ibrani takvimi

• dünyanın kuruluşunu milat kabul eden ve şu anda 5765. yılını idrak ettiğimiz takvim. bu takvime göre bir hafta 7 günden oluşur. gregoryen takviminden farkı, bir takvim gününün gece (yıldızlar çıkınca) başlaması ve ertesi gece sona ermesidir.
  artık yıl uygulaması sanılanın aksine bayramların istenmeyen zamanlara düşmesini engellemek için değil, tam ayrıntılarını bilmediğim bir takım teknik sebepler yüzündendir. (ay ve dünya, eksen etrafında dönüşler, pozisyonlar vs...)
• musevilerin dini amaçlarla kullandığı takvim. aylar kamerî, yıllar güneşe göre ilerler. tanah'a göre dünyanın yaratıldığı günde başlar.
  
  her yıl 29 ya da 30 gün süren 12 aydır. 12 kameri ay ile güneş yılının farkını kapatmak için, her 19 yılın 12'sinde 12 ay varken 3., 6., 8., 11., 14., 17. ve 19. yıllara adar ıı isimli ay ilave edilir. yani bu ara yılklar 13 ay sürer.
  
  ibrani takviminde aylar şöyle sıralanır:
  
  tişri (resmi yılın ilk ayı)
  heşvan
  kislev
  tevet
  şevat
  adar
  adar ii (artık ay)
  nisan (dini yılın ilk ayı)
  iyar
  sivan
  tamuz
  av
  ilul
  
  her hafta 7 gündür. günler ise,
  yom rishon
  yom sheni
  yom shlishi
  yom revi‘i
  yom chamishi
  yom shishi
  yom shabbat ya da yom shabbat kodesh
• tuhaf bir takvim bu:
  musevilikte bayram ve matem günlerinin tarihleri musevi takvimine göre hesaplandığından bayramlar hep aynı tarihe gelmezler ama her zaman aynı mevsime denk düşerler.
  ---
  peki nasıl oluyor bu?
  şöyle:
  esas itibariyle ay yörüngesine göre düzenlenmiş bir takvim olup önceleri 12 ay ve 353-355 gün sürekli olarak birimlendirilen bu takvim daha sonraları bu birimlendirmenin gerek dinsel, gerek tarımsal gerekse astrolojik dönemlerin her yıl aynı mevsime getirilmesi amacıyla güneş yörüngesine göre düzenlenen gregoryen takvimiyle uzlaştırılarak oluşturulan ve 19 yıllık ibrani takvimi döneminde 7 kez 13 ay ve 383-385 günlük yıllarla birimlendirilen bileşimsel (compositif) bir takvimdir.
  --------
  işte bu yüzden de:
  bayramlar hep aynı tarihe gelmezler ama her zaman aynı mevsime denk düşerler.
• bilinen ilk ibrani takvimi, kral süleymandöneminde düzenlenen gezer takvimidir. on iki kamerî esaslı aydan oluşur. tarımsal faaliyetin planlanmasını amacıyla düzenlenmiş olan takvim, kamerî temele sahip olmakla birlikte, sonradan güneş esaslı takvime dönüştürüldü.
• yahudi'lerin dini amaçlarla kullandığı takvimdir. aylar kamerî, yıllar ise güneş esaslıdır.
  
  bilinen ilk ibrani takvimi, kral süleyman döneminde düzenlenen gezer takvimidir. bu takvim tarımsal faaliyetin planlanmasını amacıyla düzenlenmiştir.
  
  kamerî aylar şu şekilde sıralanır:
  
  tişri (gregoryen takvim eylül-ekim)
  heşvan (gregoryen takvim ekim-kasım)
  kislev (gregoryen takvim kasım-aralık)
  tevet (gregoryen takvim aralık-ocak)
  şevat (gregoryen takvim ocak-şubat)
  adar (gregoryen takvim şubat-mart)
  veadar (artık ay)
  nisan (dini açıdan ilk ay) (gregoryen takvim mart-nisan)
  iyar (gregoryen takvim nisan-mayıs)
  sivan (gregoryen takvim mayıs-haziran)
  tamuz (gregoryen takvim haziran-temmuz)
  av (gregoryen takvim temmuz-ağustos)
  ilul (gregoryen takvim ağustos-eylül)
  
  ekleme: güneş takviminde 12 ay olarak hesaplanan bir yıl, kamerî esaslı takvimde 12,4 ay olarak hesaplanır. bu farkın kapatılması için ibrânî takvimine belli aralıklarla bir ay ilâve edilir. (artık ay)
• majör armoni ile benzeşen takvim. şöyle ki majör dizide aralıklar iki tam bir yarım üç tam bir yarım şeklindedir. her tam aralık da 2 yarım aralık eder.
  
  bu takvimde de;
  
  ilk 2 yıldan^* sonra artık ay^* eklenir,
  ondan 2 yıl sonra bir daha eklenir,
  ondan 1 yıl sonra bir daha eklenir,
  ondan 2 yıl sonra bir daha eklenir,
  ondan 2 yıl sonra bir daha eklenir,
  ondan 2 yıl sonra bir daha eklenir,
  ondan 1 yıl sonra bir daha eklenir.
• nisan temmuz ve eylul aylarini aldigimiz takvim. bugun hemen hemen ayni gundeyiz. hatta gunesin tam dogdugu saati baz alirsak ayni. ibrani takvimde gun 6 temmuz 5782.
• ibrani takviminde aylar şöyle sıralanır:
  1. tişri (resmi açıdan ilk ay)
  2. heşvan
  3. kislev
  4. tevet
  5. şevat
  6. adar
  [veadar (artık ay)]
  7. nisan (dini açıdan ilk ay)
  8. iyar
  9. sivan
  10. tamuz
  11. av
  12. ilul
• islam alemi, 10 eylül’ü 11 eylül’e bağlayan akşam bir hicri yeni yıla girdi. yahudiler de aynı gün ve saatlerde 1 tişri’de 5779. yıllarına girdiler. roş aşana, ibrani takvimde yılbaşıdır. yahudi inanışına göre roş aşana insan’ın yaratıldığı gündür. yahudiler roş aşana’yı şofar adı verilen boynuzdan yapılan bir borazanı üfürerek, ondan çıkan sesle kutlarlar.
• milattan öncesi olmayan takvim.
  
  big bang'i hokus pokus 5bin küsur sene öncesine koyan takvim.
  (bkz: david copperfield)