• (kılıcın gölgesinde) ingiliz yazar tom holland'ın islam'ın tarihi üzerine 2012 tarihli kitabı.

    kitap islam'ın hemen öncesinde o bölgenin ve dünyanın durumunu, özellikle pers ve roma-bizans imparatorlukları üzerinden ayrıntılı olarak anlatıyor. sonrasında da islam'ın çıkışını belgeler üzerinden mantıklı bir örgüye oturtmaya çalışıyor.

    kitabın islam'ın başlangıcıyla ilgili iddiası ilginç. bizans ve pers imparatorluklarının ortadoğu mücadelesinde arapların iki tarafça da nasıl askeri güç olarak konuşlandırıldığını, bu durumun zamanla nasıl araplarda nüfus hareketlerine yol açtığını, özellikle 500'lü yıllardaki jüstinyen veba salgını * sonrasında oluşan boşluğa arapların nasıl hareket ettiğini anlatıyor. bu gruplardan bir tanesi (muhacirun) üstünlük kuruyor bir aşamada. muhtemel merkez üsleri petra. bir yerde merkezlerini medine'ye çekiyorlar. 50-100 yıl içerisinde kendilerini uçsuz bucaksız bir imparatorluğu yönetirken buluyorlar. (sarazen kelimesinin bu askeri toplulukların adı olan "şüreka" kelimesinin latince yanlış anlaşılması olması, "sırat" kelimesinin roma'nın meşhur yolları "strata"nın araplaşmış versiyonu olması vb)

    bu aşamada aralarında bir peygamber'in sözleri dolanıyor ama kesinlikle devletlerinde baskın unsur değil bu. herhangi bir anıtta herhangi bir yazıtta ne muhammed, ne islam kelimeleri geçiyor. biraz da osmanlının sonradan islamlaşması gibi (otman orhan isimlerinden abdülhamit-vahdettin isimlerine geçen süreç) bir yerde yönetimsel olarak dini kullanmak gerekiyor. bir aşamada halife abdülmelik * islam'ı devleti yönetmek için baskın unsur olarak koyuyor, paraların üzerinde ve anıtlarda (en önemlisi mescit- aksa) sabitliyor. (600'lerin son çeyreği)

    (bu zamanlardaki meşhur şii bölünmesini de anlatıyor kitap, bu bölünme sırasında olan olaylar -ikinci fitne, abdullah bin zübeyr, yezit- nedeniyle arabistanın kuş uçmaz kervan geçmez bir bölgesindeki eski bir tapınak çevresinde mekke'nin "yaratılmasından" bahsediyor)

    bundan sonra aşama aşama tabiri caizse "islam yaratılıyor". o bölgedeki diğer dinlerin (yahudi, hristiyan ve zerdüşt) rahiplerinin ondan önceki birkaç yüzyılda yaptıklarına çok benzer şekilde islam hayatın her aşamasına (diş misvaklamaktan taharet almaya kadar) nüfuz edecek şekilde kodifiye ediliyor, hicri 200'lerde tonlarca hadis ortaya çıkıyor isnat ediliyor; bunlara göre de bir islam tarihi yazılıyor. islam devletinin bu aşamadaki başarısı islamın başarısı oluyor.

    kitap bu aşamada islam'daki kayıtlı her şeyin abdülmelik ve sonrasına ait olduğunu tane tane güzel güzel gösteriyor. holland bu aşamada ikna edici bir tarihsel anlatımın zorluğundan bahsediyor ve bu anlatımının belgeler ışığında olasılıklardan sadece biri olduğunu kabul ediyor.
hesabın var mı? giriş yap