habsburg hanedanı

• önceden hanedanlık ile ilgili bir iki karalamıştım, şunlara buyurun:
  
  (bkz: habsburg hanedanlığı/@flavius aetius)
  (bkz: lüksemburg/@flavius aetius)
  (bkz: wittelsbach hanedanı/@flavius aetius)
  (bkz: hohenstaufen/@flavius aetius)
  
  şimdi gelelim mottolarına. hemen hemen her hanedanlığın bir mottosu bulunur, habsburgların mottosu da illaki vardır, o da şu şekilde:
  
  "çıkarsız savaşları diğerlerine bırak! fakat sen, ey mutlu avusturya, evlen ve mars diğerlerine savaş getir iken venüs senin için hanedanlıklar getirecektir!"
  
  venüs demiş iken, aklıma geldi serbest çağrışımdan. şuna da göz atın derim ben (bkz: maria theresa)
  
  her neyse avusturya'nın da mottosunu yazalım, kısaca a.e.i.o.u diye geçiyor. şu şekilde:
  
  "austriae est imperare orbi universo" yani dünyayı yönetmek avusturya'nın kaderidir.
  
  peki durup dururken bu mottolar neden aklına geldi diyenler için bonus.
• zamanında almanya, kutsal roma imparatorluğu, romanya, meksika, avusturya, ispanya, sicilya, napoli, kastilya, macaristan, bohemya, ingiltere, irlanda, hırvatistan, portekiz, dalmaçya, galiçya ve lodomerya'ya hükmetmiş diplomasi tarihini pek uğraştıran bir sülaledir.
  
  sürekli birileri ile anlaşıp diğerine kazık atarak bu kadar büyümüştür.
• 15. yuzyil ortalarinda sadece basit, alelade bir avrupa beyligi olan avusturya'nin basina gelmis en buyuk devlet kusu.
  
  habsburg ailesi, royal marriage yolu ile kizlarini baska memleketlerin krallarina vermislerdir. bu kralliklarin krallari olunce de (veya halen ayaktalarken) tahta talip olmus, o ulkenin yonetimini ele gecirmelerine neden olmuslardir.
  
  hollandanin, luxemburgun alinmasinda buyuk rol oynayanlar bunlardir. avusturya kaiserinin, kralsiz kalan macaristan'a kral ilan edilerek avusturya macaristan imparatorlugunun kurulmasina neden olan bunlardir. bohemiayi vassal yapan, ispanyanin yonetimine talip olan, sonra da ispanyayi da vassal yapan yine bunlardir.
  
  ancak bu hevesleri nedeniyle italyadaki ve fransa sinirindaki beyliklerin kaybedilmesine, hollandanin bagimsizligini ilan etmesine sebebiyet de bunlardir.
  
  yani, avusturya'nin gucunu once koruklemis, sonra comak sokmuslardir.
• kral ve prenslik sektörünün ajax'ıdır adeta habsburglar. evlilik ve veraset yoluyla avrupa'nın çok büyük bir kısmını yönetmişlerdir yıllarca. 16-17. yüzyıllara damgasını vuran osmanlı-ispanya, osmanlı-almanya ve osmanlı-avusturya çekişmeleri en nihayetinde osmanlı-habsburg düellosundan ibarettir. bizde şarlken olarak bilinen v. karl hanedanın en ünlü üyelerindendir.
• yüzyıllarca avrupa'yı viyana'dan yönetmiş olan hanedanlık. osmanlı imparatorluğu'nun avrupa versiyonu diyebiliriz, çünkü meksika'ya kadar iktidarlarını genişletmişler bir ara. bugün hala avusturya halkı tarafından çok büyük saygı duyulan bir ailedir.
  
  tıpkı osmanlı ailesi gibi cumhuriyetin ilanından sonra avusturya'dan sürgün edilmişlerdir. çok uzun yıllar sonra (sanıyorum ki 80lerde) yasal olarak ülkelerine dönme hakkı tanındı.
• habsburg hanedanının fransa'nin bas dusmani olmasi, osmanli'nin fransa ile yakinlasmasini saglamistir.^* o an icin iyi bir fikirdi tabi ama sonrasinda sumuk gibi yapisti hepimizin malumu. uzun vadede donup kicimiza iki tarafdan girmistir.
• bella gerant alii tu felix austria nube özdeyişinde geçen (bırak başkaları savaşsın, sen, şen avusturya, evlen!) evlilik fiillerini gerçekleştiren, avrupa orta ve yeni çağlarının en önemli hanedanı.
  
  her ne kadar avusturya ile özdeşleşse de kökenlerinin alsace yöresine dayandığı bilinir. yöre asilzadeleri olarak çıktıkları ve jenerasyonlar içinde güçlerini artırdıkları bu yolda, 11. asırda isviçre'nin kuzeyindeki habsburg sarayını yaptırmışlardır. isviçre-almanya sınırına tekabül eden bölgede yavaş yavaş etkisini ve gücünü artıran hanedan, önce 1273'te, bu tarihten sonra uzun asırlar boyu koruyacağı kutsal roma cermen imparatorluğu'nun (holy roman empire) imparatoru sıfatına sahip olmuştur. dolayısıyla dolaylı olarak bir "almanya'nın imparatoru" sıfatları mevcut olmuştur. avusturya tahtına çöküşleri ise, bundan bir on sene kadar sonra, yine bir evlilik ve vasiyet kanalıyla olacaktır ve o günden sonra hanedan, ağırlık merkezini avusturya'ya taşımış ve avusturya ile özdeşleşmiştir.
  
  evlilikler, vasiyetler, kral ölümleri, entrika ve zorlamalar ve de tabi fetihler kanalıyla habsburg hanedanları doğrudan doğruya günümüzde aşağıdakilere tekabül eden yörelere hükmetmişlerdir (çok kalabalık bir unvan listeleri vardır).bütün bu yörelerin hakimiyeti birçok dükalıkların, kontlukların ve piskoposlukların yönetiminin ele geçirilmesi veya birleştirilmesi neticesinde oluşmuştur (yani ufak gibi görünen bir yörede bile - hatta merkezlendikleri avusturya'da bile, unvanlarının sahibi haline geldikleri bir dolu dükalık, kontluk vs. vardır).
  
  - avusturya , ispanya (ki aragon, kastilya, leon, navarra, galicia, valencia, mallorca tahtlarının tamamını ayrı ayrı kapsamaktadır), macaristan, bohemya ve moravya (çek), benelüks (farklı krallıklar ve dükalıklar çerçevesinde günümüzün tüm hollanda-belçika-lüksemburg'u), hırvatistan, portekiz, doğu fransa'nın büyük bölümü (burgundiya, artois, ve de alsace), italya'nın önemli bir bölümü (napoli, sicilya, sardinya, toskana, milan, parma, modena, kuzey italya (venedik, udine, trieste, trentino yöresi)), transilvanya (erdel), güney polonya, silezya, slovenya, galiçya- lodomerya, bukovina, baden, bavyera ve württemberg'in çeşitli bölgeleri, isviçre'nin bir bölümü, banat/temeşvar, kuzey sırbistan, bosna hersek.
  
  ve hatta bir dönem meksika'ya kadar gelmiştir iş.
  
  evlilikler yoluyla etkileri o raddeye varmıştır ki diğer hanedanların içinde de kenarda köşede illa bir habsburg veya habsburglar'ın etki sahibi olduğu bir dönem bulunur.
  
  ancak her büyük hanedan gibi bir ezeli düşmanları olmuştur ve bu ezeli düşmanlar, dönemlerin ruhundan kaynaklı akımlarla da birleşerek hanedan gücünün sonunu hazırlamıştır.
  
  16.-17. asırlar boyu osmanlılar ve fransa ile didişmişler; güç ve toprak kaybı yaşamışlar; yönettikleri engin toprakların veya titrlerin bir kısmı zaman içinde ellerinden düşmüş (örn. portekiz); hollanda isyanı ile uzun süre uğraşmış ve hollanda'nın kurulmasıyla benelüks bölgesini kaybetmiş, protestanlığın ortaya çıkışı ve otuz yıl savaşları gücüne daha da darbe vurmuş ve otoritesini zayıflatmış; 18. asırda fransa ve osmanlı ile didişmeleri sürdüğü gibi ingiltere ve prusya yeni düşmanlar olarak ortaya çıkmış; batıdaki (örn. ispanya ve doğu fransa) hanedan etkisi
  ve varlığı tamamen yok olmuş; sonrasında 19. yüzyılda ilk başta fransız devrimi ve napolyon ile, sonra 1830-1848 çalkantıları, sonra da prusya tehdidi, italya'nın ortaya çıkması, macarlar'ın celallenmesi, rusya'nın balkanlar'da nüfuz oyununa soyunması ile mütereddit heyecanlarının doruklarına varmışlardır. çalkantılı asırların sonunda son ve nihai darbeyi milliyetçi akımların da etkisiyle 20. asırda birinci dünya savaşı'nın sonunda alarak, son derece de ironik bir biçimde, uzun yıllar kendilerine ezeli düşmanlık etmiş osmanoğlu, romanov (rusya) ve hohenzollern (prusya) hanedanları ile beraber tarih sahnesinden çekilmişlerdir.
• en yaşlı üyesi bugün itibariyle hayata veda etmiş ailedir. avusturya-macaristan'ın son imparatorunun oğlu bir gün öncesine kadar yaşıyormuş yani. son imparator 1. karl'ın oğlu otto-habsburg-lothringen, dün 98 yaşında hayata gözlerini yummuş.
• lüksemburg hanedanlığı ile birleşerek gücüne güç katmış olan meşhur hanedan. örneğin ailenin ispanyol kolu lüksemburg hanedanlığı kökenlidir.
  
  efendim şimdi ii.friedrich'in papa iv.innocent tarafından aforoz edilmesi ile kutsal roma germen imparatorluğu'nda başlayan kargaşalar sonrası güce yükselmiş bir ailedir habsburglar ve ilginçtir kutsal roma cermen imparatoru olmalarını sağlayan aile daha sonra onları alman birliği'ndan atacak olan hohenzollern hanedanlığı'dır. ii.friedrich aforozu hiç iplememiş, kendisini koruması olan araplar ile birlikte şahin ile avlanmıştır falan. her neyse ii.friedrich'in ölümünün ardından imparator seçilen kişinin de ölümü sonrası bohemya dışındaki 7 elektör habsburg hanedanlığı'ndan rudolf'u imparator olarak seçmişlerdir, belki de o dönem bohemya kralı olan ii.ottokar son derece güçlü olduğu için. ardından gelen süreçte bu adamı kontrol etmesi kolay diye düşünmüş olan hanedanlıklar pişman olmuş olacaklardır^*, çünkü aile inanılmaz derecede güçlenecektir.
• öyle bir hanedandır ki 2017 avrupa formula 3 şampiyonası'nda avusturya kolu, 1997 doğumlu pilot ferdinand habsburg tarafından temsil edilecektir.