hms erin

• hms erin, osmanlı hükümeti tarafından ingiliz vickers firmasından sipariş edilmiş ve osmanlı donanması'nda hizmete girdiğinde reşadiye adı verilmesi planlanmış ancak ingilizler tarafından parası ödendiği halde el konularak ingiliz kraliyet donanması'nda hizmet vermiş bir dretnot zırhlısıdır.
  1, 2, 3, 4, 5
  
  hms erin yani reşadiye gemisi, kullanımda veya yapım aşamasında olan tüm diğer savaş gemilerinden daha iyi veya en azından eşit olacak şekilde tasarlanmıştı. reşadiye zırhlısının kız kardeşi olacak fatih sultan mehmed zırhlısı, 1914 başlarında yunanistan'ın vasilefs konstantinos zırhlı gemi siparişine cevaben 29 nisan 1914'te sipariş edilmişti. ingiliz hükümeti, 1914 yılının temmuz ayının sonlarında, artan gerginlikler nedeniyle çalışmaların durdurulması emrini verdi. birinci dünya savaşı'nın patlak vermesi nedeniyle montajı yapılan malzeme ağustos 1914'te kızaktan söküldü.
  
  hms erin, osmanlı imparatorluğu tarafından 8 haziran 1911'de tahmini 2.500.000 ingiliz sterlini maliyetle, iktidardaki osmanlı sultanı v. mehmed reşad'ın onuruna "reşad v" adıyla sipariş edildi, ancak adı inşaat sırasında reşadiye olarak değiştirildi.
  
  6 aralık 1911'de barrow-in-furness'teki vickers tersanesinde inşasına başlandı, ancak balkan savaşları sırasında inşaat 1912'nin sonlarında askıya alındı ve inşası mayıs 1913'te yeniden başladı.
  
  birinci dünya savaşı başladığında, hms erin (reşadiye) neredeyse tamamlanmış durumdaydı. 28 haziran'daki arşidük franz ferdinand suikastından sonra ingilizler, ödemelerinin tamamlanmasına ve deniz denemelerinin ardından reşadiye ile diğer dretnot savaş gemisi olan hms agincourt (sultan osman-ı evvel) gemilerini teslim almak üzere osmanlı heyetinin ve mürettebatın gelişine rağmen 21 temmuz'da gemilerin teslimatını erteledi.
  
  teslimatını ertelenmesi neticesinde osmanlı donanma nazırı cemal paşa, gemilerin teslimatını güvence altına alma umuduyla fransa üzerinden protesto etmiştir.
  
  tyne nehri'nde bir nakliye gemisinde beş yüz türk denizcisiyle bekleyen türk kaptan hüseyin rauf, ingilizleri gemiye binerek türk bayrağını çekmekle tehdit etti. amirallik birinci lordu winston churchill ise böyle bir girişim durumunda "gerekirse silahlı kuvvetle direnme" emri verdi.
  
  winston churchill, kraliyet donanması'na 29 temmuz'da gemileri alıkoymasını ve osmanlı deniz personelinin gemilere binmesini engellemesini emretti. iki gün sonra, ingiliz sherwood foresters alayı'ndan askerler gemileri resmen ele geçirdi ve reşadiye zırhlısı, irlanda için şiirsel bir isim olan erin olarak yeniden adlandırıldı.
  
  iki gemiyi teslim almaya giden osmanlı subay heyetinin içinde, enver paşa tarafından sultan osman gemisine süvari olarak atanan rauf orbay da vardı. orbay'ın anılarını yazdığı "cehennem değirmeni" kitabında belirttiği üzere, birleşik krallık hükümetinden 2 ağustos 1914 günü reşadiye dretnotu (hms erin) ile beraber osman-ı evvel drednotunu (hms agincourt) teslim alınması gerekirken, osmanlı sancağının çekilmesi törenine yarım saat kala ingilizler tarafından el konmuştur ve osmanlı heyeti istanbul'a döndüğünde seferberlik ilan edildiğini öğrenmiştir.
  
  sözleşmede böyle bir el koyma eylemine ancak o sırada birleşik krallık savaştaysa izin veriliyordu. 3 ağustos'ta, almanya'nın belçika'yı işgale başlamasından bir gün önce birleşik krallık henüz savaşta olmadığı için bu el koyma hukuk dışıydı. ingiliz hükümeti yine de osmanlı'ya bir oldu bitti sunmaya kararlıydı. 3 ağustos'ta ingiltere'nin osmanlı imparatorluğu büyükelçisi hükümete ingiltere'nin gemilere el koyduğunu bildirdi.
  
  winston churchill'in birinci dünya savaşı anılarına göre, 1912'de benimsenen britanya acil durum planlarında, savaş çıktığı takdirde britanya tersanelerinde yapılmış tüm gemilere el konulması öngörüldüğü belirtilir. 1914'te savaş başladığında britanya tersanelerinde osmanlı, şili, yunanistan, brezilya ve hollanda için gemiler yapılıyordu. churchill'e göre, kendisi 1912'de kabul edilen talimatnameyi uygulamaktan başka bir şey yapmamıştı.
  
  osmanlı gemilerini özellikle ayırmadığını, o anda yapılmakta olan tüm gemilere el konulmasını mümkün kılacak emirler yayınlandığını söylemektedir. bu tür gemilere el konulmasının, yıllar önce hazırlanmış ve 1912'de yeniden düzenlenmiş kapsamlı kapsamlı bir planın parçası olduğunu yazmıştır.
  
  bu iki gemiye ingiltere tarafından el konulmasının, osmanlı hükümetinin ingiltere ve üçlü itilaf'a savaş ilan etmesinde herhangi bir rol oynadığına dair hiçbir kanıt bulunmamakla birlikte;
  
  amerikalı tarihçi david fromkin, türklerin 1 ağustos'ta gizli bir savunma ittifakı imzalama karşılığında, sultan osman-ı evvel gemisini (bkz: hms agincourt) almanlara transfer edeceğine söz verdiğini iddia etmiştir.
  
  buna göre david fromkin ayrıca resmi kanallardan gemilere el konulduğunu 3 ağustos 1914 tarihinde kendilerine bildirilmiş olmasına rağmen enver ve talat paşaların 29 temmuz 1914'te ingilizlerin niyetinden haberdar olduklarını belirterek, daha bir hafta öncesine kadar osmanlı imparatorluğuyla müttefiklik anlaşması yapmaktan kaçınan almanya'ya osmanlı heyetinin ne vadetmiş olabileceğini sorgulamıştır.
  
  david fromkin, osmanlı arşivlerine referans gösterdiği "gizli" belgelerde enver ve talat paşaların almanlara sultan osman-ı evvel gemisini (hms agincourt) devretmeyi vadettiklerini, gemiye ingilizlerin el konduğunu henüz bilmeyen almanların ise bu koşulu kabul ettiklerini belirtir.
  
  david fromkin ayrıca winston churchill'i yanlış bilgi vermekle suçlayarak 1912'de ingiliz hükümetince alınmış bu yönlü bir el koyma kararı olmadığını, o dönemin son teknolojisine sahip önemli bir savaş gemisini elden çıkartmamak fikrinin 1914 yazında winston churchill'in aklına geldiğini belirtir.
  
  almanlarla ittifaka rağmen osmanlı hükümeti, rusların doğu prusya'nın işgaline dek tarafsızlığını sürdürme niyetinde olduğu, ancak eylül ayında rusların karşılaştıkları felaketler osmanlı harbiye nazırı enver paşa ve cemal paşa'yı rusların zayıflığından faydalanma düşüncesine ittiği öne sürer. sadrazam said halim paşa dışındaki diğer hükümet üyelerine haber vermeyen enver paşa ve cemal paşa'nın, sms goeben (yavuz zırhlısı) ve sms breslau (midilli zırhlısı) gemilerinin alman başkomutanı koramiral wilhelm souchon'u 29 ekim 1914 tarihinde istanbulu savunma bahanesiyle karadeniz'deki rus limanlarına saldırmasına yetki verdiği de söyler.
  
  bununla birlikte, sultan osman-ı evvel (hms agincourt) ve reşadiye (hms erin) gemilerine el konulması, gemileri kısmen halktan toplanan paralarla finanse eden osmanlı imparatorluğu'nda hatırı sayılır bir infiale neden oldu. osmanlı hükümeti, savaş gemilerinin maliyeti konusunda mali bir çıkmaza girdiğinde osmanlı donanması için halktan, okullardan ve pazarlardan bağışlar gelmiş ve büyük bağış yapanlar "donanma imtiyaz madalyası" ile ödüllendirilmişti.
  
  ingilizlerin parası ödenen gemilere el koyması ve almanların muharebe kruvazörü sms goeben (bkz: yavuz zırhlısı) ve sms breslau (bkz: midilli zırhlısı) gemilerini osmanlılara vermesi, osmanlı kamuoyunun ingilizlerden uzaklaşmasına ve almanlara sempati duymasına neden olduğu söylenir.
  
  hms erin, 10 adet 13,5 inç (343 mm) mk vi toptan oluşan bir ana bataryaya sahipti. toplar önden arkaya 'a', 'b', 'q', 'x' ve 'y' olarak adlandırılan beş top taretine çiftler halinde monte edilmiştir. taretler üst yapının ilerisi ve gerisinde üst üste binmiş iki çift halinde düzenlenirken beşinci taret ise bacalar ile arka üst yapı arasında gemi ortasındaydı.
  
  torpido botlarına karşı yakın mesafeli savunma, 16 adet 6 inç (152 mm) mk xvi topundan oluşan ikincil batarya ile sağlanıyordu. gemide ayrıca 6 adet 2,2 inch (57 mm) hotchkiss top yer almaktaydı.
  
  dönemin ingiliz ana savaş gemileri için tipik olduğu üzere, gövdede 4 adet su altında yer alan 21 inç (533 mm)'lik torpido tüpü vardı.
  
  hms erin 1923 yılı başında sökülerek imha edildi.
• osmanlıdaki ismi "reşad v"dir.