• anzak kolordusu'nun 6 ağustos 1915 tarihinde kanlısırt'a yönelik taarruzları ile bu bölgede üç gün süren çatışmalardır. taarruzla anzaklar osmanlı siperlerinin önemli bir bölümünü ele geçirmişlerdir. hemen ardından başlayan osmanlı karşı taarruzları ise başarılı olamamış, siperler anzak birliklerinin elinde kalmıştır.

    öncesi
    arıburnu sahillerine çıkatma yapıldığı 25 nisan 1915 günü, kanlısırt iki anzak bölüğü tarafından saat 07:00 dolaylarında ele geçirilmiş ve hızla takviye edilmişti. osmanlı 27. alay'ının iki taburu, saat 08:00 dolaylarında yarbay mehmet şefik bey komutasında taarruza geçmiş ve bu bölgeyi geri almıştı. yarbay mehmet şefik bey'in bu taarruzu, günün erken saatlerinde girişilen iki karşı taarruzdan biridir ve arıburnu cephesi'nin güney kanadında cepheyi kilitlemiştir. diğer osmanlı karşı taarruzu, yarbay mustafa kemal bey'in 57. alay'la, conkbayırı üzerinden geliştirdiği taarruzdu.

    taarruz planı
    kanlısırt platosunun güney kenarında yer alan osmanlı mevzilerine yapılması planlanan taarruz esasen, arıburnu cephesi'nin kuzey kesiminden yapılacak asıl taarruz öncesinde osmanlı kuvvetlerini güney kesime çekmeyi amaçlamaktadır. taarruzun başarılı olması durumunda hemen kuzeydeki merkez tepe yönünde taarruz edilmesi planlanmaktaydı. her iki harekatın gelişme göstermesi durumunda kemalyeri'nden kabatepe'ye kadar olan bölgedeki osmanlı siperleri ele geçirilecekti.

    savaş
    avustralyalı askerler kendi siperlerinden osmanlı siperleri yönünde, ortalama 36 metrelik dört tünel kazdılar. her iki tarafın siperleri arasında ortalama 91 metrelik bir arazi bandı bulunmaktadır.

    taarruzdan önce, saat 16:30'da 28 namludan oluşan bir topçu bataryası osmanlı siperlerinin 200 metrelik bir bölümünü ateş altına almıştır. birleşik donanmaya bağlı hms bacchante kruvazörü de bu hazırlık bombardımanına katılmıştır. bir saat süren bombardımanın ardından iki avustralya taburu tünellerden, iki tabur da siperlerden taarruza geçmiştir. bombardıman sırasında irtibat kanallarından geri alınmış olan osmanlı askerleri, bombardıman sonlanınca daha siperlere ulaşamadan avustralyalı askerler osmanlı siperlerine girmeye başlamıştı.

    bombardıman sırasında osmanlı siperleri önündeki dikenli tel engelleri büyük ölçüde hasar gördüğü için tünellerden fırlayan avustralyalı askerlerin osmanlı siperlerine kadar olan 55 metrelik mesafeyi geçmeleri hızlı olmuştur. üzerleri kalın kütüklerle örtülmüş siperlerdeki mazgallardan içeri atılan el bombaları ardından bu siperlerde kısa süreli kanlı bir çatışma olmuştur. ilk taarruzda osmanlı siperlerine inen dört tabur, derhal üç avustralya taburu tarafından takviye edilmiştir.

    harekatın diğer iki hedefinden merkez tepe taarruzu avustralyalılar tarafından iki kez yenilenmiştir. her ikisi de osmanlı mevzileri önünde geri atılmışlardır. izleyen günlerdeki osmanlı karşı taarruzları, üçüncü hedefin iptal edilmesine neden olmuştur. 1. avustralya tümeni, tüm gücünü ele geçen siperlerin savunmasına ayırmak zorunda kalmıştır.

    kuzey grup komutanı esat paşa, yarbay hasan basri somel komutasındaki ihtiyattaki 5. tümen'i derhal bölgeye sevk etmiştir. daha sonra da diğer bir ihtiyat tümeni olan albay kannengiesser komutasındaki 9. tümen bölgeye intikal ettirilmiştir. üç gün süren osmanlı karşı taarruzları kanlı çatışmalarla sürmüş, lakin siperler geri alınamamıştır.

    sonuçları
    bu bölgedeki anzak taarruzu, osmanlı ihtiyatlarını arıburnu cephesi'nin güney kesimine çekmeyi amaçlıyordu. çünkü esas harekat anzak cephesi'nin kuzey kesiminde gerçekleştirilecekti. ancak esat paşa durumu öylesine kritik olarak değerlendirmiştir ki, seddülbahir cephesi'nden de bir kısım kuvveti bölgeye çekmiştir. bu birliklerin bölgeye intikali gerçekleştiğinde ise taarruzun bir sonuç getirmeyeceğini anlamış ve bu birlikleri savaşa sürmemişti. sonuçta arıburnu cephesi'ndeki osmanlı ihtiyatları seddülbahir cephesi'nden aktarılan bu birliklerle artmış oldu. bu ihtiyatlar, anzakların kuzey kesiminde, özellikle conkbayırı üzerinden yapacakları taarruza karşı kullanıldı.

    kaynak
  • adı üstünde arıburnu civarında olan ve bulunduğu sırtta büyük bir mücadelenin yaşandığı oluk oluk kan akmasından ötürü adını kanlısırt olarak almış yerdir.

    kanlısırt muharebelerinde ordumuzun sayıca az ve yetersiz donanıma sahip olmasından ve başındaki gerizekalı limon van sanders' in asıl taarruzun sros körfei civarından yapılacağını en baştan öngörmesinin verdiği yanlış dizilimlerle kaybımız artmıştır.

    amaç bizim kuvvetleri daha güneye atmaktır. çünkü arıburnu' ndan güneye atılmak demek, diğer anzc ve ingiliz kuvvetleri tarafından sıkıştırılmak demekti.
  • anzak güçlerinin lone pine(yalnız çam) türklerin ise kanlı sırt olarak isimlendirdiği bu sırt 6 ağustos 1915 tarihinde resmen cehennemi andırıyordu. anzak kuvvetlerinin buraya yanlız çam demesinin sebebi burada bulunan tek bir çam ağacından dolayıydı fakat bu ağaç daha sonra tahrip olacaktı.
    yanlız çam
    anzak kuvvetleri 25 nisan 1915 tarihinde yani çıkartma gününde yapılan saldırılara rağmen kanlı sırt'ı ele geçirememişti. 26 nisandan 6 ağustosa kadar olan sürede cephede çok fazla bir değişiklik olmamıştı. fakat 6 ağustos günü ingilizler sarı bayır harekatını başlattılar. saldırının amacı asıl hedef olan ve çanakkale boğazını gören conkbayırı tepesini ele geçirmekti. bunun için kanlı sırt bölgesinden türkleri aldatacak bir saldırı yapmayı planladılar. taarruz akşam üstü olacaktı çünkü akşam güneşi türk siperlerine doğrudan vuruyordu. bu türklerin ilerleyen piyadeyi görmesini engelleyecekti.
    saldırı için türk siperlerine 4 adet de lağım kazıldı. içine patlayıcı yerleştirilen ve basit bir fünye ile tetiklenen konserve kutularından el bombası yaptılar. türkler siperlerinin üzerine top mermilerinden korunmak için odun ve kalaslarla barikat yapmışlardı.
    türk ve anzak kuvvetlerinin savunma düzeni
    ve artık saldırı günü gelmişti. 6 ağustos öğleden sonra saat 16:30'da gemilerden ve karadaki topçu birliklerinden hazırlık ateşi yapıldı. 1 saat süren bombardıman yüzünden sırt duman altı olmuştu. sırt'ta bulunan siperler ağır top ateşiyle vurulmuş birçok er şehit edilmişti, yapılan sığınakların çoğu parçalanmıştı. bu bombardımanın bir taarruz için hazırlık ateşi olduğu belliydi. türk askerleri hemen vurulan siperlerine savunma için dönmeye başladılar. türk topçuları da olabilecek saldırı için namlularını kanlı sırt ve kırmızı sırt hattına çevirdiler. saat 17:30'da ilk 4 dalga anzak hücum kıtası ve lağımda bulunan askerlerle beraber toplam 1,800 asker türk siperlerine doğru taarruza geçti. tuğgeneral n. m. smyth komutasındaki taarruzda görevli olan 1’inci avustralya tugayının 2., 3. ve 4. taburları bu harekâta katılıyorlardı. bu tugayın 1. taburu ihtiyat için geride bırakılmıştı. onları binbaşı tevfik komutasındaki 47. alay karşılayacaktı. anzak kuvvetleri için zamanlama mükemmeldi. yerle bir olmuş siperlere avustralyalılar hemen saldırıya geçmiş, sersemleyen türk askerleri onları görünce fazla direnememişti. anzak kuvvetleri türk siperlerine girdiğinde siperlerde dehşetli ve korkunç bir mücadele başladı.

    “askerlerin ceketlerinin arkasına ve kollarına ayırt edici işaret olarak beyaz bez parçaları dikiliydi. her rütbe kuru tayın, cephane, kazma ve kürek taşımaktaydı. subaylar cephane, sırt çantası, vb. taşıyordu; ayrıca her takım komutanı iki topçu işaret bayrağı ve büyük bir müsademe bombası taşıyordu. teğmen cradick’in bana son tavsiyesi düşmanın ön siperinde belli bir kum torbası belirlemek, kestirme bir yol seçmek ve düdük çalınca da var gücümle koşmaktı. tavsiyeye uydum ve türk hattındaki siyah kum torbalarından birine koştum. bir ses duyduğumu hatırlamıyorum ama türk mitralyözleri ve tüfekleri ateş etmiş olmalı. aşağı yukarı yolun ortasında derin bir çukura düşene kadar o kum torbası dışında bir şey gördüğümü de hatırlamıyorum. çukurda yüzbaşı pain kolunda açılan bir kurşun deliğini tıkamaya çalışıyordu. çukur yaralı bir kolla tırmanamayacak kadar derin olduğu için, çıkmasına yardım etmemi istedi. çıkmaya çalıştım ama teçhizatın ağırlığı altında tekrar çukura düştüm. pain sağlam koluyla beni yukarı itti, sonra ben de onu yukarı çektim. yaralı olmasına rağmen yüzbaşı pain ve ben koşmaya devam edip türk hattına ulaştık. makineli tüfek ateşine maruz kalan ve kayıp veren askerlerin çoğu, ön siperi örten kütüklerin arasına ateş ediyorlardı. onlara seslenip, gördüğüm bir irtibat hendeğine atlamalarını söyledim ve ben de atladım…” teğmen charles lecky, 2. tabur.

    “vahşi hayvanlar gibiydik ama sakindik, rastgele ateş ettik ama temkinliydik… yarım saatte onları 2. ve 3. hattaki siperlerinden çıkarıp attık... siperlere bomba yağdırdık, adamlarımız yere düşer düşmez bir başkası onun yerini dolduruyordu ve kısa sürede yaralılar üç dört sıra üst üste yığıldı… zavallı arkadaşlarımızın ve ayaklarımızın altında çiğnediğimiz türklerin iniltileri dayanılmazdı…” er j. k. gammage

    türkler odunlardan yaptıkları siper korumaları yüzünden içeride sıkışmış ve çoğu şehit edilmişti. siperler içerisinde karmaşa, mücadele ve iniltiler hakimdi. bazı siperler içerisinde cesetlerden duvar oluşmuştu. sırt adeta bir cehennemdi. yarbay mustafa kemal 27. alay komutanı mehmet şefik beye gizli ibareli emir gönderir. emirde düşmanın kanlı sırt ve kırmızı sırt'ı işgal ettiği 27. alayın da savunma düzeni alması gerektiğini söylemiştir ayrıca subaylarına ve askerlerine bu durumu iletmemesi emredilmiştir.
    kırmızı sırt'tan kanlı sırt'a bakış
    yarbay mustafa kemal'in kanlı sırt'ta yaşananlara dair raporu:

    “6 ağustos 1915 saat 16.30’da ingilizler, yükseksırt’ın kuzeyinde olan ve o zamana kadar kızılhaç bayrağı altında tabiye ve gizlediği obüs toplarıyla kanlısırt’ı gayet müthiş bir ateş altına aldı. türk erlerinin o zamana kadar tanımadığı, siperlere düştüğünü pek seyrek olarak gördüğü topçu ateşinin böyle obüs mermisiyle yapıldığını görünce bir çeşit şaşkınlık doğmuştu. adı geçen sırtın savunmasıyla görevli 47. alay komutanı binbaşı tevfik, öteden beri güvenilir bir kimseydi. siperlerin gizli ve korunma mahalli oluşu ve üstelik iki siper hattının bulunması nedeniyle, ingilizlerin oraya yapacağı bir hücumun başarıyla sonuçlanacağını zannetmiyorduk. bu zannımızda, yanılgıya uğradık ingilizler, yaklaşık olarak 40 dakika sonra ateşi birdenbire kesti. kendi siperlerinde yoğun piyadesi görülüyordu. birbiri peşine birkaç hat olarak hücum ettiler. kanlı sırt’ta yeter derecede karşılık görmediler. emir ve komuta bozulmuştu. bundan ötürü, emir ve komuta kalmamış; ihtiyatların gönderilmesi sağlanamamış; türk erleri, sevk ve idareden yoksun olarak boğuşmuş ve ingiliz raporlarının belirttiğine göre 3000 kişiden oluşan 47’nci alaydan kalan yalnız iki kişi tutsak alınmıştı…''yarbay kemal

    yarbay kemal komutasındaki 19. tümen 57. alaya merkeztepeden bir karşı saldırı yapmasını emretmiş fakat anzak güçlerinin ağır makineli tüfek ve top atışlarıyla bu durdurulmuştu. merkeztepede birkaç avustralyalılar tarafından lağım patlatılmış ve saldırıya geçilmişti ama saldırı püskürtülmüştü.
    6 ağustos anzak saldırısı sonrası kanlısırt'ta durum
    anzak askerleri ele geçirilen türk siperinde 6 ağustos 1915
    avustralyalıların işgal ettiği siperler hemen ele geçirilmeliydi. bunun için kanlısırt ve kırmızı sırt hattına karşı taarruzlar düzenlenecekti. anzak güçleri ele geçirdikleri siperlerde kalıcı olmak için devamlı ihtiyat birliklerini cepheye gönderiyordu. türkler ya karşı saldırı yapıp bölgeyi temizleyecekti yada düşmanın ilerlemesine göz yumacaktı. kanlısırt mıntıkasındaki türk cephesinin 13. alayın 3. taburuyla takviye edilmesinin ardından aynı alayın diğer taburları da bu cepheyi takviye etme emri almıştı. alayın bu iki taburuna bir de 57. alayın 1. taburu ilave olmuş ve bu birliklerin tamamı 16. tümen komutanı albay rüştü tarafından, 13. alay komutanının yönetimine bırakılarak saat 19.00’da taarruza geçirilmişlerdi. bu taarruza 47. alayın üçüncü taburu ile muharebelerde ayakta kalmış olan bölüklerden bazı kısımları ve 48. alayın bazı bölükleri de bir araya gelerek dâhil olmuşlardı. yapılan karşı saldırı avustralyalıların devamlı tahkim etmesi ve pozisyonlarını pekiştirmesinden dolayı fayada sağlamamıştı.6 ağustos türk karşı saldırıları
    kanlısırt'taki avusturalya ilerletişi kesinlikle bu gece durdurulmalıydı. bunun için 19. tümenin merkeztepeden bir daha saldırması bu saldırıyla anzak güçlerinin dikkatini buraya çekmesi sağlanacaktı. aynı zamanda 16. tümen saat 23:00 sıralarında saldırıya geçecekti. yapılan saldırı yine sonuçsuz kalmıştı. anzak kuvvetleri ele geçirdikleri siperleri bırakmıyordu. bu saldırılar sabaha kadar sürdüysede kesin sonuç alınamadı. anzak güçleri çok fazla el bombası kullanıyordu. özellikle konserve kutularından yaptıkları bombalar çok iş görüyordu. türkler bunlardan mahrumdu. taaruzlar sırasında 47. alay komutanı binbaşı tevfik ve 15. alay komutanı ibrahim şükrü bomba isabet etmesi sonucu şehit olmuşlardı.
    avustralyalı binbaşı leslie morshead ele geçirilen siperde 7 ağustos 1915
    kanlı sırt'ta bir türk siperi 8 ağustos 1915
    avustralyalı askerler türk siperinde 9 ağustos 1915
    ele geçirilen türk siperi
    3 gün boyunca anzak kuvvetleri ağır türk taarruzlarına maruz kalmış ama hepsini püskürtmüşlerdi. türkler bu saldırılarda çok kayıp vermişti bu yüzden karşı saldırıları durdurmaya karar verdiler. anzak kuvvetleri ise planlanan bölgeleri ele geçirmiş conkbayırı tepesinin alınmasını bekliyorlardı. sadece 300 metrelik bir hatta deyim yerindeyse kıyamet kopmuştu. el bombaları, top mermileri, süngü, makineli tüfek ne kadar silah varsa kullanıldı.
    toprak kandan kıpkırmızı olmuş, çamura dönmüştü.
    6-10 ağustos saldırı planı(sol) ve cephedeki değişiklik(sağ)
    kanlı sırt'ta durum müttefik tahliyesine kadar cephede değişim olmadan bu şekilde sürdü. anzak kuvvetleri bu saldırıda 2,200 kayıp verirken türk güçleri 7,000 kayıp verdi.
    eylül 1915 kanlı sırt
    7 avustralyalı asker ingilizlerin en büyük nişanı olan viktorya haçı ile ödüllendirildi.
    türkler bu sırtta yaşanılanları ve şehit olan askerlerini hatırlamak için bir anıt yaptırdı. bu anıt daha sonra ingilizler tarafından yıkılacaktı.
    1919 yılında kanlı sırt'ta dikilen türk anıtı
    avustralyalılar için de burası önemli bir hal almıştı. bunun için muharebede ölen avusralyalı askerler için buraya bir mezarlık ve anıt yapıldı.
    avustralya anıtı 1923 yılında yapım aşamasında
    yanlız çam anıtının günümüz hali
hesabın var mı? giriş yap