kontrol odağı

• geçiş nesnesiyle seyahat edenlerin arzu nesnelerine binmeden önceki son kaçış noktasıdır.
• (bkz: denetim odağı)
• (bkz: locus of control)
  
  insanlar yaşadıkları iyi ya da kötü olaylara getirdikleri açıklamalar bakımından temelde iki uç arasında yer almaktadır. bu uçlardan birinde, başlarına gelen olayların nedenlerini kader, şans gibi dışsal etmenlerde arayan insanlar; diğerinde ise yaşadıklarının sorumluluğunun kendisinde olduğuna inanan insanlar bulunmaktadır . başlarına gelen olayları kendi davranışlarının ya da özelliklerinin bir sonucu olarak gören bireyler, iç kontrol odaklı (bkz: internal locus of control) olarak adlandırılmaktadır. yaşadıkları olayları şans, kader gibi dış güçlere atfetme eğilimi gösteren bireyler ise dış kontrol odaklı (bkz: external locus of control) olarak tanımlanmaktadır.
  
  araştırmalar, farklı kontrol odağı yaklaşımına sahip bireylerin iş yaşamı, akademik yaşam, çevre gibi alanlarda yaşadıkları durumların ve karşılaştıkları sorunların kaynağına farklı atıflarda bulunduklarını ortaya koymaktadır. iç kontrol odaklı bireyler eylemlerinin değişim yaratacağına inanırken, dış kontrol odaklı bireyler değişimin kendi eylemleri ile değil, daha güçlü başkaları tarafından yaratılabileceğine inanmaktadır. çevresel bozulma konusunda yapılan bir çalışmada, insanların, ancak söz konusu çevresel bozulmaları engellemenin kendi kontrollerinde olduğuna inandıklarında engelleyici önlemler aldığına işaret edilmektedir. bu bilgiler doğrultusunda, dış kontrol odaklı bireylerin çevreyi koruyup kollayıcı davranışlarda bulunma eğilimlerinin daha düşük düzeyde olduğu öne sürülebilir. nitekim ilkokul öğrencileri üzerinde yapılan bir çalışmada, kontrol odağının çevreci davranışı yordadığı; bir diğer çalışmada ise, iç kontrol odağı yüksek olan öğrencilerin, dış kontrol odağı yüksek olan öğrencilere kıyasla, çevreyle ilgili daha fazla bilgi edindikleri ve çevreyle ilgili bilgilerini artırmak için (enerji tasarrufu ve geri dönüşüm gibi) daha fazla sayıda seçmeli bilim dersi aldıkları görülmüştür.
• hayatınızın kontrolü ne kadar elinizde?
  
  julian rotter, insanları bu soruya yönelik cevaplarından ikiye ayırıyor.
  
  -external locus of control: hayatının akışını şans, kader gibi dış etkenlere bağlayan insanlar.
  
  -internal locus of control: hayatını kontrol edebileceğine inanan insanlar.
  bu gruptaki insanlar daha az anksiyete gösterme eğiliminde ve genellikle özgüvenleri daha yüksek oluyor. fiziksel olarak daha sağlıklı insanların bu gruba girdiklerini gösteren veriler de var.
  
  depresyon, anksiyete bozuklukları ve bağımlı kişilik bozukluğu gibi zihinsel bozukluklar ilk grupla daha çok ilişkiliyken, histrionik ve narsistik kişilik bozukluğu olanlar insanlar genelde ikinci grupta yer alıyor.
  
  ayrıca, yaş ilerledikçe insanlar ikinci gruba dahil olmaya başlıyorlar. ama travmatik bir olay yaşayanlar kontrol odağını dış etkenlere kaydırabiliyorlar.
  
  nasıl ortaya çıktığına dair konuşmak gerekirse, bu öğrenilen bir davranış. ebeveynlerin çocukla arasındaki etkileşimi önemli; örneğin depresif ebeveynlere sahip olmak dış odaklı kontrol odağını görülmesine neden olabiliyor. aksi de mümkün çocuğun bağımsızlığını destekleyen ailelerde iç odaklı kontrol odağına sahip bireyler yetişmiş oluyor.