboratuvar aracılığıyla ultrason cihazı ve gerekmesi halinde sıyırma yapılarak bir rapor halinde projeye uygun şekilde etriye koyduklarını ve uçlarını 135 derece büktüklerini kanıtlamalarını istedim. düzgün yapmadıklarını kabul edince 5 konutun subasmanını yıktırdım. marifet diye yazmıyorum, etriyenin önemini biliyorsam bunu yapmak boynumun borcudur.
• kesme kuvvetiyle oluşan gerilmeleri karşıladığı gibi, kirişlere saplanan saplama kirişler nedeniyle, burulmaya çalışan kirişlerde meydana gelen burulma momentini bertaraf etmek, beton kesitinin çatlamasını önlemek için gövde donatısı ile birlikte, yeterli miktarda saplama kirişin iki yanına sıklaştırılması yapılarak kullanılması gereken betonarme donatı elemanı.
• kolonlarda boyuna, kirişlerde enine doğrultudaki donatıyı çepeçevre saran, yatay ve düşey yüklerde elemanların patlayarak çökmesini engellemek için kullanılan donatı. ayrıca betonarme sınavlarında kolon hesabı yapılırken en çok uğraştıran hesap bölümüdür.
• kulağa kadın ismi gibi gelen inşaat terimi. ufak tefek ve ince oluşundan yola çıkarak bir inşaat mühendisinin kızına etriye ismini koyabileceğini bile düşündüm şu an. diğer bir serbest çağrıştırabilecek şantiye malzemesi için (bkz: vibratör) ama konuyla hiç alakası yok.
• desteğe yaklaştıkça aralarındaki mesafenin azaltılması gerekir. bir başka deyişle, bağlantı noktalarına yaklaştıkça daha sık döşenmelidir.
• en kısa anlamda "deprem donatısı" dır. deprem sırasında oluşan yanal kuvvetleri karşılaması bakımından çok önemlidir. uygulaması esnasında etriye uçlarının, boyuna donatıya, birbirleriyle 135 derecelik açı yapacak şekilde bağlanması, elemanın, oluşan deprem kuvvetlerine karşı dayanımını 1,5 katına çıkarır.
• ince uzun bir eibisenin bir anlık arkadan goruntusudur. kundera'nın o romanı oyle baslar. sonra kadın el sallar. o sallama ki bir yirmilik ama kendisi elliliktir.
• uçları kancalı donatı.
  
  135 derecelik ve donatı çapına bağlı minimum uzunlukta kancalı olmalıdır ki kolon veya kirişte kanca beton gövde içinde kalsın. bu sayede deprem esnasında açılma yapmaz.
  
  olurda yolunuz bir şantiyeye düşer ve yukarıdaki niteliklere uymayan etriye görürseniz sorumlu teknik personele, ilgili belediyeye yada inşaat mühendisleri odasına şikayet ediniz. önemli konudur, ihmal etmeyiniz.