kök hücre

• çok değil, beş on sene sonra, süper zengin tabakadan yaşlanmış insanlar dökülmüş dişlerini, saçlarını kök hücrelerle tekrar kazanacak; kırışmış derilerine enjekte ettirip yirmi otuz yıl birden gençleşmiş görünecekler. bu teknoloji daha alt tabaka zenginlerin ulaşabileceği kadar ucuzlarken, piramidin tepesi eskiyen kemiklerini, iç organlarını yeniletmiş olacak. anıları, kişiliği, bilgiyi bozmadan beyin hücrelerini yenilemenin de bir yolu bulunduğunda, ilk ölümsüz insanları magazin programlarında seyretmeye başlayacağız. adamlar başına bi kaza gelmezse üçyüz, beşyüz, bin yıl yaşayacakken; biz şirketlerinde emeklilik günümüzü doldurmaya çalışacağız ağrıyan dizlerimizle, titreyen ellerimizle.
  
  ne manaya geldiğini kamuoyu idrak etse küresel anarşi çıkar namussuzum.
• başta mr. pusht olmak üzere cumhuriyetçiler tarafından insanlığın yararına olduğu için araştırmaları engellenen hede. sivil ölümlerini arttıracak bir şey olsaydı çok daha fazla yol alınırdı.
• kendini yenileyebilme ve özerk^* hücreler üretebilme gibi ünik bir özelliği olan çok özel bir hücre tipidir. embryo ve fetal dokulardan elde edilir. bu hücreler vücudun neredeyse bütün organ ve dokularına dönüşebilirler ve bu yüzdende diğer tip hücreleri değiştirmekte kullanılabilirler. bu hücrelerin alzheimer, parkinson, lösemi, kanser, sinir sistemi ve kalp hastalıklarının tedavesinde kullanılabileceği söylenmektedir. bu hücrelerin sadece insan embryo'sundan ve fetal dokulardan elde edilebilir olması amerika'da halak arasında büyük bir kargaşa yaratmış. din adamları, politikacılar ve doğal olarakta doktorları birbirine düşürmüştür.
  bu hücrelerin çoğu tüp bebek sahibi olmak isteyen çiftlerden alınan yumurta örneklerinden kullanılmayanlarıyla elde edilmiştir. herkesin bir zamanlar bu durumda olduğu düşünülecek olursa bu hücrelerin alınması ve kullanılmas yedek organ amçlı insan yaratmaktan çokta farklı olmamaktadır. bilinci olmasada bir insanoğlunun varlığından söz edilebilmektedir.
  amerika'nın araştırmalar devam edip etmem kararı çok zor alınmıştır. hatta george bush televizyonda canlı yayınla karaını halka duyurmak zorunda kalmıştır. bu duyuruyu okumak için:
  http://www.whitehouse.gov/…/2001/08/20010809-2.html
  
  son karar olarak şu ana kadar elde edilmiş olan 60 stem cell ile çalışmalar devam edilmesi ve somut bir gelişme olana kadar yeni hücre üretimi yapılmaması kararı alınmıştır. bu hücrelerin araştırması için amerikan hükümeti yılda 250 milyon dolar gibi astronomik bir harcama yapmaktadır.
  
  dream theater'ın bu konu üstüne çok güzel bir şarkısı vardır.
  
  (bkz: the great debate)
• kök hücreler vücudumuzda bütün dokuları ve organları oluşturan ana hücrelerdir. henüz farklılaşmamış olan bu hücreler sınırsız bölünebilme ve kendini yenileme, organ ve dokulara dönüşebilme yeteneğine sahiptir.
  
  genel olarak 3 tür kök hücre vardır. bunlar totipoent, multipotent ve pluripotent kök hücrelerdir. bir hücrenin totipotent olması bütün vücudun tüm organ ve dokularına dönüşebilmesi anlamına gelir. bu hücreler plasenta ve amnios kesesi zarları gibi embriyo dışı dokulara da farklılaşma yeteneğine sahiptirler. totiptent hücreler gelişmenin ileri evrelerinde pulirpotent hücrelere dönüşebilirler. pluripotent hücreler totipotent hücreler gibi vücudun bütün hücrelerine dönüşmezler. pluriptent bir hücre vücudun birçok hücresine dönüşebilecek yetenektedir. multipotent hücreler gelişmenin daha ileri evresine ait hücrelerdir ve özelleşmiş hücre tiplerine farklıklaşabilirler. örneğin, multipotent bir kan hücresi diğer özelleşmiş kan hücrelerine dönüşebilme kabiliyetine sahiptir.
  
  bu açıklamaya bir örnek verecek olursak, totipoent hücreler ilkokul öğrencileri gibidir, gelecekte her türlü mesleğe yönlenebilirler. pluripotent hücreler üniversite öğrencileridir hangi okulda okuyorlarsa o mesleği yapmak üzere hazırlanmaktadırlar. multipotent hücreler ise üniversiteden mezun olduktan sonra bir meslek gurubunda alt dallara ayrılan uzmanlara benzetilebilir.
  
  totipotent hücreler embriyonun en erken evresindeki kök hücrelerdir. pluripotent hücreler embriyonun blastokist evresinden itibaren ve fetusta bulunabilen hücrelerdir. multipotent hücreler ise kordon kanı ve yetişkin kök hücrelerdir.
  
  kaynak : http://www.kokhucre.com/kokhucre.asp?kid=6
• mega buyuklukteki ilac tekellerinin "sozde iyilestiren" pazarlarina kafadan posta koyacagi icin uzunca bi sure direncle karsilacak modern rejenerasyon yontemi.
  
  cok da sasirmamak gerekir. vücudumuz zaten rejenerasyon yetenegine sahip. aldığı yaranın üstüne kabuk bağlayıp kendini tedavi edebilen bir organizmanın diger bölümlerini de tedavi etmesi çok normal. o kadar silah arastirmasi yapacaklarina buna kafa yorsalardi 50 yil once basari elde ederlerdi...
  
  neyse zaten bu tedaviden büyük ölçüde çok zengin insanlar faydalanabilecek... dünyanin da sonu geliyor...
• turkiye'deki üniversitelerin toplamının 2006 yılında bir (yalnızca bir) uzman mezun ettiği bilim dali. ne acidir ki bu uzman da zorunlu hizmetini yerine getirmesi icin bir tup bebek departmanina atandi bildigim kadari ile.
• son günlerde kozmetik merkezlerde, haberlerde, olur olmaz her yerde haberlerini ve uygulamalarını görebileceğiniz tedavi. ve çoğu da yalan.
  
  kimisi kanınızı santrifüj edip suratınıza geri sürüp kök hücre tedavisi yaptık, cildiniz gençleşecek diye seans seans sizi söğüşlüyor, kimisi prp tedavisini kök hücre tedavisi olarak anlatıp yanlış algı oluşturarak çare peşinde koşan insanların cebini boşaltıyor.
  
  sağlık bakanlığı ne yapıyor? kimse bilmiyor, çılgın partiler dönüyor sanırım bakanlıkta. ortalıkta dolaşan saçma sapan ve yalan tedavilere bu kadar kör kalmalarını, doktorların, sağlıkçıların sorunlarına sağır olmalarını başka açıklayabilecek bir cevap bulamıyorum.
  
  ek: aynı şekilde bu tedaviyi "merdiven altı" uyguladığını iddia eden veterinerler de var. onlar da prp yapıyor çok yüksek ihtimalle.
• kök hücreler ölümden sonra bile hayat kurtarmaya devam ediyor
  
  bir insanın organları ölümünden sonra başka insanların hayatlarını kurtarmak için nasıl kullanılabiliyorsa, kök hücrelerinin de aynı şekilde kullanılabileceği belirtiliyor. yapılan bir çalışmada çok sayıda kök hücrenin ölüm gerçekleştiği andan itibaren 5 gün içinde kemik iliğinden elde edilebileceği anlaşıldı. tıpkı bağışlanan organlar gibi kadavralardan elde edilen kök hücrelerin de hayat kurtaran tedavilerde kullanılabileceği söyleniyor.
  
  kök hücreler, mitoz bölünmeyle özelleşmiş hücre tiplerine farklılaşabilen ve daha fazla kök hücre üretmek için kendini yenileme yeteneğine sahip olan, bütün çok hücreli canlıların doku ve organlarını oluşturan ana hücrelerdir. memelilerde kök hücrelerin yaygın görülen iki tipi var: blastokist evresinin iç tabakasından elde edilebilen embriyonik kök hücre ve çeşitli dokularda bulunan yetişkin kök hücre.
  
  yetişkinlerdeki kök ve öncül hücreler vücudun onarımında görev alma ve erişkin dokuları yenileyebilme yeteneğine sahip. gelişen bir embriyoda, kök hücreler özelleşmiş hücrelerin tümüne farklılaşabilir (pluripotent tip hücreler), kanın, deri ve sindirim organları gibi organların yenilenmesini sürekli kılar.
  
  insanlarda erişilebilir olan erişkin kök hücreler kemik iliğinden, yağ dokudan ve kandan elde ediliyor. kök hücreler ayrıca doğumdan hemen sonra bebeğin kordon kanından da elde edilebilir.
  
  kök hücreler kendiliklerinden uygun bir büyüme ortamına yerleşebilir, çoğalabilir, başka tür hücrelere farklılaşıp bu türün devamı niteliğinde türler üretebilir. ayrıca kendilerini yenileyebilir, kendi hücre topluluklarının devamlılığını sağlayabilirler. vücudun bir yerindeki zedelenmeyi takiben o dokuyu onarabilme ve işlevsel hale getirebilme potansiyelleri vardır.
  
  kök hücreler içinde en çok bilineni ve tedavide en sık kullanılanı, pluripotent bir yapısı olan ve kan yapımından sorumlu kök hücredir. bu hücre, kemik iliğinin ve damarlarda dolaşan kanın hücrelerini oluşturmakla görevlidir ve buralarda bulunur. kemik iliğinden en çok miktarda, damarlarda dolaşan kandan, bebeklerin kordon kanından daha az miktarda elde edilebilir. doğmamış bebeğin dokularında da (karaciğer ve dalak gibi) bulunur.
  
  yüksek oranda değişkenlik gösterebilen kök hücreler tıbbi tedavilerde örneğin kemik iliği nakillerinde yaygın olarak kullanılıyor. bunun için hücrelerin kültür ortamlarında yapay olarak yetiştirilmesi ve kullanılacak hücre tipine göre (kas, sinir vb.) farklılaştırılması gerekiyor. embriyonik hücre hatları ve kök hücreler ise tedavi amaçlı klonlamayla oluşturularak gelecekteki tıbbi yöntemler için umut veriyor.
  
  hücrelerin bağ dokularında bulunan ve erişkin haldeki kök hücre tipi olan mezenkimal kök hücreler, dokuların destek bölümü olan stromal hücrelerin de temelini oluşturur. yağ, kemik, kıkırdak, kas ve tendonlara farklılaşabilirler. mezenkimal kök hücreler, bulundukları dokudan, hasarlı başka bir dokuya geçebilir ve bu sayede birçok organda yapım onarım işlerini yürütürler.
  
  kemik iliğinden elde edilen mezenkimal kök hücreleri bir insandan başka bir insana nakil edilebiliyor ve uygulandıkları bölgeye göre kemik, kıkırdak veya yağ doku gibi birçok hücre tipine farklılaşabiliyor. diğer doku nakillerine kıyasla mezenkimal kök hücre nakilleri çoğunlukla kişinin bağışıklık sistemi tarafından reddedilmiyor. aksine bu hücrelerin özellikle bağışıklık hücrelerini bir şekilde yatıştırdığı belirtiliyor. mezenkimal hücreler ile yapılan uygulamalar özellikle lösemili hastaların tedavisinde başarılı sonuçlar veriyor. bu tür tedaviler çok sayıda kök hücre gerektiriyor ve çoğu zaman canlı donörden yeterli sayıda kök hücre elde etmek zor oluyor. bunun üzerine uzmanlar kadavraların bu iş için kullanılıp kullanılamayacağını araştırmaya başlamış. insanın ölümünden sonra vücudundaki birçok hücre birkaç gün içinde tüm işlevlerini kaybeder. fakat mezenkimal kök hücreler bulundukları ortam itibarıyla oksijenin nispeten düşük olduğu koşullarda yaşayabildikleri için uzmanlar bu hücrelerin ölümden sonra diğer hücrelere göre daha uzun süre canlı kalabileceğini belirtiyor. florida’daki miami üniversitesi’nde gerçekleştirilen bir çalışmada kadavradan alınan iki adet parmak kemiği 5 gün boyunca saklandı. beşinci günün sonunda kemik iliğinden elde edilen mezenkimal hücreler laboratuvarda kültür ortamında çoğaltıldı. beş hafta sonra bu hücreler kemikleri oluşturan kıkırdak doku ve yağ hücrelerine dönüştürülebildi. ekip şu günlerde aynı hücreleri sinir ve bağırsağa ait hücre tiplerine farklılaştırmaya çalışıyor. günümüzde ölümden hemen sonra gözlerden elde edilen korneal kök hücreler yaralanmalar sonucu kör olan insanların tedavisinde kullanılmaya başlanmış. çalışmayı yürüten uzmanlar kadavralardan milyarlarca sayıda kök hücresi elde edebilme potansiyelinin birçok tedavi için umut ışığı olacağını belirtiyor.
  
  tüm bu gelişmelere rağmen, bazı uzmanlar yaşayan donörlerden elde edilen kök hücrelerin kullanılmasının daha doğru olacağını düşünüyor. ihtiyaç duyulduğunda yaşayan donörden tekrar hücre elde edilebileceği, ancak kadavralarda bu durumun sınırlı olduğu belirtiliyor. kadavradan elde edilen kök hücrelerin göründüğü kadar sağlıklı olmayabileceğini de belirten uzmanlar, bu konuda dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. hücrelerin, dna’larının etraflarındaki dokuların ölmesinden veya düşük sıcaklıktan etkilenebileceği belirtiliyor. bu nedenle kadavralardan elde edilen hücrelerin kullanılmadan önce mutlaka sağlıklı ve güvenilir olup olmadıklarının tespit edilmesi gerekiyor. ayrıca bazı ülkelerdeki yasal düzenlemeler kişilerin birden fazla kaynaktan elde edilen hücreler ile tedavi edilmesini kısıtlıyor.
  
  günümüzde kök hücresi ile yapılan yaygın uygulama, kişinin kendisine ait kök hücrelerin kullanılması yani otolog nakil. bu mümkün değilse, dokuları uygun olan başka bir kişiden de kök hücre nakli yapılabilir. kardeşler arasındaki doku uygunluğunun yaklaşık % 25 olduğu belirtiliyor.
  
  kök hücre nakil uygulamaları dünyada bir hastalık tedavi yöntemi olarak kullanılmaktan ziyade doku onarımı amacıyla yapılıyor. örneğin şeker hastalığında pankreas dokusu çalışmıyor ve insülin üretemiyorsa, pankreasın yetersiz de olsa insülin üretmesini kök hücre nakli ile sağlamak veya beynin, omuriliğin bazı hücreleri çalışmıyorsa kök hücre yardımıyla sinir hücrelerinin az çok yenilenmesini sağlamak gibi. kemik iliğinin yetersiz işlev gördüğü kan kanserinde ve bazı anemi hastalarında da amaç kök hücreler yardımıyla kemik iliğini onarmak. kordon kanından elde edilen kök hücreler embriyolojik kök hücreler kadar farklılaşma yeteneğine sahip değil. kemik iliği ya da kandan elde edilen kök hücrelerden farklı olarak, kordon kanından elde edilen kök hücreler günümüzde daha çok ait olduğu kişi için kullanılıyor, ancak kuramsal olarak doku uyuşması durumunda başka kişiler için de kullanılabiliyor. kordon kanının bugün için kullanımının çok sınırlı olduğu bildiriliyor. istatistiklere göre her üç bin kişiden birinin kendi kordon kanına gereksinimi oluyor.
  
  embriyolojik kök hücreler, ceninin erken aşamasında döllenme gerçekleştikten kısa süre sonra elde ediliyor. embriyolojik kök hücreler erişkinden elde edilen kök hücrelere göre sınırsız farklılaşma potansiyeline sahip (totipotent). yani bu tür hücreler her türlü organdaki hasarı onarma yeteneğine sahipken, erişkin tip olanlar daha sınırlı farklılaşma gösteriyor (pluripotent ve unipotent). ancak ülkemizde ve başka birçok ülkede embriyolojik kök hücre çalışmaları etik açıdan sakıncalı bulunduğundan yasaklanmış. ingiltere’de ve belçika’da bu sınırlama yok, almanya’da ise belirli kısıtlamalar var.
  
  kaynaklar
  • http://www.newscientist.com/…-life-after-death.html
  • http://en.wikipedia.org/wiki/stem_cell
  • http://www.isscr.org/…atprimerhndbk-turkish-fnl.pdf
  
  -özlem kılıç ekici
• insan bedenindeki neredeyse bütün olayların baş sorumlusu olan hücredir. gelişim sürecinden (developmental stage) başlayarak olgunlaşma evresine ve hatta ölüme kadar gerçekleşen bütün metabolik ve fizyolojik olaylar kök hücrelerin katılımıyla olur. kök hücreler kendi içerisinde farklılaşma kapasitelerine göre sınıflandırılırlar. basitçe, tek bir hücre tipine dönüşebilen (unipotent-progenitor-öncül) hücreler, sınırlı hücre tipine dönüşebilen ve yetişkinlerden izole edilen (mezenkimal-kan kaynaklı) kök hücreler ya da vücuttaki bütün hücrelere dönüşebilen embriyonik (pluripotent) kök hücreler olarak sınıflandırılabilirler.
  
  embriyonik dönemde elde edilen hücrelerin kanser ve teratoma oluşturma risklerinin yanı sıra etiksel problemlerden dolayı, bilim adamları bu teknolojiyi başka bir boyuta taşımışlardır. 2006 yılında, yamanaka ve arkadaşları tarafından geliştirilen ve bilim dünyasını sarsan induced pluripotent stem cell (indüklenmiş pluripotent kök hücreler-ipscs) teknolojisi etiksel problemleri bir nebze olsun ortadan kaldırmıştır. bu teknoloji ile, insan bedeninden alınan ve herhangi bir hücreye dönüşme kapasitesi bulunmayan ve ya sınırlı dönüşüm kapasitesine sahip olan fibroblastlara (deri hücreleri) embronik kök hücrelere özgü genler aktarılarak pluripotent özellik kazandırılmıştır. böylece kişiye özgü embriyonik kök hücre oluşturma imkanı doğmuştur. ancak, vücut içerisine yerleştirilen bu hücrelerin kontrollü farklılaşması sağlanamadığı için teratoma ve kanser oluşumu riski ortadan kaldırılamamıştır. ek olarak, ipscs teknolojisi yeterli klinik çalışma yapılamadığı için pratikteki beklenen yerine henüz ulaşamamıştır.
  
  yetişkin bedeninden alınan mezenkimal ve kan kaynaklı (hematopoetik) kök hücreler ise bugünün imkanlarıyla klinikte kullanılmakta ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir. neredeyse bütün organlardan (kemik iliği, yağ dokusu, kıkırdak, diş, deri, beyin, kas, kulak, göz, tırnak gibi) elde edilebilen mezenkimal kök hücrelerin dönüşüm kapasiteleri birbirlerine göre değişkenlik göstermektedir. örneğin, diş pulpasından alınan kök hücrelerin deri, sinir ve kemik hücrelerine dönüşüm kapasitesi kemik iliği ve yağ dokusu kaynaklı kök hücrelere göre daha fazlayken, kemik iliğinden alınan kök hücrelerin karaciğer, kıkırdak ve insülin üreten hücrelere dönüşüm kapasitesi diğer iki kök hücre çeşidine göre daha fazladır. dolayısıyla, bilim adamları bu kök hücreleri birbirleriyle karşılaştırarak rejenerasyon uygulamasına göre kök hücre seçmeye çalışmaktadırlar. bütün bu iyimser tabloya rağmen, kök hücre tedavisi bu konuda yeterli tecrübe ve bilgi sahibi olmayan doktorların hakimiyetinde olduğundan dolayı yanlış uygulamalarla popülerliğini kaybetmektedir. özellikle türkiye'de, bu işlem tamamen kontrolsüz bir şekilde uygulanmaktadır. "kemik iliğinden ya da yağ dokusundan al kök hücreyi, eksik olan yere transplante et" şeklinde bir işleyiş söz konusudur. ancak bu hücreler heterojendir ve dönüşüm kontrolsüzdür. ek olarak, uzun vade sonuçları ise halen bilinmemektedir. prp teknolojisi diye bilinen kandaki öncül hücrelerin izole edilerek vücuda tekrar geri verilmesi kozmetik amaçlı ve ya saç ekimi sonrası ek tedavi olarak neredeyse her yerde uygulanmaktadır. işlemi yapan insanların doktor vasfı bile bulunmamaktadır. sağlık bakanlığı kontrolü bile tam yapılmamaktadır. ilerleyen günlerde bilgili ve sadece para amacı gütmeyen yetkililerin yapacağı düzenlemelerle kök hücre tedavisi tahmin edilenden daha başarılı ve uygulanabilir bir tedavi metodu olarak sunulabilir.
  
  bir diğer kök hücre çeşidi ise kanser kök hücrelerdir. önceleri bazı kanser türlerinin tedavi edilemeyişi genetik faktörlere bağlanırken, son zamanlarda bu durumun kanser kitlesi içerisindeki kök hücre yoğunluğuna bağlı olduğu gösterilmiştir. ek olarak, ilaç uygulamasıyla zayıflatılan tümörün ameliyatla alınmasının ardından tekrar nükseden tümörün ilaca dirençli olması kanser kök hücrelerin çoğalmasıyla açıklanmıştır. küçük bir tümör kitlesinden izole edilen kanser kök hücreleri laboratuvar ortamında hangi ilaca hassas olduklarına göre tedavi metodu geliştirilmesi yurt dışında (amerika ve bazı avrupa ülkelerinde) başlanan bir tedavi yöntemidir. bir diğer metot olarak hücre farklılaştırması tekniği kullanılmaktadır. farklılaşan hücreler bölünme yeteneklerini kaybettikleri için, kanser kök hücreleri bulundukları ortamda yağa, kemiğe ve ya başka bir hücre çeşidine dönüştürüldükten sonra ameliyatla vücuttan alınmaktadır. ancak, kanser kök hücreleri hakkındaki bilgiler henüz yeterli seviyede olmadığı için bu tür uygulamalar yaygın değildir.
  
  özetle, kök hücre konusunda insanlığın çözmesi gereken bir sürü şey ve anladıklarını kullanarak geliştireceği çokça teknoloji bulunmaktadır. bu teknolojiler kapitalizme tutsak olmazlarsa günümüz dünyasında hızlıca uygulanabilir olurlar. şahsi fikrim, bu teknolojilerin çocuklarımıza bile yetişmeyeceği yönünde.
• dini anlayis ve lobiler sebebiyle embryoya ve hatta zigota insan muamelesi yapilmasi ve 9 agustos 2001'den sonra uretilen tum insan embryonik kok hucre arastirma odeneginin kesilmesiyle 9 yil kaybedilmisti.
  akli selim, demokratik bir bilincle, obama'nin attigi imzayla artik 'tekrar' insan embryonik kok hucre uretilebilecek ve bu calismalar federal odenekle desteklenecek.