giffen paradoksu

• ekmeğin fiyatının artmasıyla tüketiminin de arttığını gören giffen'in ileri sürdüğü çelişki. fiyatı artan şeyin tüketiminin azalacağı görüşüne aykırı gözüken bu olay gerçekte bir paradoks değildir tabii ki. çünkü ekmek fiyatındaki artışla birlikte diğer yiyeceklerin fiyatları da artmakta ve yoksul insanlar diğer besinleri yememekte ve daha çok ekmek yemektedirler.
• bu paradokstan kurtulmak için control theoryi ekonomide kullanan delilere de rastlanmaktadır.
• (bkz: giffen goods)
• yiyeceklere, girdilerindeki maliyet artış oranlarının üzerinde zam yapılması ile bok yeme oranının artması
• ayrıca düşük malların fiyatı düşerse gelirlerini diğer ürünlere ayıramayan halk fiyatı düşen üründen kısarak diğer mallara para ayırması durumuna da denir.
• 19. yy fakir irladalılar'ın başlıca gıdası olan patates giffen paradoksuna örnek gösterilmiştir. gelirleriyle anca patatesle beslenen halk patatesin fiyatının azalmasıyla patatese ayırdığı parayı kısarak başka mallara ayırmışlardır.
• gelir seviyesi arttıkça insanların tüketimlerinin azalacağını öne süren bu paradokstaki olay aslında şöyle özetlenebilir.
  
  gelir seviyesi artan insanın daha çok tüketim yapması ya da tüketime ayıracağı miktarın artması beklenir ancak gelir artışının insanlarda tüketimi azaltmasına yol açması bir paradoks oluşturmaktadır. bu nasıl olur?
  şöyle:
  
  insan 100 lira geliri varken, bir anadol'dan 10 tane alabilmektedir. ancak insan geliri 1000'e çıktığında insan anadol'u talep etmekten vazgeçip artık bir bmw alma zamanı geldi demektedirler. oysaki 1 bmw alacakları yerde 100 tane anadol alabilmektedirler. ancak miktar olarak az olanı seçerler ve bu nedenle tüketimleri azalmaya başlamaktadır.(bu noktada adam ne yapsın 100 tane anadolu demeyin, taksi şirketi kurar, ineklerine saman yapar, etinden sütünden otundan yararlanır) iktisat literaturunde bu duruma snobizm etkisi denilmektedir.
• moda ve zevk faktorlerinin etkisiyle olusan paradoks. "patatesin fiyati normal duzeydeyken bir miktar patates ve biraz et alan tuketiciler, patatesin fiyati yukseldiginde eti luks gorerek karin doyurma derdine duserler ve daha cok patates alirlar" seklinde ozetlenebilir. fiyatin dusmesi durumundaysa tam tersi gecerlidir.
• dünyada irlandadaki patatesler haricinde bir örneği de yaşanmamıştır. ayrıca burada patatesin de bir suçu yoktur, tüm suç irlandalı milletini patates dışında bir gıda maddesini alamayacak hale düşüren yoksulluktur. esas paradoks ise bir kısım insan ekmek yerine pasta yerken, diğerlerinin sadece patates yemesidir.
• toplu taşıma kullanımı da bu konuya örnek gösterilebilir.
  yakıt fiyatlarındaki artışla beraber özel otomobil kullanmak, zamlandığı halde toplu taşıma araçlarını kullanmaktan daha pahalıya gelebilir(koloni halinde gezenler için özel otomobil hala iyi bir alternatif oluşturabilir, diğer alternatif aylık abonman). fiyatı arttığı halde toplu taşımaya talep artar.
  
  patates dışındaki örneklerden biridir, diğeri ise ekmek.