ikinci felipe

• 1591'de katolik davasi sebebiyle hollandalilarin ardindan ingiltere ve fransa ile de savasa girmesi neticesinde bir bakani kendisine;
  
  "eger tanri iyilesmek icin gelen tum sakatlari majestelerinin sagaltmasini isteseydi bunu yapma gucunu size verirdi. eger dunyadaki butun sorunlari duzeltmenizi isteseydi size bunu yapmaniz icin para ve guc verirdi."
  
  diye seslenmis ve ozetle bu savas islerini birakip efendi gibi takilmasini soylemistir lakin felipe bakani sallamamis ve savaslar yillarca devam etmistir. cunku ii. felipe dev bir dingildir.
• şarlken adıyla tanıdığımız v. karl'ın oğludur. şarlken, kutsal roma cermen imparatorluğu tahtından feragat ederken imparatorluk unvanını kardeşi ferdinand'a, sahibi olduğu toprakları ise (ispanya, sicilya, napoli, hollanda) oğlu felipe'ye bırakmıştır.
  
  kral ikinci felipe'nin politikalarında dinin önemli yeri olmuştur. ispanya'daki sonradan "hıristiyanlaşmış" müslümanları yok etmeye çalışmış, akdenizin osmanlı devleti'nden arındırılması için venedik, ceneviz ve papalık ile beraber kutsal ittifak'ı kurmuştur. ancak bu ittifak tamamen dini doğrultuda ilerlemediği ve her devlet kendi çıkarını kovaladığı için kısa sürede dağılmıştır. ispanya ise ittifağı tunus başta olmak üzere kuzey afrika topraklarını ele geçirmek amacıyla kullanmaya çalışmıştır.
  
  ikinci felipe'nin koyu bir katolik oluşu ve politikalarında bu durumu gözetmesi de hollanda'da olaylar çıkmasına, yönetimdeki baskılar yetmezmiş gibi bir de dini baskıyla uğraşmak istemeyen hollandalıların isyan bayrağı açarak bağımsızlık kovalamasına neden olmuştur. hatta hala kutsal roma prenslerinden sayılan kimi kumandanların almanya topraklarına geçmesi nedeniyle bu iki imparatorluğun birbiriyle savaşmasına da ramak kalmıştır. bu dönemde hollanda'daki ispanyol ve katolik düşmanlığı o denli fazladır ki, üstünde "katolik olacağına, türk ol" yazılı madalyonlar basılmıştır.^*
  
  ikinci felipe'nin ilk dönemlerinde hassas ilişkilere sahip olduğu diğer ülke ise fransa'dır. fransa, kimi zaman arkasını felipe'ye vererek ülkedeki katolik düşmanlarını temizlemeye çalışmış, kimi zaman ise hollanda prensliklerine destekte bulunmuştur. hollanda'daki protestanlara destek verildiği dönemlerde fransa'daki calvinist gruplar da tepedeki baskının azalması nedeniyle güçlenip birlik olmaya çalışmışlardır. tabii bunda başka etkenler de var, bu dönemde fransız toprak sahibi asiller güçlerini arttırıp tekelleşmeye çalışmakta, birbirlerinin kuyusunu kazmak için türlü türlü yolu denemekteydiler.
  
  ikinci felipe ispanya'yı imparatorluğa taşımış, uzun süre hüküm sürmüş bir kraldır. dolayısıyla içeride ve dışarıda birçok problemle boğuşmuştur. oğlunu hapsettirmesi gibi enteresan bazı işler de yapmıştır. kendisi aynı zamanda civilization vi'da da ispanya'nın lideridir.
• tam bir yönetim karmaşası olan ispanya'yı tahtta kaldığı süre boyunca "idare" eden kral.
  
  idare etme deyimini kendisini küçümsemek için değil, bu imparatorluğu yönetme işinin inanılmaz büyüklüğünün altında en azından ezilmeme başarısını gösterdiği için kullandım.
  
  isimlere çok dalmadan, kafa karıştırmadan özet geçecek olursam:
  
  habsburg hanedanı isviçre kökenli bir aile. tarih sahnesine çıkmalarına vesile olan makamları avusturya arşidüklüğü. 12. yy'dan sonra evlilikler ve fetihlerle yavaş yavaş güç kazanıyorlar ama dünya dengesini değiştiren bir kaç tesadüf bu aileyi aslında hiç sırtlanmamaları gereken bir yükle baş başa bırakıyor. kendileri bu tesadüfler gerçekleşirken seviniyorlardı muhtemelen.
  
  1- polonya, macaristan ve bohemya tahtını elinde bulunduran jagiellon hanedanı ile yer yer savaşan ama bir yandan da sıkı akrabalık ilişkileri kuran habsburg'lar, jagiellon'ların moskova ve osmanlı ile uğraşırken batıda rahat edebilmek adına kendileriyle yaptıkları anlaşma sayesinde herhangi bir erkek varis kalmaması durumunda bohemya tahtına oturma hakkını elde ettiler. bu olasılık üzerinden fazla geçmeden gerçekleşti ve bohemya artık bir habsburg tahtı idi.
  
  2- zaten zamanında macaristan tahtına da konayazan habsburg'lar mohaç savaşında ecdadımız osmanlı'nın varissiz macar kralını telef etmesi üzerine kralın kız kardeşinin kocası, felipe ii'nin amcası olan ferdinand vasıtasıyla macaristan tahtına da oturdular.
  
  3- felipe ii'nin babasının dedesi erkek varis bırakmadan savaş meydanında ölen burgundy dükünün kızıyla evliydi. dolayısıyla bugünkü fransa'nın doğu bölgesindeki burgundy dükalığı ve yine günümüz belçika'sı ve hollanda'sı (lowlands) kendisine kaldı.
  
  4- felipe ii'nin dedesinin babasının bu evlilikten olan oğlu kendisi hayattayken vefat etti ama onun eşi ise 15. yy'ın sonunda evlenip portekiz hariç iberya'nın hanedan birliğini sağlayan castile prensesi ve aragon prensinin kızlarıydı. kendisinin bir abisi ve bir kızkardeşi vardı ama abisi erkek varis bırakmadan ölünce aragon (ispanya'nın doğu kısmı ve italya'nın roma'dan itibaren güney kısmı bu tahta aitti) ve castile bu gelin hanıma miras kaldı. ama felipe'nin dedesi vefat etmeden bu hanımdan avusturya için charles v, ispanya için carlos i olan, bizde ise şarlken olarak bilinen bizim felipe ii'nin babası doğdu.
  
  felipe'nin babası için üstünden geçelim: avusturya arşidüklüğü, bohemya krallığı, erkek kardeşi vasıtasıyla macaristan krallığı, burgundy mirası vasıtasıyla burgundy dükalığı, brabant, hollanda, flanders gibi sayısız kontluk, annesi vasıtasıyla aragon ve castile (yani ispanya). ispanya'nın yeni dünyadaki kolonilerini aklınıza getirin. lombardiya'yı da ekleyin. kendisi haliyle bunları yönetmeye dayanamadı ve avusturya, bohemya, macaristan ve kutsal roma imparatorluğu unvanını erkek kardeşi ferdinand'a bıraktı. bu karardan itibaren habsburg'lar ispanya ve avusturya kolları olarak ikiye ayrıldı.
  
  felipe için tüm bunlardan sonra üstüne bir de portekiz prensesi olan annesi vasıtasıyla, gene erkek varis yokluğundan kaynaklanan portekiz tahtı piyangosunu ekleyin. söylememe gerek yok: brezilya, afrika ve hindistan'daki koloniler...
  
  işte felipe için dünya haritası çizmek zorunda kalırsak keşfedilen amerikan kıtasının neredeyse tamamını, afrika'daki ve asya'daki portekiz kolonilerini, günümüz hollanda'sını ve belçika'sını, italya'nın güney yarısını, italya'nın kuzeyindeki lombardiya'yı (milano), fransa'nın doğusunu, iberya'nın tamamını boyamak zorunda kalırız. amca tarafından yürüyen avusturya, macaristan ve bohemya ünitesini hem osmanlı hem de almanya'nın protestan prenslerine karşı kollama, finanse etme zorunluluğunu da hesaba katın. yetmedi mi? sekizinci henry'nin katolik kızı mary ile yaptığı evlilik! babası carlos i sağ iken napoli kralı ünvanından feragat ederek felipe ii'nin napoli kralı ünvanını almasını sağladı ve bu sayede oğlunu ingiltere kraliçesi mary ile denk seviyeye getirerek evliliği mümkün kıldı. bu evlilik göstermelik bir evlilik de değildi hani. mary ve felipe ingiltere'yi joint monarch olarak yönettiler. yani idari emirler, nizamnameler gibi dökümanlarda her ikisinin de mühürü gerekiyordu. kendisi ingilizce bilmediğinden onayının gerektiği tüm dökümanlar latince olarak kaleme alınarak kendisine sunuldu. yani felipe ii ciddi ciddi, mary ölene kadar, ingiltere kralı olarak 4 sene hüküm sürdü.
  
  işte bu adam böyle bir bela ile baş etti. birbirlerinden bağımsız çıkarları, alakasız halkları olan bunca toprağın başında olan bir hanedanın en tepesindeki isimdi. ispanya o tahtta kaldığı süre boyunca 6 defa iflas etti ama niye etti? lowlands bağımsızlık savaşına girişti. lowlands kalvinist oldu. elle tutulabilir bir çıkarı olmamasına rağmen katolikliği korumak adına fransa din savaşlarında katoliklere yardım etmek zorunda kaldı. osmanlı'ya karşı hem kendisinin hem de amca çocuklarının savaşlarını finanse etti. ispanyol ticaretine ve katolik dünyasına bela olan ingiltere'ye büyük armada seferini organize etti ama başarıya ulaşamadı. kutsal roma imparatorluğu'ndaki protestanlara cebelleşti.
  
  vefat ettiğinde eline verilen tüm toprakları habsburg hanedanı altında tutmayı başarmıştı. idare etmenin bu denli büyük bir başarı olması işte bundan kaynaklanıyor. planların tutmasının veya tesadüflerin meydana getirdiği bu karmaşa ancak "idare" edilebilir.
• babası carlos'un (şarlken) aksine tepeden tırnağa ispanyol olarak yetişmiş biridir. carlos katolik krallar'dan miras kalan tahta tek kelime castellano bilmeden gelip oturmuş, ilk yıllarında "böyle kral mı olur, daha iki kelime ispanyolca bilmiyor" diye kendisine dudak büken hımbıl ispanyollar'ın isyanlarıyla uğraşmıştır. nihayetinde pes etmiş, flaman danışmanlarını def edip yerine yerli ve milli danışmanlar getirmiş ve bir portekiz prensesiyle evlenmiştir. bu ilişkiden doğan tek oğul felipe böylelikle krallığı döneminde boş kalan portekiz tahtında hak sahibi olabilmiş ve döneminde portekiz, ispanya topraklarına dahil olmuştur.
  
  yukarıda da bahsedildiği gibi dış politikada pasifist bir tutum tercih etmemiştir. genel olarak sessiz sakin, dindar bir adam olarak bilinen ve krallarına lakap takmaya pek bir bayılan ispanyollar'ın el rey prudente (basiretli kral) payesi verdiği felipe segundo kimi zaman bu basiretten epey uzak kararlar almış, en basitinden yenilmez armadanın benzersiz bir yenilgi yaşamasına sebep olmuştur.
• çoğu insanın ilk kez braudel vasıtasıyla vakıf olduğu bir isim.
• filipinler isimli ulkeye ismini vermis ispanyol krali. kendisi 16. yuzyilda hukum surmus, tam da biz akdenizi turk golu haline getirmek uzereyken yani.
• altin cagini yasayan ispanyaya, 1588 yilinda yenilmez armada hezimetini yasatmis ve ispanyanin cokus donemine girmesine neden olmus ispanyol krali. bu yenilgi ayni zamanda protestanlik ve ingiltere acisindan da bir donum noktasi olmustur. 42 yil suren kralligi sirasinda portekiz ve ispanyanin birlesmesini de saglamistir.