histerezis

• histerezis - ya da gavurcasiyla hysteresis - heterojen kataliz dersinde gosterilen ve katalist performansinin sicakliga bagli olarak degi$mesi sirasında gozlenen adsorption/desorption dengesi sapmasi
  
  ref. thomas & thomas - principles of heterogenous catalysis
• denge durumu kendi gecmisine bagli olan sistemlere denir.
• gavurların hysteresis dediği bu kavramın kelime anlamı gecikmedir. histerezis, bir sisteminin durumunun, etken parametrelerde meydana gelen ani değişikliklere birden değiştirilememesi, sistemin yakın geçmişdeki durumuna duyarlı olmasıdır. transformatörlerde mesela, birincil sargıda meydana gelen bir gerilim/akım değişikliği, trafo nüvesinin içerisindeki elektromanyetik alanı hemen değiştirilebilmesini engeller; nüve, mıknatıslandığı için yakın geçmişteki durumunu korumak isteyecektir. hemen her şeyde oldugu gibi bazen istenen bazen de istenmeyen bir etkidir; traforlarda güç kaybına neden olurlarken sabit disklere, kasetlere bilgi depolayabilmemiz hysteresis sayesindedir.
  
  genelde manyetik/elektromanyetik sistemler için kullanılsa da bir çok başka hysterezis türü daha vardır. mesela formu bozulan elastik bir cisim de elastik histerezis gösterir. küp şeklindeki bir oyun hamurunun bir tarafına bastırırsanız şekli bozulacak fakat siz kuvvet uygulamayı bıraktıktan sonra da, bir miktar geri esnese bile, yeni, bozulmuş formunu koruyacaktır. hamuru eski haline getirebilmek için ona tekrar bir kuvvet uygulamak gerekir.
  
  elektonikte de bir büyüklüğü belli eşik değerleri için kontrol etmek istiyorsanız hysteresis etkileri gösteren devreler kurabilirsiniz. (bkz: schmitt trigger)
  
  ferromanyetik cisimlerin içerlerinde belirli manyetik alanlar (domain) bulunmasından kaynaklanan manyetik hysteresis'in tipik bir de eğrisi vardır. ferromanyetik bir cisim, belli bir eşik değerine kadar mıknatıslanırsa, üzerine etkiyen elektromanteyetik kuvvet kaldırılsa bile mıktanıslanma özelliğini korur. cismi tekrar eski haline getirmek için tekrar bir dış alan uygulanması gerekir. bu durum grafiklerde aralarında mesafe bulunan iki integral işaretinin uçlarından birleştirilmiş haline benzer bir kapalı alan yaratır ki genelde histerizis'i göstermek için bu şekil kullanılır; scmitt trigger devrelerinin simgesi de bu şekildir.
• elektrik makinalarındaki akı, manyetik alan iliskisini belirten grafik.
  bu grafikteki alan ile makinadaki kayıbın ne kadar oldugunu belirtir.
• elektromanyetikte dikkat edilmesi gereken bir fenomendir......döngü oluşturanları bir materyalin hysteresis loop'u olarak tanımlanır....iki boyutlu kartezyen koordinatlarda bir eksen manyetik endüksiyon (b), diğer eksen ise magnetomotive güç (h) olarak belirlenir ve grafik oluşturulur....
• neden ortadan kalksa bile sonuçun hâlâ gözlenmesidir, genel anlamda.
• (bkz: path dependence)
• herhangi bir malzemenin tekrarlı yüklemeye maruz kaldığı, çeşitli yükleme ve boşaltma deviniminde bir kısım enerji geri emilir yada nereye gittiğini kimse anlamaz bu enerji kayıplarına histeresis denebilinir.
• ticari açıdan bakıldığından özellikle transformatörlerde ki transformatör yüksüzken açığan çıkan kayıpların büyük bölümü bu kavramdan kaynaklanmaktadır. bu sebepten yeni geliştirilmeye çalışılan transformatörlerde öncelik bu hysteresis eğrisinin alanını en aza indirmeye çalışmaktır. bunu da laminasyonda kullanılan malzemeyi optimize ederek elde etmek günümüzdeki en çok üzerine çalışılan ve uygulanabilirliği olan yoldur. bu kavramdan yola çıkarak sıradan transformatörlere göre çok daha az enerji kaybına sebep olan ve sermayesini diğer transformatörlere göre çok da uzun olmayan bir zaman içersinde çıkartabilen transformatörlerin araştırma ve geliştirilmesi yapılmaktadır.
• ekonomide geçici olarak ortaya çıkan bir şoktan dolayı fiili işsizlik oranının doğal işsizlik oranı üzerine çıkması durumunda, şok ortadan kalktığında fiili işsizlik oranının tekrar eski doğal işsizlik oranı seviyesine dönmemesidir. yeni keynesyen iktisadi akıma bağlı bir görüştür.