• ahmet bey' in 100 tl. sini a bankasına yatırması mehmet bey' in de a bankasından 100 tl. çekmesi durumunda a bankasının hesaplarında 200 tl. gözükmesi durumudur. şöyleki; 100 tl. ahmet' in verdiği para vardır. 100 tl. de mehmetten alacağı vardır. ama aslında ortada 100 tl. vardır. burada bankanın kayıtlarında fazladan 100tl. olması kaydi parayı işaret etmektedir. kaydi para bu demektir bilmem anlatabildim mi?
  • kaydi para bankalar tarafından ortaya çıkarılan, adından da anlaşılacağı üzere ekonomik varlıkların kayıt altına alınmasına atıf yapan ve her bir kuruşunun reel karşılığı olan paradır. çoğu kişinin yanlış anladığı üzere kimsenin cebine havadan bir para girdiği falan yoktur. bir örnekle anlatmaya çalışalım.

    rengin beğendiği bir otelin resepsiyonuna gider ve tek gecelik müsait güzel bir odanız var mı diye sorar. **neyse.. resepsiyonist harika bir yerim var der. rengin odanın gecelik ücreti olan bin tl'yi bankonun üzerine koyar ama sonra ödemeyi yapmadan önce odayı görmek ister. rengin odaya bakmak için yukarı çıktığında manav geçen hafta verdiği ürünlerin parasını almak için otele gelir. otel sahibi bankonun üzerindeki bin tl'yi manava verir. manav o parayla hemen otelin önünde bekleyen nakliyeciye olan borcunu öder. nakliyeci ise otelin yanında bulunan benzin istasyonuna borcunu öder. istasyon sahibi ise otele geçen haftadan kalan bin tl'lik borcunu öder. tam o esnada geri dönen rengin. odanın dgnemaya layık olmadığını söyleyerek bankoya bıraktığı bin tl'yi alarak otelden ayrılır. geride ise yarattığı ekonomik değerin karşılığını almış mutlu insanlar kalır.**
  • üzerine çek çekilebilen, çek aracılığı ile tedavül eden vadesiz mevduat.
  • bilim kurgu filmlerinin vazgeçilmezi olan ekonomik kavram.

    para ve madeni değer gibi kavramların kalmadığı yıllarda geçen bu filmlerde, miktar belirtmek için genellikle farklı isimlendirmelere gidilir. tıpkı naboo'ya giden qui-gon jinn ve obi-wan kenobi'nin yanlarına aldığı cumhuriyet kredisi gibi.

    realiteye dönersek; yakın bir zamanda yaygınlaşması beklenen, ekonomik bir sistemi de niteler kaydi para. paranın sadece miktar belirten bir değer olduğu, her şeyin kağıt üstünde kaldığı gibi düşünceleri savunanlar tarafından dile getirilen bu görüşte; günlük hayatta banka kartlarının kullanımı, elde edilen servetlerin geçmişte olduğu gibi kasalarda değil de borsalarda veya banka hesaplarında saklandığı gibi konulara dikkat çekilir.

    son dönemde yaygınlaşan altın hesapları da bu aşamaya geçişte bir diğer önemli faktör gibi duruyor.
  • ticari bankaların hiçbir karşılığı olmadan elektronik ortamda enter tuşuna basarak yoktan var ettikleri paraya denir.

    bu olmayan parayı şahıs veya şirketlere kredi vermek için kullanırlar. banka rezervlerinde türkiye koşullarında ortalama %15 gerçek para varsa %85 oranında da kaydi para mevcuttur. bu yüzden bir bankaya ait hesaplardaki para miktarının %15-20'si çekilmeye kalksa banka buna karşılık vermeyeceği için batmaya mahkumdur.

    bu yoktan gelen paranın ayrıca iki olumsuz yönü vardır.

    1) her hangi bir üretim sonucu oluşmadığı için üretim artmazken alım gücü yükseleceği için enflasyon oluşturur. neden evler, arabalar pahalı diyorsanız büyük bir sebebi kaydi para kullanımı.

    2) bankalar kaydi para üretip bunu kendi alımları içinde kullanabiliyor. sen 100 birim bir şey satın almak için 100 birim emek harcarken banka 100 birim bir şey için 10 birim maliyetle işin içinden çıkabiliyor. başka hiçbir şirket, şahıs böyle bir imkana sahip değil.

    bu ve bunun dahası bilgileri
    artuğ çetin (bkz: nomisma)
  • bankaların mevduatı krediye dönüştürüp kredinin sistemde kalmasıyla oluşan sistem üzerinde görünen paradır.

    teorik olarak zorunlu karşılıkların olmadığı bir ortamda sonsuza kadar kaydi para yaratılabilir. yeter ki bir kişi bankaya para yatırsın ve o para sistemden hiç çıkmasın.

    örnek verecek olursak; a kişisinin bankaya 1.000.000 tl yatırdığını varsayalım. bankanın bilançosunda kasa hesabında 1.000.000 tl, mevduat hesabında 1.000.000 tl oldu. banka parayı b kişisine kredi olarak verdi. b kişisi kredi ile c kişisine olan borcunu c kişisine havale yaparak ödedi. para sistemde duruyor. banka bilançosu 1.000.000 tl kasa, 1.000.000 tl kredi, 2.000.000 tl mevduat hâlini aldı. banka 2.000.000 tl mevduatı d kişisine kredi olarak verdi. yalnız nakit ödeme yok. d kişisi hesabına geçen 2.000.000 tl kredi tutarını e kişisine havale ile gönderdi. yeni durumda banka bilançosu 1.000.000 kasa, 3.000.000 tl kredi, 4.000.000 tl mevduat oldu. para sistemden çıkmadığı sürece bu böyle sonsuza kadar gider.

    örnekte görüldüğü üzere ortada nakit olarak sadece 1.000.000 tl var ama sistem üzerinde 4.000.000 tl mevduat görünüyor. yani kaydi para. sonsuza kadar kaydi para yaratmak teorik olarak mümkün görünse de gerçek hayatta bunu yapmak oldukça riskli olur. iki kişi aynı anda mevduatını çekmeye gelse banka ödeme yapamaz.

    zorunlu karşılıkların olduğu bir ortamda ise yaratılabilecek kaydi para miktarı 1/zk formülü ile bulunur. zorunluk karşılıkların %10 olduğu bir ekonomi düşünelim. 1/0,10=10, yani mevduatın 10 katı kadar kaydi para yaratılabilir.

    bunu da örnekle şu şekilde açıklayalım. bankada 100.000 tl nakit para (bir müşterinin nakit olarak hesabına yatırdığı para) olduğunu düşünelim. banka bu paranın %10’unu yani 10.000 tl’sini merkez bankası’na vermek zorunda. kalan 90.000 tl’yi kredi olarak verebilir. bankanın kredi vererek 500.000 tl kaydi paraya ulaştığını düşünelim. yani bankanın mevduat hesabının bakiyesi 500.000 tl oldu. banka artık 500.000 tl’nin %10’u olan 50.000 tl’yi merkez bankası’nda tutmak zorundadır. yukarıda demiştik ya teorik olarak sonsuza kadar kaydi para yaratılabilir diye, bankanın artık kredi vere vere 1.000.000 tl kaydi paraya ulaştığını varsayalım. bankanın mevduat bakiyesi 1.000.000 tl oldu. hâl böyle olunca banka zorunlu karşılık olarak artık merkez bankasına 100.000 tl para vermek zorundadır. örneğimizde bankada 100.000 tl nakit para olduğunu belirtmiştik. banka elindeki tüm nakit parayı zorunlu karşılık olarak merkez bankasına verdi. banka artık 1 tl bile kaydi para yaratamaz. çünkü elinde merkez bankasına verecek nakit parası kalmadı.

    en son durumda banka bilançosu 100.000 tl merkez bankası zk hesabı, 900.000 tl kredi, 1.000.000 tl mevduat oldu. halbuki en başında 100.000 tl kasa 100.000 tl mevduat şeklindeydi. banka bilançosu kaydi para sayesinde 1.000.000 tl’ye ulaştı. sıkıntı şu ki herhangi bir mevduat sahibi bana paramı ver dese banka sıçtı demektir. çünkü elinde müşteriye ödeyecek nakit para kalmadı. bu da demektir ki kaydi para yaratmanın da bir sınırı olmalı. bu da bankacıların işi.

    buradan şunu çıkarabiliriz. zorunlu karşılık oranları ne kadar düşük olursa o kadar çok kaydi para yaratılabilir; zorunlu karşılık oranları ne kadar yüksek olursa o kadar az kaydi para yaratılabilir.

    merkez bankası da zorunlu karşılıkları genelde piyasaya müdahale etmek için kullanır. piyasadan para çekmek istediği zaman oranları artırır, piyasaya daha çok para pompalamak isterse oranları düşürür.
  • çekle kullanılan vadesiz mevduat hesabı para fonksiyonu görmesinden doğan, banka parası da denilen para türü.
  • bankalar tarafından tam karşılıklarının olmadığı bilinerek piyasaya çıkarılan, ödeme işlemlerinde kullanılan paradır. kişiler paralarını vadesiz mevduat hesaplarına yatırarak, ödemelerini çekle ya da kredi kartıyla yapmaktadırlar. kaydi para kullanımı, nakit para taşımak ve nakit ödemekten daha kolay olduğundan, pratiklik sağlar.
  • bankaların, hesaplarına yatan mevduatları onları kredi kanalı ile ekonomiye tekrar sokması sonucu oluşan bankacılık sisteminde kayıt altına alınmış paradır. ekonomide başlangıç mevduatından daha fazla bir şekilde ekonomik etki yaratılma sürecinde de kaydi para miktarı artmaktadır. link
hesabın var mı? giriş yap