• marcel proust'un buyuk eseri kayip zamanin izinde'nin sodom ve gomorra'sinda ufak bir bolum. bir kelt inancindan yola cikarak gecmi$in birtakim cansiz nesnelerde sakli oldugunu ifade eden yazar, bu nesnelere her rastlayimi$izda ilgili olduklari gecmi$in tipki bir iksirin yarattigi masalsi bir ortam gibi zihinde yeniden canlanacagini soyleyerek me$hur ''caya batirilan madlenler''iyle meseleyi, harikulade bir bicimde zihinlerimize i$lemeyi de ba$armi$tir.

    ''cansiz nesnelerde sakli gecmi$''in anahtariyla acilan kapidan girip, masanin uzerindeki madlen ve cayin, zihinden gecmi$e anlik kaci$lara yardimci olmasina oranla, bu bolumde anahtarimiz biraz daha kasvetli, farkli bir odayi aciyor. yirmili ya$larin ortasina kadar, akip giden zamanin kaybettirdikleri bmx bisikletler, korfez sava$larinin siyahini anlayamayan korpecik akliniz, gunumuzun aksine sadece futbol $ampiyonalarinda izleyebildiginiz diger zamanlarda ise okuyup, abartili bicimde muazzam bir deve donu$turdugunuz yildizlar, voltron, he-man, denver...vb iken, ya$iniz ilerledikce kaybedilen yakinlarin sayisi artar ve listenin rengi gitgide degi$meye ba$lar. coca cola'nin 1 litrelik cam $isesini gorunce, zihnin koca bir evrenden cekip cikardigi gecmi$in kayitlari binbir ce$it nesneye atif yapar; coca cola $isesinin kondugu masa, masanin etrafinda tam kadro yer alan aile, ailenin kahkahalari ve kahkahalarin aciga cikardigi saf gercek=> zihinde belirenin, pektabii herhangi bir ani temsil eden bir fotograf gibi hareketsiz olmasi, zihindeki kahkahalarinsa sahip oldugu sureklilik ve bir nevi yanki. bir gun yankilarin ikisinin yollari kesi$ir:

    - ölümlüyüz...

    * pardon?

    - ama bu pek kotu bir $ey olmasa gerek. ancak boylelikle ebediyete intikal ederiz.

    * nasil?

    - ''cunku oluler sadece bizim icimizde var'' olurlar. bu yuzdendir ki olumumuzle birlikte varligimizi bizi taniyanlarin zihinlerinde miras birakiriz. onlar da kendi varliklarini... bu boyle gider anlayacagin.

    * anla$ildi. sadede gelelim istersen?

    - dun ilk kez sigara ictim de. hatta biraz abarttim, onlarca ictim. aslinda icip-icmemek arasinda pek fark yoktu zira kulupte sigara dumanindan yanindakini gormek mumkun degildi.

    * evet.

    - eve geldigimde, ceketimi cikarma te$ebbusumle birlikte burnuma ula$an tutun kokusudur ''bilinmez bir ilahi varligi uyarip, gogsume'' dokunduran, aniden ''hickiriklarla sarsilamaya ba$ladim, gozlerimden oluk oluk ya$ akiyordu''.

    * bir saniye... tutun kokusu dedin, sanirim tahmin edebiliyorum.

    - dedemin gogsune yaslandigimda duydugum, o vakitler beni rahatsiz eden agir samsun 216'nin yerini tutamasa da nihayetinde ''isminden ba$ka ona ait hicbir $eyi barindirmayan dedemin degil, gercek dedemin cehresiydi bu'' ve zannedersem ilk defa '' onun canli gercekligini, irade di$i ve eksiksiz bir hatirada buluyordum. bu gerceklik zihnimiz tarafindan yeniden yaratilmadikca, bizim icin mevcut degildir.; i$te bu yuzden'' dedemin gogsune tekrar yaslanmak icin ''cilginca bir istek duydugum $u anda onun öldügünü ancak anliyordum.''

    * dedenin artik hicbir zaman yaninda olmayacagini anlamanin yaninda $oyle enteresan bir nokta da var ki, tekrar onun tutun kokulu gogsune yaslanma ihtiyaciyla beraber dedeni ilk kez ''butun canliligi ile, gercekligi ile yuregini $i$irirken hissedip, nihayet'' ona kavu$mu$ken aslinda onu temelli kaybetmi$ olman.

    - boynumda asili keder madalyasinin bir yuzu boyle. ancak bununla sinirli degil. yeni yetme bir lise ogrencisi iken, dedemin bendenizi bir yeti$kin yerine koyup, gazeteden yuksek sesle okudugu habere dair yorumunu cahilce bulmu$, birkac kirici soz sarfetmi$tim, hemen akabinde ise ''yuzundeki kasilmadan, sozlerimin etkili oldugunu'' anlami$tim.

    * belki de bir sanridan ibarettir.

    - belki. ancak ''$imdi, yuzlerce opucukle teselli ebediyen imkansizken, bu sozler benim yuregimi'' parcaliyor.

    * seni kirmak istemem ama varolu$un bir bedeli olarak gor bunu. hatta dedenin o anki iradesinden kaynaklanan bir $ey oldugunu varsayip, kendini temize cikarmalisin. elde olmayan yani senin oznel etkilerden, her $ey gibi dolayli olarak etkilenen bir objektij sebep diyelim buna.

    - sanirim buna olanak yok. en ba$ta dedemin suratindaki o kasilmayi, ''kalbinden, daha dogrusu kendi kalbimden de'' silmeme olanak yok artik. cunku daha once de soyledigim gibi ölüler sadece bizim icimizde var olduklarindan, ''onlara indirdigimiz darbeleri hatirlamakta inat ettigimizde, hic ara vermeden kendi kendimizi hirpalami$ oluruz.'' ba$imi dondurecek guzellikteki anilarim, mutlak bir aci kaynagi haline geldiginde, elime terazi alip ölçüm mü yapmaliyim sence? hayir, ne kadar buyuk acilara gebe olsalar da, ke$ke bilincimi tumuyle kaplayip beni acidan mahvetseler, ben elbet hazzi da bulurum. zira dedemi, ancak ''aci araciligi ile gercekten hatirladigimi hissediyorum.'' dolayisiyla ''onun hatirasini icime mihlayan civilerin daha da derine cakilmasini isterim.''

    * tum bu anlattiklarindan sonra en azindan zihnimde basit bir $eyler olsa da ockham'in usturasi gibi onun dogrultusunda yorumda bulunsam ama ne biliyim, bana gore didiklenmemesi gereken meseleler bunlar. kalbini kirmak istemem ama bir $eyde tutuklu kalmanin her formu ya$ama kar$i durmak gibi geliyor bana. ne de olsa eppur si muove .

    - muhalefet $erhi koymak istiyorum burada. her $ey bu kadar basit olmamali. tamamen hafiza ile ilgili bir mesele seninkisi. hafiza ile kalp arasinda koparilmaz bir zincirin olu$turulamamasi belki de varligindan bihaber olmak gibi. evet, her $eye ragmen dunya doner ve nihayet, gune$ tam olarak secilemeyen duygularin uzerinde i$ildar. ''birini zihninden silebilirsin fakat kalbinden cikarip atmak bamba$ka bir meseledir.'' zira gun gelir, yillarca gardropta duran bi ceketin cebinden samsun 216 cikar, pencereye dogru segirtilir ve alelacele son kalan sigaradan bir nefes cekilip, paket a$agi atilir. paketin yanindan gecerken, futbol topuna vurur gibi tekme atabilirsin ama benim gibiler icin egilip paketi almak bamba$ka bir meseledir.

    ... ve ''hafizanin bulanikligi ile gonul tutuklulari da birle$ir.''

    not: esin kaynagi eser icin *
hesabın var mı? giriş yap