filioque

• evangelistlerin savunduğu dini inançtır.
• dini inanç değildir, doğu ve batı kiliselerinin ayrışmasında da rol oynamış bir doktrinsel tartışmayı tetikleyen latince kelimedir. hazreti vikübediyya'nın nakline göre, yunanca metinde kutsal ruh baba'dan geliyormuş, latinceye çevirirken buna bir de "ve oğuldan" (filioque) eklemişler, sonra tartış allah tartış bin senedir bitememiş. sanki kutsal ruh'un falanın filanın her şeyin doğru olduğunu kanıtladınız da babadan mı gelir oğuldan mı geçer o kaldı. dogma dediğinin saçmalığı burda zaten, deney yok bişey yok, ne diye tartışıyorsun ki? bi deli bir kuyuya taş atmış hesabı. görünmez ama her şeyi bilen her şeyi yapan bir adam var diyorum, herkes inanıyor, sonra saçları sarı mı siyah mı diye mezhep ayrışması oluyor. la havle, alayı deli bu dincilerin.
• temeli 325 yılında toplanan iznik konsili'ne dayanan sorundur.
  
  konsil'deki en önemli duyuru teslis'di ancak baba-oğul-kutsal ruh üçlüsünün birbirleriyle olan ilişkisinin nasıl düzenleneceği tartışması baş gösterdi. ilk olarak iznik'te bu üçlü grekçe hupostaseis kelimesi ile karşılandı. 3 hupostaseis bir ouisia(tek varlık) içindeydi. daha sonra latince çeviride bu ifade tres personae in una substantia olarak karşılık buldu ki bu latince ifade "bir öz veya cevher içinde 3 şahıs" anlamına geliyordu.
  
  daha sonra hristiyanlık'taki baba ile oğul, oğul ile kutsal ruh arasındaki ilişkinin nasıl olacağı flique problemi bu iki metin üzerinden ortaya çıkmış oldu.
  
  kaynak: hangi isa-aytunç altındal
• 381 yılında iznik bildirisinde (nicene creed) yer alan kutsal ruh'un babadan çıktığı yönündeki karara roma kilisesinin sonradan ekleme yapmasıyla birlikte doğu-batı kiliseleri arasında ortaya çıkan tartışmanın adıdır. bu tartışma halihazırda siyasi sebeplerle araları oldukça gerilen roma ve istanbul kiliselerinin birbirlerini 1054 yılında aforoz etmelerine sebep olacak ve roma kilisesinin katolik, istanbul kilisesinin de ortodoks adını sahiplenmesiyle sonuçlanacaktır.
  
  iznik simgesinde "(credo) et in spiritum sanctum, dominum et vivificantem, qui ex patre procedit" olarak yer alan cümleye roma kilisesi tarafından (ex patre kısmından sonra) "filioque" yani "ve oğuldan" eklemesi yapılmıştır. böylece ortaya şöyle bir anlam çıkmıştır: "ve hükmeden ve hayat veren kutsal ruhun babadan "ve oğuldan" çıktığına (inanıyorum).