joseph haydn

• kralin yilbasi icin verdigi davet yuzunden, muzisyenlere saraydan cikma yasagi konmu$tur.. haydn, duruma mudahale eder, ve unlu veda senfonisi'ni besteler. parca ilerledikce, sira ile bilimum enstrumanlar sahneyi terkederler ve en son kalan haendel ve bagetiyle 4 ses sus vurarak olay mahalinden ayrilir. bu olay sonrasinda kellesinin baki olmasi, o donemde ne kadar takdir edildiginin gostergesi olmalidir.
• şöyle de bir iğrenç esprisi vardır, kelime oyunu^* ihtiva ettiğinden çevirmeden ingilizce yazıyorum:
  
  -why couldn't beethoven find his teacher?
  -because he was haydn.
  
  haha..ha..ha.
• yıllar önce ilk cd çalarımı aldığım zaman dinleyecek müzik bulamamam neticesinde (o zamanlar mp3 filan hak getire, gerçi çok eski dediğim zamanlar da 99 filan, zaten mp3 olsa da çalacak cihaz yok, neyse kapatayım parantezi.), girdiğim bir müzik dükkanında o zamanlar adam akıllı bir müzik zevkimin de olmamasının etkisiyle amaçsızca dolaşırken en ucuz cd'ler olarak etiketlenmiş indirim ürünleri arasında bulunan (ki klasik müzik cd'leri hala daha aynı muameleyi görür bir çok yerde, sepetlere yığılırlar.) 94 numaralı süpriz senfonisini ve 104 numaralı londra senfonisini içeren cd'sini merak sonucu almamla beraber klasik müziğe olan tutkunluğumu başlatan, harika senfonilerin sahibi büyük besteci.
  
  16 yıl sonra gelen edit: üzgünüm haydn amca, klasik müzikle alakam kalmadı. çok keyif aldığım operalar bile bayıyor beni artık maalesef.
• sizden gelmeyen yoğun istek üzerine söylemem gerekir ki bu adam senfoninin babasıdır.genç yaşta sazı eline almıştır.nice güçlükleri atlatmış, feleğin çemberinden geçmiş bi insandır.
• yine çok gerekli olmadığı halde insnaların sanatçıların eserlerinden çok özel hayatıyla ilgilendiği iyi bilindiğinden, haydn ın berbat bir özel hayatı olduğunu, karısıyla anlaşamadığını, mozart on da onu pek sevdiğini, quartet yazmayı ondan öğrendiğini söylediğine değinirsek, barlarda anlatacak bir iki hikayeniz olur tahmin ediyorum.
• klasik dönemin ünlü avusturyalı bestecisi. hem mozart’ı hem beethoven’ı etkilemiştir. baba haydn olarak bilinir. en çok senfoni türündeki eserleriyle tanınır; bu türde 104 eser vermiştir.
  
  31 mart 1732’de aşağı avusturya’nın rohrau kentinde doğan haydn, yoksul bir ailenin çocuğu idi. ailesi onu, 6 yaşında iken bir koroya katılmak üzere viyana’ya gönderdi. sesi kalınlaştıktan sonra da viyana’da kalarak müzisyenlik yapmaya devam etti, bestecilik dersleri aldı. 1761’de esterházy ailesinin yanında iş buldu ve hayatının 30 yıldan fazlasını bu soylu aileye hizmet ederek geçirdi. işi, onların istekleri ve ihtiyaçlarına uygun müzik bestelemekti. diğer bestecilerden ve müzik çevrelerinden uzak oluşu, onun yaratıcılığını ortaya çıkardı, ününün yayılmasına ise engel olmadı. 1780’lerde besteleri tüm avrupa’da çalınmaktaydı. ününden ötürü çeşitli yerlere davet edilir ve davet edildiği şehirde ilk kez çalınmak üzere bir eser bestelemesi istenirdi. bu şekilde yazdığı paris senfonileri ve londra senfonileri en çok bilinenlerdir. yaylı dörtlüleri için yazdığı eserlerde de kendinden öncekilerden farklı olarak her çalgıya eşit rol vererek yenilik getirmiş ve bu düşüncesiyle mozart’ı etkileyerek haydn’a adanmış altı kuartet bestelemesine neden olmuştur. beethoven’ın ilk dönem eserlerinde de haydn etkisi görülür. iki sanatçının 1781’de başlayan arkadaşlıkları yıllarca sürmüştür. beethoven’a ise esterhazy sarayında özel ders vermiştir.
  
  100 kadar senfoni, çok sayıda konçerto, oda müziği eserleri, 40 sonat, şarkılar, oratoryolar bestelemiştir.
  
  haydn, esterházy ailesinin müziksever üyesi prens nikalaus öldükten sonra emekli olmuş ve daha önce viyana’ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat özgürlüğüne kavuşmuştur. 2 defa ingiltere’ye giden haydn, oxford üniversitesi’nden fahri doktor unvanını aldı; ömrünün son yıllarında ise viyana’ya yerleşerek koro ve orkestra için yaratılış oratoryosu, mevsimler oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri besteledi. 31 mayıs 1809’da viyana’da öldü.
  
  eserlerinin çoğunun hikâyesi vardır. örneğin 45 numaralı senfonisi, veda senfonisi olarak bilinir. eserin dördüncü bölümünde 2 ya da 3 müzisyen kendi bölümlerini bitirir ve müzik halen sürürken sahneyi terk eder; bu, sahnede şef ve tek bir kemancı kalana kadar sürer. bu senfonide haydn ve müzisyen arkadaşlarının kış mevsiminde şehirdeki ailelerinin yanına dönmek istediklerini prens esterházy’e anlatmak istedikleri hikâye edilir. prens mesajı almış ve onlara izin vermiştir. sürpriz senfonisi denilen 94 numaralı senfonisini ise akşam yemeği sonrasındaki konserlerde dinleyicilerinin çoğunun uyuduğunu anladığında bestelediği söylenir. haydn’n çoğu senfonisi gibi canlı birinci bölümle başlayıp; yumuşak, yavaş tempolu ikinci bölümle devam eden senfoni dinleyicilerin uykuya daldığı sırada davullar ve çok yüksek sesli telli çalgıların melodisi ile onları uyandırır.
  
  oratoryoları :
  
  die sieben letzten worte unseres erlösers am kreuz - 1796
  die schöpfung - 1798
  die jahreszeiten - 1780
  
  operaları :
  
  la canterina - 1766
  ii mondo della luna - 1777
  l'isola disabitata - 1779
  la fedelta premiata - 1780
  armida - 1783
  lé enessé - 2010
  
  kaynak : wikipedia
• çirkin, utangaç, bodur ve çarpık bacaklı besteci. otuzlu yaşlarında bile çok yaşlı göründüğünden kendisine "baba" (papa) denirdi. aynı zamanda eski ve modası geçmiş kıyafetleri üzerinde çıkarmadığı için hep zamanının gerisinde kalmış görünürdü. eşi maria anna keller ile olan ilişkileri onu yıpratmıştır; hatta karısının, yaptığı bestelerin bulunduğu kağıtlar ile fırını temizlediği söylenir. napolyon'un orduları viyana'ya saldırdığında bile haydn, steingasse no:19'daki evinde kıpırdamamış, beste yapmaya devam etmiştir. viyana'nın fethinden ölümüne dek her sabah daha sonra almanya milli marşına dönüşecek olan "god save emperor franz"ı çalmıştır.
  
  haydn ile ilgili gerçek tuhaflık 31 mayıs 1809'daki ölümüyle başlar. st. stephen katedralinde yapılan devlet töreninin ardından (ki mozart'ın requiem'i eşliğinde yapılmıştır) besteci, devlet başkanlarının mezarlığı olan hundsthurmer'e gömüldü. fakat vasiyetinde eisenstadt'taki esterhazy prensleri cenaze şapeline gömülmek istediği yazdığından ve o sırada fransız işgali sebebiyle siyasi gerginlik olduğundan, ancak 1820'de bu isteği yerine getirebildi ve viyana'daki mezarı açıldı. ancak tabuttan bestecinin kafası çıkmadı. (bkz: şok şok şok)
  
  adli tıp kafasının öldükten hemen sonra kesilmiş olduğunu doğruladı. haydn'ın kafatası kişinin ruhsal yetenekleri ile kafatası ölçüleri arasında bir bağ olduğuna inanan ve kafatası koleksiyonu olan viyanalı johann nepomuk peter'da çıktı. peter, esterhazy ailesine gerçekten ileri yaşta ölmüş bir erkeğin kafatasını verince bunun haydn'a ait olduğu düşünüldü ve besteci için yeniden bir cenaze merasimi düzenlendi. (bkz: sil baştan)
  
  her şey bununla bitti sanıyorsanız yanılıyorsunuz. şakacı johann ölmeden önce gerçek haydn kafatasının o olmadığını söyleyip yerini itiraf etti. bu kafatası elden ele top gibi dolaştı ve sonunda viyana'da "society of music" derneğinin oldu. yerel hükümetin baskısı üzerine dernek kafatasını iade etti ve 5 haziran 1954'te haydn'ın vücudu 145 yıl sonra başına yeniden kavuştu. bu açıdan haydn üç kez gömülen ilk ve tek bestecidir.
  
  bazı kaynaklarda kendisinin 118 senfonisi ve 83 dörtlüsü olduğu yazar. hayattayken mason locasına kabul edilmiştir.
• kisa kes aydin havasi olsun sozu esasinda kisa kes haydn havasi olsun seklinde ve mustafa kemal ataturk tarafindan 1935 yilinda soylenmistir. ataturk'un yaveri salih bozokanilarini yazdigi ataturk ile 34 sene kitabinda soyle der:
  
  "koskte genc piyano sanatcisi mumtaz karton'u agirliyorduk. mumtaz bey, chopin'den eserler caliyordu. o sira roma'dan bir telgraf geldi. buyukelci kani bey, italya'nin habesistan'a saldirdigini haber verdi. pasanin yuzu dustu. keyfi kacti. "ah cocuk" dedi. "zaten bedbaht havadisler almaktayiz, bir de sen chopin'le bizi tastamam eleme terk etme. en iyisi kisa kes haydn havasi olsun." dedi. gazi, allegro tinilariyla unlu bestekar joseph haydn'in sarkilariyla bir nebze olsun bulutlari dagitmak istemisti. mumtaz bey "hayhay pasam" diyerek keyifli birkac eser calip koskten ayrildi."
• ama yine nakledilen o dur ki;
  haydn 20 lerinde ki beethoven hakkında
  "geleceğin en büyük kompozitörlerinden olacaktır ve onun öğretmeni olarak anılacağımdan ötürü mutluyum!" demiştir.
  haydn ayrıca, band kurup bu band e isim verip avrupa turnesine çıkan(live in uk) bir insandır.
  sleep when i am dead adamı.
• papa lakaplı üretken besteci, kendisine ait semfoni rekoru kırılamamıştır.
  mozart'a el vermiştir.