fren diski

• disk ömrü kilometreyle ölçülmez. aracın tipine, kullanılan balataların (ve tabi disklerin) boyutlarına, balata sertliğine, kullanım tarzına göre değişkenlik gösterir disk ömrü. ben arabayı şehir içinde yoğun trafikte kullanıyorumdur, ortalama 100 metrede bir fren yapıyorumdur, bir de arabada genellikle 3-4 kişi oluyordur, diskler 30000km'de eriyebilir. aynı arabayla siz hep uzun yol yapıyorsanız, kilometrelerce frene basmadan gidiyorsanız, hele bir de arabayı yüksüz kullanıyorsanız aynı diskler sizde 80000km dayanabilir.
  
  kullanılan balatalar da önemli. yumuşak balatalar (genelde daha konforlu ve sportif araçlarda tercih edilir) kendileri aşınır, diski daha az aşındırır. ekonomik ve ticari araçlarda tercih edilen daha sert balatalar daha uzun süre dayanırlar ama diski de aşındırırlar.
  
  yine benzer şekilde aracın ağırlığına göre daha büyük disk / balata kombinasyonu bu ikilinin ömrünü arttırır. maalesef üreticiler her modele kendine has fren sistemi geliştirmiyor. örneğin, c segment bir hatchback model ile aynı markanın c segment suv modeli aynı diski kullanabiliyor, ama aralarında boşken bile en az 200kg fark oluyor. bu ağırlık farkı her frenlemede birbirine sürten bu parçalara bineceği için, bunların ömürleri de aynı olmaz.
  
  senelerce fren balatası ve diski ithal ettim, konuya biraz hakimim. yetkili servisler her seferinde disk / balata değiştirmek isterler. ben balataları yeni değiştirilmiş (5000km olmuş) arabaya "abi balatalar erimiş, birkaç bin km gider değiştirelim" denildiğine bizzat şahit oldum. ha, o da bir uyarıdır, ama kendiniz kontrol edin, ne kadar inceldiğini görürsünüz, ona göre çok incelmişse değiştirirsiniz. ayrıca fren diski ve balatası sarf malzemesi sayılır, garanti kapsamına girmez, garantiyi de etkilemez, o yüzden yetkili serviste çılgın paralar vermeye gerek yok. hemen her oto sanayide bir sürü frenci var, gidin yarı fiyata yaptırın, hatta daha güzel bile olabilir servisteki balatalardan.
• can sıkıcı olabilmektedir.
  
  aracımda neredeyse 6 ay içerisinde 3 kere diskleri yamuldu. bir disk takılıyor orijinal marka, elbet de yanında balatalar da orijinal olarak değişiyor. neyse aradan 2 ay geçiyor, la noliy? fren yapınca bir tıkırdamalar, neyse servise geri götürüyorum, zira ''garantisi var'' diyorlar, bir bakıyorlar diskler yamulmuş. haydaaaaağğğ? bunca kısa sürede? neyse değiştiriyorlar ama şöyle diyorlar bana: ''biz bunu incelemeye yollayacağız, eğer ki hata parça kaynaklı ise tamam, bu yeni takılanın parasını almayacağız ;ama değilse, bu yeni takılanı da ödemeniz gerekmekte...''
  
  ''tamam'' diyorum. 2 ay içinde disk yamultacak ne yapabilirim sonuçta... yeni diski takıyorlar ancak balataları bu kez değiştirmiyorlar. aradan geçiyor iki ay neredeyse, bu yeni disk de yamulmasın mı? tam ''bu yeni diskler de olmadı, bir sorun var'' diyecektim ki, ''önceki değiştirdikleri diskin parasını istediler.''
  
  fabrika cevabı neymiş: ''kullanıcı hatası'' ulan arabayı kullanmaktan başka nasıl bir hata yapabilirim ki diskleri 2 ay içinde sürekli yamultayım. ''su falan mı vurdun diskler sıcakken?'' diye soruyor usta. hee su vurdum, diskleri ısıtıp ısıtıp o ateş topu haliyle buz gibi suyu vuruyorum üzerlerine: ''konuşunnnn leeeeen!''
  
  yani atıyorum ayakkabı almışsınız, ayakkabıda bir hata çıkmış, incelemeye yollamışsınız, şöyle bir cevap aldığınızı düşünün: ''eee beyefendi siz bu ayakkabıyı giymişsiniz ama...'' apshdpashasd. çok özür dilerim, bu diskler takıldıktan sonra arabayı asla kullanmamam gerektiğini bilmiyordum.
  
  sonuç:
  
  doğal akışıyla değişmesi gerektiği ilk tamirde: diskler artı balatalar...
  2 ay sonra, yeni takılan disk yamulduğunda (yaklaşık 2.500 km sonra), garanti kapsamında denilip sadece diskler değişiyor. (balatalar değişmedi)
  yaklaşık 2 ay sonra da, ''başlayacam disklerinize yine oldu'' derken bir önceki garanti kapsamında değişecek denilen disklerin ''kullanıcı hatası'' olduğuna karar verildiğinden onun parası istendi. bir de ''diskten değildir artık'' denilerek bu kez de balatalar değişti... ajsdphaspdhsapdad
  
  totalde, 2 disk 2 balata değişti. sorun hala devam. keşke seni sadece şöyle tanısaydım.
• frene bastığınız zaman araç sallanarak duruyorsa muhtemel sebebi disklerin eğilmiş olmasıdır.
  
  diskler değiştiği zaman fren balatalarının da değişmesi gereklidir aksi takdirde yeni disklerinde içinden geçersiniz.
  
  diski yamultan en önemli etmenlerden ikisi araçla birikmiş yağmur sularına girmek veya uzun süre gezdikten sonra aracı yıkamaya bırakmaktır.
  
  ısınmış disklere su temas ettirmemeye oldukça dikkat edin.
  
  disk eğilmelerinde sıfırdan disk almaya gerek olmayabilir yani eğer eğirlik çok az ise disk tornaya gönderilerek düzeltilebilir ancak bu sefer de disklerde çatlama riskiyle karşı karşıya kalabilirsiniz.
• frenleme yapilan yuzeyi; duz, capraz delikli (cross drilled) veya verev girintisi (slotted) olanlar seklinde uc cesittir.
  
  diskin uzerine yapilan korozyon onleyici kaplamalar fiyati %20-%30 oraninda degistirse de acik cantli tekerlerin icinden gozuken paslanmis disk goruntusunu onlediklerinden verilen paraya deger.
  
  performansi arttirmak icin yapildigi soylenen capraz delikli ve slotted disklerin omurleri ve dayanimlari tartisilan ama cozum bulunamamis bir sorundur.
  
  duz bir yuzeyde yaratilan delikler havalanmayi sagladigindan daha az isinan fren sistemi ve bunun sonucunda daha dusuk mesafede frenlemeye olanak saglar.
  fakat, duz yuzeyde olusan yarik ve delikler notch olarak da adlandirilabilen kenarlama etkisini arttiracagindan mekanik surerliligi (reliability) suphelidir.
  yuksek sicaklik ve asiri basinc altinda her an parcalanip dagilacakmis havasi yaratir.
  
  one ve arkaya takilanlarin caplari her arabada farklilik gosterir ki bu tam bir bas agrisidir. fren diskinizi degistirirken, oncekinden farkli capta bir diskin, eski saglam fren pedlerine uymadigini anladiginizda haydeeee denilir.
  
  disk caplarindan emin olunmadigi durumlarda, diskinizi degistirmeden once tekerlerin cikartilip rotorun olculmesi tavsiye edilir.
  
  rotor boyutlari ve one-arkaya takilacak rotorlarin tip farkliliklari frenleme etkisine dogrudan etki eder.
  daha buyuk rotorlarla daha iyi fren kuvveti elde edilebilirken, farkli markalarin rotorlarini one-arkaya takmak aracin fren dengesini buyuk oranda degistirir.
  aracin fren hidrolik sistem oncellemeleri (bkz: bias) tasarlanmis fren yuk dagilimina gore fabrikada ayarlandigindan rotor boyutlarinda eskiye bagli kalinmasi frenleme performansinda olasi bir dengesizligi engeller.
  
  rotorlarin caplarindan ve yuzey sekillerinden baska, kontrol (bkz: inspection) acisindan rotorun aktif kalinligi, rotorun en onemli parametresidir. ^*
• bazı işgüzar resmi araç servisleri kafadan 50 bin kilometre civarında disklerin değişmesi gerektiğini söylüyorlar. halbuki sert kullanımlar haricinde fren diski ömrü olarak 60 ile 70 bin arası değişim söyleniyor.
• hayatımda ilk defa fren diski değiştirdim. ben şimdiye kadar frene basmamışım.
• uzun yolculuklar sırasında eğim inişli yollarda sık kullanımdan ısınan bu parçanın, iniş akabinde yaklaşık yarım saatlik bir soğuma fırsatı vermeden dinlenme tesisinde araca yapışan böceklerden arındırma niyeti ile su tuttuğunuzda eğilmesine/yamulmasına sebebiyet verebiliyorsunuz.
  
  aşırı ısınmalara dikkat edilmeli bol inişli yoldan sonra ısınmışsa da kendiliğinden soğumasına müsade edilmelidir.
  
  yamulan diski frene basınca aracın dalgalanmasından anlayabilirsiniz. aynı zamanda fren pedalında geri tepme hissedilir.
  
  ankara'da bir yedek parçacının bana dediğine göre; marka gözetmeksizin nerdeyse tüm diskler konya'da üretiliyormuş, marka takıntısı olmadan herhangi birini alabilirmişiz. markalar türkiye'de ürettirip piyasaya sürüyormuş. tabi üst düzey markalar için kullanılan malzeme ve standartların diğer ucuz markalarla aynı olup olmadığını araştırmak bilmek lazım. bu kadar basit olmalı.
• sanayide abi bu aşınmış ama daha kullanılır, bir tornalatalım minvali yaklaşımlar olabilir, hemen ustanızı değiştirin. bu işlerin şakası olmaz, hayat ile ölüm arasında ki ince çizgi fren ve emniyet kemeri arasında gidip gelmektedir.
• (bkz: fren balatasi)
• disk fren sisteminin disk kısmı^*