hırsız müteahhit

• turkiye'de buyuk yikimla sonuclanan her depremin ertesinde, yikimin sorumlusu olarak ilan edilen muteahhitleri tanimlamakta kullanilan sifat tamlamasi.
  
  ozellikle medyanin en favori temcit pilavidir hirsiz muteahhit edebiyati. eski turk filmlerinde bile, malzemeden calan ve bu yuzden durup dururken yaptigi bina yikilan laz muteahhit tiplemesine denk gelmek mumkundur. ancak hirsiz muteahhit tanimi, biraz sorunlu bir tanimdir. turkiye'de, orta $iddette bir depremde bile, binalarin neden hasar gordugu ya da yikildigi sorununa yanli$ bir te$his koymaya goturur bu tanim.
  
  yaygin inani$ $udur ki, muteahhit dedigin malzemeden bol bol calar, cunku onun tek derdi kar etmektir. oysa konut tipi in$aat i$lerinde, binanin depreme ne kadar dayanikli oldugunu belirleyen; kiri$, kolon ve do$emelerden olu$an, binanin ta$iyici sistemidir. bu sistemi kurmak icin yapilan cali$maya genel olarak kaba i$ler, harcanan emege de kaba i$cilik denir ve ozellikle kucuk konut tipi in$aat i$lerinde, kaba i$lerin malzemelerinde (cimento, donati, kum, vs.) kar marjlari cok du$uktur. asil buyuk karlar, ince i$ler denilen; binanin icinde yapilan boya, badana, fayans, vb. binanin ve icindeki dairelerin makyajini ilgilendiren alanlarda edilir.
  
  turkiye'de ya$anan orta $iddetli veya $iddetli her depremden sonra, olay yerinde incelemelerde bulunan in$aat muhendislerinin ve bilimadamlarinin ortak gozlemi $udur: "hesap dosyalari kontrol edildi, her $ey kitabina uygun gozukuyor, ama yerinde incelemeye gittigimizde, hesapta gozuken detaylandirmalar, donatilar yerinde gozukmuyor. ayrica, hesaplarda dogru beton tipi secilmi$ gozukse de, yikilmi$ binalardan alinan numunelerde, hesapta ongorulen beton dayaniminin yarisina bile rastlayamadik. sorumlu muteahhitlerle konu$tugumuzda, ezbere uyguladiklari bazi ali$kanliklar sonucunda ya da fazla zaman kaybetmeden i$i bitirmek adina, hesaba uymayan bazi tercihler yaptiklarini ogrendik."
  
  bu tespitlerden yola cikan imonun onculugunde, universitelerden akademisyenlerin de katilimiyla, dogu'nun ucra illerine kadar yayilan bilgilendirme seminerleri duzenlenmi$ti. seminerlerde varilan sonuc hep ayniydi: muteahhitlerin yanli$ tercihleri, hep cehaletten, betonarmenin davrani$ini (beton ve onun aciklarini kapatan donatilarin birlikte cali$masina dair prensipleri) bilmemekten kaynaklaniyor.
  
  dolayisiyla, yikimin sorumlusu, muteahhitlerin yanli$ tercihleri olmakla beraber, bu tercihlerin motivasyonu kar degildir; bilincsizliktir, bir $ey olmazcilik diye ozetlenebilecek bir zihniyettir, umursamazliktir. bu yuzden, sorunu, hirsiz muteahhit olarak degil de cahil muteahhit olarak koymak gerekir.
• özellikle 1999 depreminden sonra herkesin ağzında bu ifade vardı. iktidar da, muhalefet de, halk da, hırsız müteahhitler hakkında konuşuyordu. özellikle televizyonlarda müteahhitler hakkında çok ağır ifadeler kullanılıyor ve hükümet sözcüleri üzerine gidileceğini söylüyordu. yalova, çınarcık ve kaymaklı'da yapılan yeni binaların çökmesi sonucu kamu vicdanı zedelenmişti.
  
  şimdi ser-al inşaat'ın sahibi çıkıp, bana binayı soramazsınız diyebiliyor açık açık. 1999 depreminin hırsız müteahhitleri kaçacak delik arıyordu. peki bugünün müteahhidinin kaçacak delik arayacağına, pişkin pişkin bir tek benim yaptığım yer mi yıkıldı demesi nedir? bu durumu neyle izah edebiliriz?