kolektif vicdan

• kolektif vicdan, kitlelerin saklı yetisi. bu tür bir vicdanın önüne birey geçemez. hatta kolektif vicdan, bireyi ezer ve sosyal yapıyı öne çıkarır. kolektif vicdana, bireyler öncülük edemez, onu diri tutan yine kitlelerin kendisidir. devletin bireyleştiği bu zamanlarda kullanılabilecek etkin güçlerden biridir aynı zamanda.
• durkheim’ın bir toplumun ortalama üyelerinde yaygın biçimde rastlanan inanç ve duygular toplamı şeklinde tanımladığı bu vicdan aydınlanma çağı ile bireyselciliğin gelişmesine paralel olarak azalmıştır.