fazlullah hurufi

• hurufiliğin kurucu piri.
• esterabadlı fazlallah olarak tanınır.
• (bkz: cavidanname)
• hurufilik'in kurucusu olan kişi. esterabad şehrinde doğduğundan bu isimle anılır. acayip işler yapmış bir adam olduğundan tarihte pek çok farklı isimde de anılmıştır. en bilinenleri şöyle;
  
  - şihabbeddin bahaeddin fazlullah esterabadi
  - fazlullah-ı hurufi
  - fazlullah et-tebrizi (uzun süre tebriz'de yaşadığından dolayı)
  - fazl-ı yezdan ("allan'ın üstünlüğü" anlamına gelir. hurufi kaynaklarında sıkça kullanılmıştır)
  - fazlullah-ı helalhor (dinen yasaklanan yiyecekleri asla yemediğinden dolayı)
  - sahib-i te'vil ("yorum üstadı" anlamına gelir. üstün rüya ve kuran yorumlarından dolayı müridlerinin verdiği isim)
  - rabb el-alemin ("alemlerin tanrısı" anlamına gelir. kendini tanrı ilan etmesinden sonra müridlerinin verdiği isim)
  - naimi (şiirlerinde kullandığı mahlası)
  - varis-i mülk-ü süleyman ("süleyman'ın zenginliğinin mirasçısı" anlamına gelir. tanrılığını ilan ettikten sonra hz. süleyman gibi kuşlarla konuşabildiğini iddia ettiğinden kendine bu ismi vermiştir)
• hakkında yeni bir çeviri yayınlanmış kişi. http://www.kitapyurdu.com/…p?id=632097&sa=122292671
• ömrüm boyunca şîrvân’da bir tek dostum olmadı.
  dost nerede? hangi dost? keşke bir tanıdık olsaydı.
  bu çağın hüseyin’iyim; düşmanlarım, yezîd ve şemir’im,
  bütün günlerim aşure benim ve şîrvân da, kerbelâ...
  
  varlığım olmadığı zamanlarda,
  allah’tan başkası var değildi.
  varlık mısr’ına geldiğimde,
  züleyha yusuf’la birlikte değildi
  meleğin bana secde ettiği gün,
  baksana; havva, ademle birlikte değildi.
  ben yaşamaktan söz ettiğimde,
  mesîh meryem’in teninde değildi.
  musa’mız allah’la konuştuğunda,
  ortalıkta konuşan mevcut değildi.
• timurlenk, kendisini öldürtmüş tekkelerini dağıtmıştır. ayrıca doğduğu şehir olan esterabad'ı yakıp yıkmıştır.
• hurufilik diye bilinen inanışın bir fırka hâlini almasını sağlayan ve bunun kurucusu olarak görülen zâttır.
  esterâbâd doğumlu olduğu için fazlullah esterâbâdî diye bilinir.
  bir gece bir rüyâ görür; rüyasında hz. muhammed( s.a.v.)'in kendisine rüyâ yorumlama bilgisi verdiğini söyler ve üzerindeki pahalı elbiseleri çıkarıp çobanlar gibi giyinmeye başlar. isfahan'a doğru yola çıkar...
  
  kendisinden önce de bu hurufilik dediğimiz uğraşı vardı aslında.
  mugire bin said, allah'ı harflere benzetmiştir.
  ibnü'l arabî; hurufiliği, adının gittiği her tarafa yaymıştır.
  lâkin fazlullah, bir mezhep kurucusu diye tabir edilebilir. dönemin şartlarında zalim diye bilinen timur'un, ilme ve ilim adamlarına gösterdiği sonsuz saygıdan da faydalanarak gücünü çok kısa bir sürede yüzlerce kat arttırmıştır. hurufiliği kurarken tamamen batınî usûllerden yararlanmıştır oysa. rüyâ yoluyla gerçeği bulduğunu, vahiy diyemese de bazı sırların kendisine rüyâ yoluyla iletildiğini söyleyip arapça'dan yirmi sekiz; farsça'dan da dört harf ile sayılar arasında çeşitli ilişkiler kurarak sistemini tamamen oturtmuştur.
  ayrıca islâm âlimlerinin asla sorgulamadıkları huruf-i mukattaayı bırakın sorgulamayı bir de kendince açıklamıştır.
  kuran-ı kerim'de geçen bütün " fazl " kelimelerinin kendisine işaret ettiğini öne sürmüş ve buna binlerce insanı inandırabilmiştir. fazlullah'ın şu anda bende de bulunan cavidânnâme adlı eseri hurufilerin ilahî bir kitap olarak gördükleri baş ucu eserleridir.
  âyetleri, cennet, cehennem ve âhiret hayatını yirmi sekiz yahut otuz iki harfin sayılar ile kurdukları ilişkileriyle anlatmaya çalışmıştır sürekli. öyle çılgınca bağlantılar bulmuş ki buraya yazıp da kimsenin aklına fitne sokarak günaha girmek istemem ^*
  hayır, daha sonra hurufilik başlığı altında anlatırım.
  
  artık iyice güçlenen fazlullah, aleyhinde verilen ve geneli sünnî alimlere ait olan fetvalarla da mücadele etmeye başlar.
  hurufiler bazı bölgelerde ayaklanmaya da başlayınca timur
  , semerkant ulemasıyla bir toplantı yapıp fazlullah'ın katli vaciptir yönünde fetva alınca onu önce tutuklatır ve daha sonra da boynunu vurdurur. cesedi ayaklarına ip bağlanıp baş aşağı şekilde bütün gün çarşıda gezdirilir. fakat kendisi öldürüldükten sonra hurufilik daha da güçlenip yayılmıştır.
• fazlullah esterabadi, orhan pamuk'un kara kitabında da karşımıza çıkar. fazlullah ve yakınları öldürülünce , hurufilik anadolu'ya şair nesimi ile geçer.