fornovo muharebesi

• 6 temmuz 1495 tarihinde parma kentinin 30 km güneybatısında olan muharebedir. italya topraklarına girmiş olan charles viii komutasındaki fransız birlikleri italyan şehir devletleri ittifakı tarafından püskürtülmüştür. italya savaşlarının en önemli muharebelerindendir ve bu muharebe ardından fransız geri çekilişi başlamıştır.
  
  arka planı
  vııı. charles'ın en büyük hayali kutsal toprakları ele geçirmek ve kudüs ketini yeniden hristiyanların denetimine geçirmektir. bu planının ilk aşaması olarak napoli krallığını ele geçirmesi gerekir. amaçladığı italya seferine çıkabilmek için komşularıyla çok ağır şartlarda barış antlaşması imzalar. ingiltere kralı vıı. henry doğrudan para alacak, aragon kralı ıı. fernando'ya roussillon verilecek ve kutsal roma cermen imparatoru ı. maximilian'a da artois ve franche-comté verielcektir. uzun görüşlü olarak değerlendirilmeyen bu hamlelerden sonra charles seferi için üs olarak belirlediği napoli'ye doğru yola çıkar.
  
  bu dönemde italyan yarımadasında bağımsız şehir devletleri arasındaki savaşlar condottieri eliyle paralı askerler tarafından yapılmaktaydı. kentlerin birbirleri arasındaki sorunları etkili şekilde çözen bu sistem düzenli büyük ordulara karşı işe yaramayacak ve fransızlar italya'da neredeyse hiçbir direnişle karşılaşmadan ilerleyecektir.
  
  fransız seferi
  charles, italya'nın kuzeyindeki milano ve venedik ile iyi ilişkiler içindeydi. hatta her iki kent devleti de fransızların napoli tahtı üzerindeki hak iddialarını destekliyordu. charles bu durumda napoli kralı ıı. alfonso üzerine yürürken bu iki devletin yardımını alacağını öngörüyordu. özellikle aragon kralı ıı. ferdinand'ın da napoli üzerinde hak iddiasının olduğu bir durumda bu destek önem kazanıyordu. 1494 yılı ağustos ayında oldukça kalabalık bir isviçreli paralı asker birliği ve fransız askerlerinden oluşan ordusuyla italyan topraklarına giren charles, italya'da ilk kez görülen topçu bataryaları sebebiyle kolaylıkla ilerler. milano'dan geçen fransızlar floransa, papalık devleti ve napoli tarafından reddedilir. napoli'ye doğru ilerleyen charles, papalık devleti ve napoli tarafından üzerine gönderilen küçük condottieri birliklerini vahşice ezer, direnen şehirleri bombardımana tutarak ele geçirir. daha önce bu kadar kanlı savaşlara alışık olmayan italyanlar bu durum karşısında şaşkına döner. fransızlar 22 şubat 1495 günü hiçbir direnişle karşılaşmadan napoli'ye girer. hızlı ve vahşi harekât italyanları savunmasız bırakmıştır. venedik cumhuriyeti ve milano dükü ludovico sforza fransızlara karşı konulmazsa tüm italya'nın doğrudan fransız egemenliğine gireceğini görürler ve hareket geçmeye karar verirler. 31 mart günü ise venedik öncülüğünde bir ittifak başlatılır. ittifaka venedik cumhuriyetinin yanı sıra milano, papalık devleti, ispanyol imaparatorluğu, ingiltere ve kutsal roma cermen imparatorluğu katılır. ittifak birliklerinin komutası deneyimli condottieri mantua dükü ıı. francesco gonzaga'ya verilir. birliğin amacı bir ordu meydana getirip fransızları italya'dan atmaktır. 1 mayıs'a gelindiğinde ittifak blrikleri fransız ordusunun fransa-italya arasındaki istihkam hatlarına saldırmaya başlamıştır bile. yabancı bir ülkede desteksiz kalacağını gören charles 20 mayıs günü napoli'de bir garnizon askerini bırakarak fransa'ya dönmek üzere yola çıkmak zorunda kalır.
  
  dönemsel harekâta etki düzeyi bilinmese de fransız birliklerinin napoli'deyken başına musallat olan yeni bir hastalık hızla yayılır. yeni dünya'dan dönen askerler tarafından getirildiği öne sürülen frengi hastalığı bu dönemde italya'dan başlayarak tüm avrupa'ya yayılır.
  
  fransız ordusu geri dönüş yolunda çok büyük bir yağma ganimetini de beraberinde götürmekteydi. 4 temmuz günü fornovo köyüne ulaştığında ilerleyişi italyan ittifak birliği tarafından kesilir.
  
  muharebe
  muharebe dönemin doktoru alessandro beneditti tarafından kaleme alınıştır. 4 temuz günü fransa'dan destek birliklerinin kesinlikle gelmeyeceğini öğrenen charles, henüz tarafsız konumda olan devletlerin kendine aleyhine dönmesini beklemeden hızla yarımadadan çıkmaya koyulur. parma kentinin de venedik zoruyla aleyhine döndüğünü gören charles venedik'e elçi göndererek kendisine geçiş imkanı tanınmasını ister. venedik ise bu isteği ancak kendilerinden alınan ganimetlerin geri verilmesi durumunda olabileceğini bildirir. çevre bölgeyi keşif için gönderdiği öncü birlikler de deneyimli arnavut lezha birlikleri tarafından püskürtülür. iaşe sorunu çekmeye başlayan fransız ordusu 6 temmuz günü savaşmaya karar verir. venedik birlikleri taro nehri'nin sağında konumlanır. sol tarafta kalan fransızlar süvari saldırısına karşı tahkim mevzide kalır. fransız hatlarına yapılan ilk hafif süvari saldırısı kötü arazi koşulları sebebiyle başarısız olur. muharebenin ilerleyen döneminde fransızların ganimetle dolu büyük yük katarının italyanların saldırısına uğradığı ve yağmalandığı haberi alınır. yavaş yavaş venedik lehine ilerlemekte olan muharebe daha da kanlı hale gelir. barutu ıslandığı için fransız topçu bataryaları işlemez hale gelir.yedek venedik birliklerinin de muharebeye dahil olması fransızların moralini bozacaktır. savaşın ilerleyen döneminde iki taraf da geriye çekilerek bir değerlendirme yapar. bu aşamada fransızlar yaklaşık bin italyanlar ise ikibin seviyesinde kayıp vermiştir, çok sayıda asil hayatını kaybetmiş, ganimetle dolu fransız yük katarı yağmalanmıştır. ölülerin gömülmesi için bir gün ateşkes ilan edilir. düşmanın durumundan habersiz olan iki taraf da çekinceli de olsa kendisini kazanan taraf olarak görerek tam bir sonuca ulaşmayan muharebeyi bitirmeye niyetlenir.
  
  sonuçları
  muharebenin ardından charles italya'dan hiçbir kazanç sağlayamamış şekilde ayrılır. sonraki birkaç yıl ordusunu tekrar olşturmaya çalışsa da önceki seferin borçları yüzünden başarılı olamaz. geri çekilişin iki buçuk yıl ardından bir kaza sonrasında komaya girdikten sonr hayatını kaybeder. ülkesini borç batağında bırakan charles, geri alınması yüzyıllar sürecek olan önemli fransız topraklarını da kaybetmiştir. seferleri sırasında italyan rönesans fikirleri fransız aydın ve sanatçılarına ulaşmıştır. seferin ardından italya daha büyük saldırılara açık hale düşer. seferden dönen askerlerin ilettiği bilgiler, birbiriyle düşman küçük kent devletlerinin zayıf condottieri birliklerince korunduğu ve zengin toprakların istilaya açık olduğu ortaya çıkar. avrupa kıtasındaki büyük güçler gözlerini italya'ya dikecek ve italyanlar 19. yüzyıla kadar bu kavgalarda piyon olacaktır. istila döneminde sadece venedik bağımsızlığını büyük bedeller karşılığında koruyabilecektir.
  
  kaynak