f-20

• ilk olarak 1982'de üretilmiş northrop yapımı bir uçak. f-5'in tek motorlusu.
  nato adı tigershark'tır.
• vakt-i zamanında türkiye ve tayvan'a önerilmiş, f-5g olarak da bilinen hafif çok rollü savaş uçağı. northrop 80'lerin başında bu uçak için en yoğun pazarlama faaliyetini türkiye ve tayvan'da yürütmüştür. türkiye neticede f 16'yı seçmiştir, ancak f-20 tayvan tarafından kabul görmüştür. ancak 1982'de reagan kabinesinin tayvan'a uyguladığı ambargo sonucu alım gerçekleşmemiştir. başka hiç bir yerde alıcı bulamayan tigershark da tarih olmuştur.
• fotoğrafları için:
  http://www.airliners.net/…shark&distinct_entry=true
• f-5'in şanssız kuzeni.
  
  (bkz: f-5/@vecihi hurkus)
  
  f-5, 1970'lerde varşova paktı ülkelerinin hava kuvvetlerindeki gelişmeye paralel olarak bir takım modernizasyon gördü. daha geniş kanat alanı, uzatılmış gövde ve buna bağlı olarak daha fazla yakıt taşıma kapasitesi, daha yüksek performanslı bir motor ve en önemlisi önceki modellerde bulunmayan radar eklendi ve ortaya f-5e ile çift kişilik f-5f tiger ii modeli çıktı. bunlara ilave olarak bir de keşif modeli rf-5eüretildi. f-5e amerikan hava kuvvetleri, tayland, isviçre,brezilya, g. kore,singapur, iran, ürdün gibi ülkelere satılarak ticari başarı sağladı.
  
  f-5e'nin ticari başarısı, northrop firmasını 1970'lerin sonlarında tek motorlu fakat daha fazla takatli, klasik f-5'e göre daha geniş gövdeli dolayısıyla daha fazla faydalı yük taşıyabilen, varşova paktı'nın mig-21 savaş uçakları ile boy ölçüşebilecek buna mukabil alım ve işletme maliyetleri uygun bir uçak geliştirme konusunda cesaretlendirdi. bu projenin usaf ile ilgisi yoktu, tamamen northrop'un kaynaklarıyla finanse edilmekteydi. f-5 ailesinin yeni üyesine f-5g adı verildi.
  
  dikkatle bakıldığında görüleceği gibi diğer f-5 modelleri çift motorlu iken, g modeli tek motorluydu. bu modelde general electric ge f404 motoru kullanılmıştı. daha güçlü motorun hava ihtiyacını sağlamak için daha geniş hava alıkları eklenmiş, yüksek hücum açılarında manevra kabiliyetini yükseltmek için uzatılmış hücum kenarı flapları (leading edge slats) eklendi. güçlü radarı ile bvr^* kabiliyeti kazandı. hotas ve hud gibi en son teknolojiler ile usaf'ın sahip olduğu en yeni havadan-havaya ve havadan-yere mühimmatı atabiliyordu. f-5g kodundan vazgeçilerek yeni bir uçak algısını güçlendirmek üzere f-20 kodu seçildi. northrop f-20'nin satışını sağlamak için tanıtım faaliyetlerine girişti. sesten hızlı uçan ilk insan chuck yeager'ı reklam yüzü yaptılar. yeager'ın da rol aldığı bu tanıtım filminde f-20'nin teknik özellikleri ve performansının bir kısmını görmek mümkün. uçağın zamanına göre son derece modern kokpitinin fotoğrafı da muadili f-16 ile neredeyse aynı.
  
  bu filmde de uçağın barındırdığı yeni özellikler tanıtılmış.
  
  bu arada yeager'ın oynadığı bir buji^* reklamı dahi çekilmiş.^*
  
  f-20 için düşünülen asıl alıcı milliyetçi çin yani tayvan idi. ancak çin ile ilişkileri bozmak istemeyen carter yönetimi bu satışa amiyane tabirle takoz koydu. orko 8 bu konuyu kendi sitesinde zamanında gayet güzel anlatmış.
  
  f-20 geliştirildiğinde amaçlanan aerodinamik ve aviyonik olarak sovyet uçaklarından üstün, ancak sovyetler'in eline geçtiği takdirde abd için risk teşkil etmeyecek seviyede uçaklar üretip bunları sovyetler birliği'nin uydusu olmayan ülkelere satmaktı. jimmy carter'ın başkanlığı döneminde alınan kararla, hassas tekonolojilerin sovyetler birliği'nin eline geçmesinin önlenmesi amaçlanıyordu. bu kapsamda general dynamics firması f-16'nın j79 motoru ile takatlandırılmış, aviyonik olarak daha düşük ihraç modelini üretip adına f-16/79 dedi.
  
  f-20 projesinin geliştirildiği dönem, usaf'ın lightweight fighter projesi ile aynı zamana tekabül eder. usaf, kalkış ağırlığı f-15'ten daha düşük, gündüz şartlarında görev yapabilen, hem hava-hava hem de hava-yer görevlerini yerine getirebilen bir uçak istiyordu. usaf, yeni teknolojiler barındıran f-16'yı almak istiyordu. diğer yandan nato ülkeleri de hizmet ömrünün sonuna yaklaşan f-104 uçaklarını yenilemek için uçak arayışındaydı.
  
  f-16 ile çekişen northrop, prototip uçakları gösteri uçuşları için havacılık fuarları ve muhtemel alıcı ülkelere gönderdi. f-20'nin talihsizlikleri de bundan sonra başladı. üretilen ilk üç uçaktan ikisi gösteri sırasında düştü. ilk kaza 10 ekim 1984'te g. kore'de oldu. northrop baş test pilotu darrell cornell, gösteri sırasında maruz kaldığı aşırı g kuvveti yüzünden bayılarak^* uçağın kontrolünü kaybetti ve yere vurarak hayatını yitirdi.
  
  ikinci kaza 7 ay sonra mayıs 1985'te oldu. paris air show için antrenman yapan test pilotu dave barnes düşerek hayatını kaybetti. her iki kazanın soruşturmasında da uçağın sistemlerinde herhangi bir arıza ve tasarım kaynaklı kusur bulunamadı. ikinci kazanın da g-loc kaynaklı olduğu kanaatine varıldı.
  
  bu iki trajik kaza, f-20 projesinin sonunu getirdi. northrop 1986 yılında tamamen kendi kaynakları ile yürüttüğü ve o zamanki fiyatlarla 1,2 milyar dolar harcadığı f-20 projesine son verdi. kişisel görüşüm usaf f-16'nın yanında bir miktar f-20 alımı yapmış olsaydı bu uçak kendisine alıcı bulabilirdi. usaf tercihini john boyd'un energy-maneuverability theory prensibine göre tasarlanan ve electric jet diye anılan f-16'dan yana yapınca f-20'nin satış şansı kalmadı.
  
  nitekim aynı yıllarda türk hava kuvvetleri de f-100 ve f-104 uçaklarının yerini doldurmak üzere uçak arayışındaydı. 1983 yılında amerikan uçaklarını test etmek üzere iki pilot, albay zübeyir batur ve daha sonra adı öncel filo'ya verilecek olan binbaşı okan öncel abd'ye gönderildi. pilotlar f-16, f/a-18 ve f-20 ile uçuş yaptılar. ancak f-20 ile yapılan test uçuşuna ilişkin herhangi bir fotoğraf ya da belgeyi bugüne kadar görmedim.
  
  bugüne ulaşan tek f-20 tayyaresi bugün müzede sergileniyor ve havacılık tarihindeki kısa süren ömrünü hatırlatıyor .
  
  edit: imla ve video eklemesi.
  
  edit 2: orko 8 f-20'nin türk tanıtma işaretleriyle boyalı fotosunu instagram hesabında paylaşmış.
  
  edit 3 : air international dergisi'nin mart 1982 kapağı.görsel
  
  edit 4 : orko 8 bir fotoğraf daha buldu.^*
  
  edit 5 : edwards hava üssü'nde türk bayrağıyla[flickr.com/photos/147861202@n07/37385825112/in/photostream/ .]