kanlı ay tutulması

• doğa bizim için bir dahaki sefere daha erken bir saate hazırlansın. ben uyuyacağım.
  
  tanım: bir doğa olayı.
  
  debe editi: flörtöz olmayın.
• vay be. ilk gördüğümde beş yaşındaymışım. akşam vakti sobalı evimizdeydik. siyah beyaz olması o zamanlar garip olmayan televizyonu izliyorduk. vedat abim^* "gel ay tutulmasına bakalım" dedi. ne olduğu hakkında hiçbir fikrim yok. bahçeye çıktık. karanlık ve soğuk eskişehir kışı. bahçede her yer kar; çöpe atılmayı bekleyen soba kurumu tepeciklerini bile kaplamış. hava her kış gibi buram buram is kokuyor. galiba ilk defa gece bahçeye çıkmıştım. abim gökyüzünü işaret etti: kırmızı bir ay. niye kırmızı olduğu konusunda hiçbir fikrim yoktu ama farklıydı. kırmızı ay hoşuma gitmişti, siyah beyaz tv'den sıkıldığımdan olsa gerek. biraz baktık. sıcak ve aydınlık eve döndük. o zaman ay ne zaman tutulsa rengi kırmızı olur zannediyordum meğerse taş çatlasa dört kere görebileceğin bir olaya o sırada 14 yaşında olan abimin akıl etmesiyle tanıklık etmişim. ikincisini de o noktadan 33 yıl ve 11,000km uzaktan ailece izlemek nasip oldu. hava daha temiz ve daha sıcaktı ama ay hiç değişmemiş.
• merak edilen soruyla başlayalım: evet, tutulma türkiye'den izlenebilecek. kendisi türkiye saati ile 20:15 civarında başlayacak ve gece 02:30 sularına kadar devam edecek. saatler tam olarak şu şekilde:
  
  gölgeli ay tutulmasının başlangıcı: 20:14
  kısmi ay tutulmasının başlangıcı: 21:24
  tam ay tutulmasının başlangıcı: 22:30
  `maksimum tutulma anı: 23:21`
  tam ay tutulmasının bitişi: 00:13
  kısmi ay tutulmasının bitişi: 01:19
  gölgeli ay tutulmasının bitişi: 02:12
  
  hangi ülkelerde görülebileceğini şu görselden daha iyi anlayabilirsiniz.
  
  tutulma nasıl oluyor peki? güneş, dünya ve ay aynı çizgiye geldiğinde ve ay, dünya'nın gölgesine girdiğinde tam ay tutulması gerçekleşiyor. ama bu tutulmanın diğerlerinden ayrıldığı bazı özellikler var.
  
  neden kanlı ay tutulması? dediğimiz gibi: dünya, güneş ve ayın arasına giriyor ve ay da dünya'nın gölgesinin ortasından geçiyor. güneş'ten gelen ışınlar dünya'nın atmosferinde dağılıyor. şunun gibi düşünün. dağılan renklerden dalga boyu en uzun olanı kırmızı olduğu için de bu renk, ay'ın yüzeyine kadar yansıyor. tam tutulma olduğu için ay'ın yüzeyini homojen bir kızıllıkta göreceğiz.
  
  bu video iş görür
  
  neden 21. yüzyılın en uzun tutulması? ay, elips bir yörünge izlediği için kendisinin dünya'ya olan uzaklığı zamanla değişmekte. ay'ın dünya'ya en yakın olduğu ana yerberi, en uzak olduğu noktaya da yeröte deniyor. kütleçekim kanununa göre, cisimler etkisi altında oldukları cisme yaklaştıkça hızları artıyor, cisimden uzaklaştıkça da hızları azalıyor. bu tutulma da ayın dünya'ya en uzak olduğu zaman aralığına yani yeröteye denk geldiği için oldukça uzun, yaklaşık 1 saat 43 dakika.
  
  bu arada mars da epey yakın bu aralar, 2003'ten beri dünya'ya bu kadar yakın olmamıştı, 57.6 km daha yaklaştı gün itibariyle. başka ilginç bir bilgi de şu: tutulma sırasında mars ve ay aynı anda gökyüzünde görülebilir olacak ve mars, aydan daha parlak görünecek. ay'ın parlaklığı oldukça az olacak hatta hayatınızda görebileceğiniz en sönük ay olması da muhtemel.
  
  diyeceğim o ki, kendimizin evrendeki konumunu biraz olsun anlamlandırabilmek istiyorsak balkona çıkıp bu şahane olayı çıplak gözle bir izleyin.
  
  edit: mars bilgisi eklendi.
• kanlı ay tutulması diye normal dolunayı izleyip aşka gelen yazarları da göstermiştir aynı zamanda.
  
  ay tutulması tarihinde dahi kaydırma yapanları ilk defa görmüş olduk.
  
  edit:imla
• amk ayı her sene 5 kere tutuluyo hepsinde bu tutulma 60 senede bir gerçekleşiyor diyolar
• ayın renginin kızıl olmasının sebebi, tutulma sırasında dünyanın gölgesinde kalıp güneş ışığını alamayan ay, yer küreden yansıyan ışığı emer, yani o yansıyan ışığın sayesinde ay'ı görürüz. ışık yer kürenin atmosferinden geçerken, yer küre kırılan ışığın kırmızıya kadar olanını emer, kırmızıyı yansıtır. o yansıyan da dünyanın gölgesindeki ay tarafından emilir, ay kızıl görünür.
• türkiye'den direk olarak izlenemese de nasa böyle bir güzellik yapmış. meraklısına.
• benim anlamadığım kızılderililer bile bu doğa olayına "kırmızı ay" "mersin balığı ayı" demişken sözüm ona bu uygarlık çağında neden "kanlı ay" deniyor?
  dünyada dökülen bunca kan yetmedi de gözlerini dolunaya mı diktiler ne?
  "kırmızı ay" ya da "ayın kızıllaşması" ya da "ayın kırmızılaşması-turunculaşması" değil de neden "kanlı ay" ?
  ilkel dedikleri kabilelerin bile dili varmamış "kanlı ay" demeye de neden modern çağın insanı masum bir doğa olayına "kanlı ay" diyor...
  çağımız insanının gözünü kan bürümüş de ondan mı nedir?
• bilim insanlarının sürekli üç yüz bilmem kaç yılda bir yaşanacağını belirtmesine rağmen neredeyse yılda 3-5 kez yaşadığımız enteresan doğa olayı
• bu geceki, kuzey amerika hariç dünyanın her yerinden gözlenebilecek doğa olayıdır.
  
  bir süredir şavşat'ta köydeyiz. bütün köyü de gaza getirdik, hep beraber izleyeceğiz. dürbünümüz, tripotumuz, çayımız ve çekirdeğimizle hazırız. umarım hava açık olur. dinimiz amin.