• bu kitlesel yok oluşun esbab-ı mucibesi olan göktaşı, bir ucu yucatan yarımadasına değdiğinde, diğer ucu yolcu uçaklarının seyir mesafesindeydi ve "kanada'da ki bir dinozorun yaşamak için 2 dakikalık ömrü kalmıştı.*"

    "65 million years ago, when an asteroid hit the yucatan peninsula, a dinosaur in canada had two minutes to live."
  • buraya kadar geldiyseniz bakmanızda sakınca yok; (bkz: troodon)
  • eve dönerken meteor yağmuruna tanık oldum. üzerime düşüyor sandım bir an. böyle durumlarda çoğu zaman bi felaket olacağı varsa da ortalık bulanmasın diye nasa bize yalan söyleyecek haber vermeyecekmiş gibi geliyo. neyse birkaç saniye atmosferde gezindi sonra phfs diye söndü. bi rahatladım. o an herkesin öleceğini düşündüm. her insanda olduğu gibi evrendeki bu küçük oyunun metin yazarlığını yapanın seçtiği baş karakter kendimmişim gibi hissettiğimden ben daha ölmem ki zaten hıh tribi attım. sonra aklıma bu hadise geldi; dinozorların yok oluşuna sebebiyet veren neydi sorusunun cevabını barındıran, yaklaşık 65 milyon yıl önce kretase-tersiyer sınırını oluşturan -mesozoyik dönemini bitirip memelilerin baskın olduğu senozoyik dönemini başlatan- kitlesel yok oluş. bu arada dünya haritası da o sıralar böyleymiş.

    yok oluşa neden olduğu düşünülen katastrofik olaylardan biri dünya'ya çarpan bir asteroit veya kuyruklu yıldız. walter alvarez ve arkadaşları tarafından keşfedilen bu meteoritin düştüğü yer meksika'nın yucatan yarımadası'nda bulunuyor ve chicxulub kraterini meydana getirmiş. hipoteze göre dinozorların ve o dönemdeki diğer fauna ve floraların %50'sinin yok olma sebebi. k/t sınırının izlerinin görüldüğü bölgelerdeki kayaçlar birkaç cm.'lik kil tabası barındırıyor. dünya'nın farklı bölgelerinde aynı zamanda görülüyor bu tabakalar. ince kil tabakalarında da yerkabuğunda ender bulunan, meteoritlerde ise bolca bulunan iridyum elementi mevcutmuş. bu kil tabakalarının içindeki iridyum miktarı araştırmalar sonucu o dönemde dünya'ya 10 km. çapındaki bir meteoritin çarptığına kanıt olarak gösteriliyor.

    chicxulub kraterini ararken oralardan şöyle bir görüntü buldum. the beach filmindeki keşfedilmemiş sahile benziyo. neyse. bu da kraterin görünümü.

    luis ve walter alvarez'e karşıt görüş olarak gerta keller chicxulub çarpışmasının k/t sınırının yaşından ortalama 300.000 yıl önce meydana geldiğini öne sürüyor. fakat birçok canlı çeşitliliğini yok edecek büyüklükte bir patlama olsa bile, buna ek olarak hindistan'da bulunan deccan volkanizmasının yarattığı felaket ayrıca bununla ilişkili dünya atmosferinde oluşan iklimsel değişiklikleri ve sera gazlarının oluşturduğu çevresel etkilerin katkısının daha fazla olduğunu söylüyor. daha fazla bilgi için detaylar burada.
  • 65 milyon yil once yaşanmış, en büyük ikinci, beraberinde dinozorları da goturdugunden dolayı en popüler birinci kitlesel yok oluş.
    sebebini irdelemek için bir 100 milyon yıl daha geriye gitmek gerekiyor.
    160 milyon yıl önce dinozorlar henüz yeni yeni palazlanmaya başlarken mars ile jüpiter arasındaki asteroid kuşağında kaderleri yazılmaya başlanmıştı bile. muhtemelen yakınlardan geçen bir kuyrukluyıldız, bazı asteroidlerde yalpalama hareketinine sebep oldu. temas ettiği başka asteroidlerde de stabilizasyonu bozarak en nihayetinde asteroidlerden birini yörünge dışına fırlatacak zincirleme bir döngü oluştu.
    çapı 10 km civarı olan asteroid, gittikçe güneşe doğru yaklaşan spiral bir yörüngede dönmeye başladı. ama bu yörünge bir noktada dünya'nınki ile kesişecekti.
    bu aşamadan sonra asteroidin dünyaya çarpmasını engelleyecek en güçlü savunma mekanizması aydır. kendini siper ederek veya çekim etkisi ile saptırarak dünyayı çarpmadan koruyabilir. ama bu savunma mekanizmasinin bir şekilde atlatıldığı görülüyor.
    atmosferimiz 10 km çapındaki bir asteroidin oluşturacağı sok etkisini absorbe edecek kapasiteye sahip değildir. ama dinozorlarin son bir sansi daha vardi. eğer asteroit derin okyanusa düşse idi yıkımın boyutu daha dusuk olabilirdi. ama olabilecek en kötü senaryo ( sığ deniz + eğik açı)gerçekleşti. bu felaketin direkt ve indirekt etkisi ile 25 kg üzeri hemen tüm karasal türler ve deniz türlerinin %60'ı yokoldu.
    durum dramatik ama şu da bir gerçek ki bu meteor çarpması olmasa da dinozorlar gidiciydi. bircok türünün nesli zaten tükenmişti. örneğin (bkz: stegosaurus) ve (bkz: pteranodon) gibi tanınmış dinozorlar çoktan yokolmuştu. çoğu fazla özelleşmiş ve değişen ortam sartlarina daha fazla uyum saglayacak kapasiteleri kalmamisti. bu meteor carpmasi sadece gidisati hızlandırmıştır.
  • bugüne kadar jeolojik görülerde saptanan 5 büyük yok oluşun sonuncusudur. takribi 65 milyon yıl önce gerçekleştiği var sayılır. bugün meksika topraklarında yer alan bir bölgeye büyük bir göktaşının düşmesi üzerine gerçekleşen yok oluştur. dinozorların amına koymuştur. bir tür olarak dinozorlar yok olsa da, onlardan evrim geçiren başta kuşlar olmak üzere bir çok canlı hayatta kalmayı başarmıştır. bunun sebebi binlerce yıl doğanın dengesi alt üst olmuşken sadece bir mağaraya sığınabilecek küçüklükte canlıların hayatta kalabilmesidir. bir kuzu büyüklüğündeki canlılar yaşamını sürdürebilmişlerdir.

    aslında bütün memeliler adına iyi ki olmuş dememiz gereken yok oluştur. bunun sebebi yukarıda da bahsettiğim gibi o zamana kadar dünyada baskın türün dinozorlar olmasıdır. onlar yok olduktan sonra biz memeliler gelişebildik.
    bir de o zamanlarda henüz anadolu diye bir kara parçası yoktu. hatta anadolu'da dinozor fosilinin bulunmamasının sebebi de bu haldir. o zamana kadar şu an üzerinde yaşadığımız ve ahmed arif'in uğruna muhteşem şiirler yazdığı topraklar okyanus altındaydı.
  • buna benzer bir kitlesel yok oluşun, yine dünyaya çarpacak bir meteor sayesinde, bundan 100 milyon yıl sonra yaşanacağı öngörülüyor.
  • (bkz: #72647483)
hesabın var mı? giriş yap