iş makinelerini hayranlıkla seyreden insanlar

• evet arkadaşlar.
  
  bundan sonra boş boş izlemeyelim bu makineleri, neyin ne olduğunu bilelim, her boka kepçe demeyelim. biz inşaatcılar bu duruma çok üzülüyoruz, keza makinelerimiz de.
  
  işte sırf bu sebeple sağda solda sıklıkla gördüğümüz makinelerin bir dökümünü yaptım.
  
  kimse bana bundan sonra kepçeyi gösterip "aa dozer" diye gelmesin.
  
  hadi bakalım,
  
  1) greyder.
  
  bu dostumuz genelde yol işlerinde kullanılıyor, kökeni grade'den (seviyeleme, kademeleme) geliyor, toprağı, alttemel, temel gibi yolun katmanlarını oluşturan zeminlerin serilmesinde kullanılıyor. ayrıca kışın karla mücadelelerde de çalışabiliyor. hayati organı, yolun üst eksenine paralel biçimde görülen bıçak. bu dostumuzun caterpillar, komatsu ve champion markalıları günümüzde en tutulanları.
  
  2) yükleyici.
  
  bu arkadaşımızın da adından anlaşılacağı üzeri yaptığı iş yüklemek. load kökenli loader'dan geliyor ismi. bu da allah ne verdiyse taş, toprak, agrega gibi her türlü zımbırtıyı kamyona ya da başka bir yere yüklemekle görevli.
  caterpillar, volvo ve kawasaki piyasada en çok tutulan markalar.
  
  3) finişer.
  
  yani bitirici, paver da deniyor bu dostumuza gavur ellerde. yollarda bsk (bitümlü sıcak karışım), pmt (plentmiks temel ve alttemel) ve de havaalanlarında pist betonu ( bu biraz daha değişik) serim işlerinde kullanılıyor. sağlı sollu 2 adet duyargası var bu arkaşın. yolun kenarlarına çekilen ofset (kot) hattı üzerinden istenen yüksekliğe göre serim yapabiliyor. çalışma prensibi ise ön kısmına kamyon yanaşıyor, makinenin içerisine malzemeyi boşaltıyor. bu dostumuz da arkasındaki tabla vasıtasıyla istenilen yükseklik ve eğimlerde yolun tabakalarını serebiliyor. vögele en çok tutulan marka.
  
  4) asfalt kazıma makinesi.
  
  türkiye'de asfalt frezesi olarak da adlandırılan, yıpranmış, eskimiş asfaltları istenilen yükseklikte elmas uçları sayesinde ufalayarak bom dediğimiz konveyörlü bantla önündeki kamyona aktaran bir alet. kendisi deli gibi motorin yakmakta olup ufaladığı malzeme de daha sonradan yol altyapılarında kullanmaya idealdir. bu arkadaş çalışırken ufak ufak ilerler. bu yüzden önündeki kamyon ile uyum içerisinde çalışmalıdır. wirtgen bu konuda liderdir.
  
  5) toprak silindiri.
  
  yol terasman tabakalarının, dolgularının, temellerinin ve toprak dolgu baraj kademelerinin sıkıştırılmasında kullanılan bir gürültülü arkadaşımız bu. genelde arka kısmı 2 adet dişli tekerlekten ön kısmı da tandem'den oluşmakta. vibrasyonla beraber 25-30 tona kadar sıkıştırma yapabiliyorlar. bomag, hamm ve dynapac en beğenilenleri.
  
  6) lastik tekerlekli silindir.
  
  bu görev arkadaşımızın diğer adı da vabil. bsk ve pmt karışımların sıkıştırılmasında ana sorumluluk bu dostumuza düşüyor. genelde 4 önde ve 4 arkada sadece düz ve lastik tekerleklerden oluşmakta. hamm ve ammann bu sektörde koçbaşı.
  
  7) asfalt silindiri.
  
  kendileri tandem ya da çift bandajlı olarak da bilinen silindir çeşidi. genelde 10-15 ton arasında olup vibrasyonla bunu 2-3 katına çıkarabilmektedirler. bsk işlerinde vabilden sonra ütüleme maksadıyla kullanılmaktalar. çalışma esnasında hem ön hem de arka bandajlara su püskürten ve sıcak asfaltın bandaja yapışmasını engelleyen bir sistemi de vardır. hamm, bomag, dynapac ve ammann en tutulan markalardır.
  
  8) dozer.
  
  çamur, toprak, taşlı arazilerde kullanılan asıl amacı itmek olan ve arkasındaki riper sayesinde de taşları kanırtabilen bir kardeşimiz bu. yalnız bu kardeşimiz de aşırı gürültücügillerden. hani hem motor sesi, hem de o paletlerin viyk viyk cayırdaması insanın ömründen ömür alıyor. yanında durmayı en sevmediğim alettir kendileri. caterpillar ve komatsu dozerlerin lideridir.
  
  9) ekskavatör.
  
  hem paletli hem de lastik tekerlekli olabilen bu dostumuz da yarma, kazıma, temel açma, teraslama işlerinde en büyük yardımcımız. kendi ekseni etrafında ana şasesinin üzerinde 360 derece dönebilir, izlerken de adamın başını döndürür. genelde bu oynak arkadaşımızın arkasında da "makine çalışırken 25 metreden fazla yaklaşma" yazar. çünkü bu dönmeli dostumuz iş kazasına en yakın makinedir. ayrıca bu arkadaş kendisine takılan kırıcı ile taş ocaklarında da çok iş görür. caterpillar, komatsu ve son zamanlardaki atağı ile az yakan hyundai piyasada en çok görülenlerindendir.
  
  10) beko loder.
  
  şehirlerimizde, ilçelerimizde hatta köylerimizde fink atan bir makinedir kendileri. yani bu dostumuz bir çay demleyemez. imkan verilse belki onu da yapar ama her türlü işe koşulur kendisi. kanal açar, dolgu yapar, asfalt yamasında iş görür, temizler, tesviye eder, temel açar. yani al evlen, o derece. bu dostumuza da halk arasında her kağıt mendile selpak denildiği gibi jcbdenir ki aslen jcb bir marka olup bu makinelerin kralını yapar. case, volvo ve hidromek de piyasa tutulanlarındandır.
  
  11) mini yükleyici.
  
  tepesinden basılmış gibi görülen bu boyunsuz arkadaşımız da çok işe yarar. genelde tranşe ve asfalt yama kazılarında arkadan vız vız böcek gibi koşuştur. sağı solu temizler. hatta bu şerefsiz kamyonun arka tekerleklerine doğru tırmanıp o cüce boyuna bakmadan dampere yükleme bile yapabilir. yine selpak gibi buna da bobcatde denir ki bobcat bu zımbırtıyı üreten ilk firmadır. sevimli bir şeydir kendileri.
  
  12) beton pompası
  
  yüksek kotlardaki ya da betoniyerin girmesinin mümkün olmadığı yerlerdeki hazır betonun aktarılması amacıyla kullanılan bir alettir kendileri. kocaman bom'u vardır. aha bu da katlanık hali. görüldüğü üzre kıçında bir hazne var. hazır betonu taşıyan betoniyer buraya yanaşır. bu da allah ne verdiyse dağa taşa betonu basar.
  
  işte sokaklarda genelde görüp izlenilen makineler bunlar.
  
  bir de asfalt plentleri, plentmiks plentleri, konkasörler vardır ki bunlar sokağınıza gelemez, çünkü kocamanlar.
  
  esen kalın.
• itiraf ediyorum, ben de bu insanlardanım.
  
  tıpkı onlar gibi "ulan ben kazıyo olsam kaç gün sürerdi aceba. bak bi kepçe hareketiyle beş saatlik işimi halletti vayamuğagoyyim" diyorum içimden. evet evet, fırsatım olsa bir kepçenin toprak eşelemesini akşama kadar izleyebilirim.
  
  onbinlerce yıldır bilek gücüyle yaptığımız işleri mekanik eşşeklere yaptırmanın keyfini duyuyorum bu aletleri izlerken. e genlerimize işlemiş çalışma formülünü alt üst eden bu aletlerin hayatımıza girmesi bir yüzyıl ya var ya yok. kolay değil binlerce yılın izlerini silmek.
• özellikle büyük kepçeler^**, büyük kamyonlar^** ve buldozerler, greyderler gibi toprakla, kumla, kayayla veya karla uğraşırken, sanki o kadar ton şeyi itelemek masa üstüne dökülmüş şekeri ya da kumsaldaki kumu avuçla hareket ettirmek kadar basitmiş gibi davranan iş makinalarını hayran hayran seyretmeleri sebebiyle hor görülmemesi gereken insanlardır.
  
  bir de kule vinçler vardır, 60-70 metre yükseklikte çalışanlar.
  
  insan hem bu makinaları tasarlayıp üretene, hem onları kullananlara saygı duyar, niye duymasın ki.
• izmir'de evde sıkıldığım dönemlerde, göztepe metro istasyonu çalışmasını termosa çay koyarak izleme suretiyle aralarına katıldığım güruh.
• birisiyle bugün karşılaştım ben. lan kar yağıyor, yolda gidiyorum, önümde bir amca. kürüme makinesinin yanımızdan geçmesiyle amcanın kaldırımın göbeğinde kilitlenmesi bir oldu. zangadanak durdu önümde hipnotize olmuş gibi.
  seviyorum lan sizi iş makinelerini hayranlıkla seyreden insanlar.
• (bkz: az kişinin bildiği süper iş makineleri)
  ben eyüp hastanesinin karşısında denk geldim. her gün öğlen matinasında en önde masamı ayırttım ve izledim. sandal gibi bir dalganın üzerine normal bildiğimiz kepçeyi çıkarmışlar. amacı dipteki pisliği çıkarmak.
  
  abiye juri özel ödülünü getiren hareketler şunlar. kepçeyi suyun dibine saplıyor kendine doğru çekiyor bu şekilde suyun üzetinde hareket ediyor ve işi bitince sandal kumlu kalmasın ve serinlemek için havaya su fırlatıp ortalığı yıkıyordu.
• işi abartıp, operatöre "abi bi tur kullansam" diyerek levyelerin başına geçenleri vardır. o gücü hissetmek acaip bişeydir, ama operatörün "la muğagoduum duvarı yıkıyosun,defol len" demesini müteakip ortamdan kaçarlar.
• ruslar'ın bir atasözü vardır. şu şekil ki:
  
  3 eylem birisi tarafından sonsuza kadar bıkmadan izlenebilir:
  1) su akması (dere..v.b anlamında)
  2) ateşin yanması
  3) başkalarının nasıl çalıştığı.
  
  iş makinasını hayranlıkla seyreden insan 3. noktayı canavarsal bir boyutta somutlaştıran insandır.
• evde öğlenden sonra hanımının misafirleri geleceği için bir şekilde evden taytaylanan emekli amcalar.
  şimdi eve gelen teyzelerin eşleride bu amcaların arkadaşları olur, ellerinde market insort mecmualarla gezerken mutlaka bir iş makinesi çalışan yer bulurlar ve saatlerce bakarlar, özellikle metro inşaatları bu amcalar için bildiğin rollercoster eğlencesindedir.
  he benim babam rahmetli örnek dışıydı, o daha çok evde kalıp annemin arkadaşları ile dedikodu yapma meraklısıydı.
• ta kendisiyim.
  
  bugün bizim şirketin bulunduğu mekanda bi kepçe toprakları oradan oraya kaldırıp düzenleme falan yapıyordu.
  yarım saat durdum izledim, kendimi kepçeyi kullanan kepçe operatörü gibi hayal ettim. yüzümde acayip bi gülümseme oluştu.
  çok malca ama çocukluktan kalma bi heves bu bendeki. kepçe, dozer, beton dökme aracı gördümmü izlerim, duramam yerimde.
  bi de böyle içimden vuuuu vuuu diye aracın çıkardığı sesleri taklit ediyorum ya hey allahım.