hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen

• "...
  "hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
  merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen "
  
  o kadar manalı olan mevlevî selamı, galip'in bu beytindedir. insan insanda -daha doğrusu iki kaşının arasıda; çünkü oraya bakılır- allah'ı görür ve tebcil eder. şems-mevlânâ münasebetini hiçbirşey bu selâm kadar iyi izzah edemez..." ahmet hamdi tanpınar
• "kendine iyi bak çünkü alemin özüsün sen" anlamına gelir.
• insan'ı bir problem alanı olarak ele alan bütün disiplinlerin üzerinde durması gereken bir şeyh galip dizesi olup, tasavvufun önemli dayanaklarından biridir.
• (bkz: müsemmen)
• http://www.tasavvufidusunce.com/…insani-imar-etmek/ baglantisindaki yazıda cok iyi bir gonderme yapılmıs seyh galib gazelinin bir bölümü...
  şöyle denmiş:
  
  "varlığın fizik ve metafizik berzahı olan insan, varlık planında ötelerin ve berilerin kendisinde ayrıştığı bir varlıktır. uluhiyyet dairesinden feyezan eden tecellilerin küllisinin kendisinde zahir olduğu tek varlık insandır. şeyh-i ekber (ks) füsûs’unda adem fassını izah ederken allah isminin mazharı olarak gösterir onu. allah dediğimiz zaman ne ifade edilmişse, insan dediğimiz zaman da aynı şey ifade edilmiş olur. yani ikisinde de ifade edilen toplayıcı hakikattir. bu ifadeler mananın küllî ifadeleri olmuş olur. yani allah, zatına mahsus bütün isim, sıfat ve fiillerine ait her ne var ise bütün bunların küllî ifadesi ise, insan da mükevvenât dediğimiz zaman ve mekana ait ne varsa onun küllî ifadesidir. bu sebeple şeyh gâlib (ks)’in meşhur gazelinde dediği gibi;
  
  'hoşça bak zatına kim zübde-i âlemsin sen
  
  merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen' "
• (bkz: katakofti)
• "hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen
  merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen "
  
  kendime fazlaca haksızlık ettiğim bir anda sevdiğim biri bana söyledi bu cümleleri. ben de tamamını merak ettim:
  
  "ey dil ey dil niye bu rütbede pür gamsın sen
  gerçi virane isen genc-i mutalsamsın sen
  secde- ferma-yi melek zat-ı mükerremsin sen
  bildiğin gibi değil cümleden akvamsın sen
  ruhsun nefha-i cibril ile tev’emsin sen
  sırr-ı hak’sın mesel-i isi-i meryemsin sen
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen
  
  merteben ayn-ı musemmadadır esma sanma
  merciin halik-i eşyadadır eşya sanma
  gördüğün emr-i muhakkakları rü’ya sanma
  başkasın kendini suretle heyula sanma
  keşf ile sabit olan ma’niyi da’va sanma
  hakkına söylenen evsafı müdara sanma
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen
  
  inleyip sırrını faşeyleme ağyara sakın
  düşme bilmezlik ile varta-i inkara sakın
  değmesün ahların kakül-i dil-dara sakın
  sonra mansur gibi çıkman olur dara sakın
  arz-i acz etmeyesin yareden ol yara sakın
  bulduğun cevher-i alileri biçare sakın
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen
  
  sendedir mahzen-i esrar-ı mahabbet sende
  sendedir ma’den-i envar-ı fütüvvet sende
  gizli gizli dahi vardır nice halet sende
  ma’rifet sende hüner sende hakikat sende
  nazar etsen yer ü gök duzah u cennet sende
  arş u kürsiyy ü melek sendedir elbet sende
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen
  
  hayftır şah iken alemde geda olmayasın
  keder-alude-i ümmid u reca olmayasın
  vadi-i ye’se düşüp hiç ü heba olmayasın
  yanılıp reh-rev-i sahra-yı bela olmayasın
  ademe muttasıl ol ta ki cuda olmayasın
  secdeler eyle ki merdud-i huda olmayasın
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen
  
  berk-i hatıf gibi bu kayd-i sivadan güzer et
  erişen har u hasa ateş-i aşkı siper et
  damenin tutmaya asar-ı alayık hazer et
  şemş veş hahiş-i munla ile azm-i sefer et
  saf kıl ayineni kabil-i aks-i suver et
  hele bir cem’-i havas eyle de galib nazar et
  
  hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen"
  
  o günden beri de kendime fazla haksızlık ettiğimde şeyh galib'in bu sözlerini hatırlayıveririm.
• (bkz: terci-i bend)
• hayatta başına ne gelirse gelsin hiçbir şeye takılma, çünkü takıldığın şey seni mutsuz ederse kendine zararı dokunur öyle bir dokunur ki kendini hazan mevsiminde savrulan sarı bir yaprak misali kaybedebilirsin. bu gibi kündelere düşme. ne olursa olsun hayat dediğin aslında sensin. dünya bilakis senden ibaret. sende başlıyor yaşam ve yine kendinde nihayete eriyor; kötülük, iyilik, mutluluk, mutsuzluk, dürüstlük, riyakarlık, saflık, türlü kepazelik, güzellik... şeyh galip döktürmüş ki ne döktürmüş, müsemmen (sekizlik beyit) halinde vücut bulmuş bir eser olmakla birlikte dikkate değerdir. makbul derecede muteberdir. velhasılıkelam, naçizane hoş bir seda terennümü deyu hatırlarım.
  
  "hoşça bak zatına kim zübde-i alemsin sen
  merdüm-i dide-i ekvan olan ademsin sen"
• ten giderken, seni nerde bulacağımı bilirim, beni nerde bulacağını bilirsin.
  seni ben de götürürken, beni sen de bıraktım.
  ...