giffen paradoksu

• talep kanunun veblen mallar ile birlikte iki istisnasından birisidir.
• bunca yıl iktisat okuyup da aklımda pareto eğrisiyle beraber kalan tek tanım. hayatın bir çok yerinde örneklendirebiliyoruz, ekmek gibi.
  
  pareto eğrisi de böyle.kıyafet dolabını açıp bakabilirsiniz.en çok giydikleriniz tüm kıyafetlerinizin sadece %20'si.
• entry sahibi dunning-kruger'a anlatamadık ama genç nesiller, gelecek kuşaklar, iktisada giriş sınavına ekşi sözlükten hazırlanacak kadar izansız garipler yanlış bilgilenmesin diye söyleyelim; ekmek giffen paradoksu yaratmaz, zira bir giffen malı değildir. kaldı ki "fakir semtler"de fazla ekmek tüketilmesi ile giffen'ın hiç alakası yoktur zira giffen paradoksu malın, sadece malın fiyatındaki değişim ile talebindeki değişimi inceler.^* gelir etkisi çok farklı bir şeydir. fakirlik de malumunuz gelir ile ilgilidir.
  
  velhasıl, daha önce söylendiği gibi, her giffen malı bir düşük maldır ama her düşük mal giffen malı değildir. ve ekmek de düşük maldır. ekmeğin fiyatı artınca talebi/tüketimi artmaz. insanlar ekmeğin muadili başka ürünlere yönelirler gelirleri doğrultusunda, böylece de ekmeğin talebi düşer.
  
  http://upload.wikimedia.org/…/f5/types_of_goods.svg
• ülkemizde daha ziyade kırmızı olsun beş lira fazla olsun adıyla bilinir.
• bazen örneği verilirken, verilen örneğin talep esnekliğinin hesaba katılmadığı vedahi yanlışlıklara yol açılarak izah edilmeye çalışılan paradoks.
• gerizekalı tüketim toplumunda artık kanıksanmış durum.
  (bkz: pahalıysa kalitelidir abi)
• ucuz mal alacak kadar zengin olmama. lüks tüketim maddelerine yönelip az ama öz alisveris yapma. sürümden kazanmanin baltalanmasi.
• baslikta bircok yazarin guzelce aciklamis olmasina ragmen halen "pahaliysa kalitelidir" mantigi ile hareket edilerek alinan lüx tuketim urunleri oldugu saniliyor bu urunlerin. zaten ekonomi sizin sandiginiz gibi islemiyor. lux urun bile olsa pahalilandigi icin talebi artan pek sey yoktur. sadece pahalilanmasina ragmen talebi pek de degismeyen urunler olabiliyor.
  
  neyse giffen mallara gelecek olur ise, bu urunler aslinda asiri inferior mallardir ve fakir olmanin ne kadar zor oldugunu gozlerimizin onune sermektedir. fiyati artikca talebi artmaktadir ama sor bakalim neden artmaktadir? insanlar cilgin ya da mal olduklarindan degil herhal. talep artiyor cunku fakir adamcagiz zaten parasinin yarisini ekmege, patatese harciyordu karnini az cok doyuruyordu; kirk yilin basinda kiyma alip azicik et yiyebiliyordu. simdi patatesin ekmegin fiyati artar ise ne olur? bu adamin gelirinin bu temel gida maddelerine ayirmasi gereken orani artar. bu oran arttigi zaman et, kiyma falan komple hayal olur. doyabilmek icin daha cok patates, ekmek almak zorunda kalir cunku `fiyatlari artsa bile halen en ucuz gidalar bunlardir.`
  
  sonuc olarak buyuk ihtimalle gecmis yuzyillarda daha cok gorulen bir fenomen idi, gunumuzde ucuzun da ucuzu oldugu icin pek de yasanmasi olasi degil ama cok fakir ulkelerde imkansiz da degil.
  
  giffen mal olabilmesi icin bazi sartlari yerine getirmesi gerek urunun:
  1. bu urun inferior bir mal olmali (e mantiken, yoksa zaten adam almaktan komple vazgececek, eti almaktan vazgectigi gibi)
  2. bu urun yerine gecebilecek baska seyler olmamasi (ekmek yerine ne yesin adamcagiz pasta mi?)
  3. urune ayrilan para adamin gelirinin onemli bir bolumunu olusturmali, ama o kadar da onemli bir bolumunu olusturmamali ki ilk durumda az da olsa et met yenilebiliyor olsun. (ahaa, zurnanin zirt dedigi yere geldik. adamin ilk durumda pattes-ekmek ikilisi disinda az da olsa farkli seyler de tuketiyor olmasi gerek ki, pattes-ekmek fiyati arttiginda bu tukettigi diger seyleri tuketemez hale gelsin. eger adam zaten en basta sadece pattes-ekmek tuketiyorsa, ikinci durumda yapabilecegi tek sey daha az pattes-ekmek tuketmek olacaktir bu da giffen good olmadigi anlamina gelir.
• alkol zamlarindan sonra her kose basina acilan kahveci ve caycilarin, fiyatlarinin^* hic dusuk olmamasina ragmen hinca hinc dolu olmasinin da bu paradoksla bir paralelliği var.
  
  girdi^* fiyatlarinin artmasiyla pahalanan cigkoftenin, yeni cigkofteci acilmasini engellememesi ve talebin hic dusmemesi de enteresan. buralarin ogrenci beslenme noktalari olmasi da bu paradoksa dahil edilebilir oldugunu gösteriyor.^*
• iktisat derslerinde öğrendiğimiz bir konudur. ekonomik kriz ortamlarında fiyatı en çok yükselen ürünler, fiyatı en düşük olan ürünlerdir. bunlara örnek olarak makarna, patates, soğan ve domates gösterilebilir.
  
  sebebi ise satın alma gücü düşük insanların kriz dolayısıyla fiyatı düşük ürünlere yönelmesidir.dolayısıyla talep arttıkça fiyat da yükselmektedir.
  
  son günlerde patates ve soğan fiyatlarının bu kadar yükselmesinin ülkemizde bir ekonomik kriz olduğunun göstergesi olduğunu düşündürmekte.