gracchus kardeşler 'in
roma 'nın sosyal ve siyasal problemleri çözümsüz kalınca, ordu desteği olmadan salt meclise güvenerek başarılı olamayacakları anlaşılınca, bu durumdan fırsat bilip ortaya çıkan bir asker idi gaius marius.
roma 'nın askeri gücünün zayıflaması sebebiyle i.o. 101 yılında
popularis'ler tarafından desteklenen gaius marius roma ordusunda reforma kalkıştı. bu
reform çerçevesinde eski vatandaş ordusunun yerine, donatımı devlet tarafından sağlanan bir
profesyonel ordu kuruldu. böylece ordu
proletarius' ların geçimlerini sağladıkları bir kaynak haline geldi; bu insanlar şimdi zenginler için savaşıyorlar ve böylece sosyal reformlardan uzak tutuluyorlardı. bu ordu şimdi üst üste göreve gelebilen kişiler tarafından yönetildiği için, ordu komutanları devlet içinde belirleyici bir konuma getirilmiş oluyorlardı; yüksek memurlukların üstlenilmesinde artık halk meclisleri değil, kişilerin ellerinde bulundurdukları askeri güç ve yetenekleri ölçü olmuştu. bu ise, roma'da komutanlar egemenliğinin başlaması anlamına geliyordu. komutanlar egemenliğinin ilk kişisi marius oluyordu. marius,
numidia'lılarla yapılan uzun ve yorucu bir savaşın (i.ö. 112-106) ve kuzeyde hareket halinde bulunan ve üzerlerine gönderilen dört roma ordusunu birbiri ardından yenilgiye uğratan (i.ö. 113-105)
kimbri ve
teutones adındaki
german kavimlerinin saldırılarından duyulan dehşetin baskısı altında, halkın gözdesi olmuştu ve konsullüğe getirilerek tam altı kez yeniden seçildi. numidia'lılarla yapılan savaşı sona erdirdi ve barbar ordularını
aquae sextiae'da (i.ö. 102) ve
vercellae'da (i.ö. 101) yok etti. artık marius roma' da her şeye gücü yeten bir kişi olmuştu. ordu, kendisini senatus'un değil, marius' un ordusu sayıyordu, aylığını almak için marius'a güveniyordu ve onun istediği herhangi bir şeyi yapmak için yardıma hazır bulunuyordu. marius bu gücünü sadece kendi arkadaşlarına yardım etmek ve senatus'la, hücum etmek için kullandı. böylece roma'da ayaklanmalar, cinayetler ve kargaşalıklar arttı.