kripto para dünyasına gireceklere tavsiyeler

• -- mutlaka bakınız : (bkz: #121509766)
  -- üst edit: başlık gündem olmuş; bu girdideki tavsiyeler 2018 senesinde yazıldı, büyük bir kısmı hala geçerli olmasına rağmen borsalar, transfer ücretleri ve ince noktalarda günümüze kıyasla eski kalan tarafları var, okurken bunları dikkate alın. orjinalliği kaçmasın diye editlemiyorum eski kalan kısımları. örneğin binance'a girince artık 3-4 bnb almanıza gerek yok, 0,1 bnb alsanız bile uzun süre işiniz görülür^*.
  
  kripto para dünyasına gireceklere tavsiyeler
  
  öncelikle bu tavsiyeleri size verecek olan kişinin geçmişinden biraz bahsedeyim.
  atası bitcoin ile 2011 senesinde tor ile ilgili wikipedia makalesini okurken tanıştım. tor servisleri ile host edilen ve yasadışı malların satıldığı silk road alışveriş sitesinde hali hazırda kullanıldığını okumuştum. öğrendiğimde etrafıma, bakın böyle bir şey var adamlar ticaret için de böyle bir şey kullanıyorlarmış diye anlattığımı da hatırlıyorum. pek tabii o zaman cüzzi fiyatlardan bitcoin alıp kenara zulalama vizyonunu gösteremedik.
  
  daha sonra 2013 senesinin sonlarında altcoinler palazlandığında 4 adet ekran kartı satın alıp madenci kimliğiyle tam olarak bu dünya ile tanıştım. envai türde altcoin kazıp bunları şimdi bazıları mefta olmuş bilimum borsada al sat yaparak değerlendirdik.
  
  2014 ortalarında en büyük bitcoin borsası mtgox'un batması, bunun bitcoin fiyatlarına yansıması, eş zamanlı olarak litecoin gibi gpu tabanlı kazılan coin'ler için asic miner'ların satışına başlanmasıyla madencilik gelirlerinde düşüş gibi sebeplerle de camiadan elimizi eteğimizi çektik.
  
  ikinci vizyonsuzluk ta tam bu esnada yaşandı.
  biz elimizi eteğimizi çekerken ico'su yani finansman için coin satışı yavaş yavaş şekilleniyordu. ethereum yeni duyurulmuştu ve ico'su vardı. 1 btc'ye 2000 ether alınabiliyordu. biz ne yaptık, o zaman fiyatı 600-800 dolar arası olan 3-4 bitcoin'imizi bozdurup çıktık piyasadan. ico'ların allah belasını versin dedik. vitalik* kardeşimize bir bitcoin zuhurda bulunup 2000 ether'imizi alıp kenara çekilseydik şimdiye 5.5 milyon tl bir varlıkla zengin olmuştuk. tabii bunu yapsaydık elimizde bugüne kadar tutarmıydık orası ayrı.
  
  vitalik* : vitalik buterin, 17 yaşında daha bıyıkları terlememişken ethereum'u icat eden velet.
  
  diyeceksiniz ki ben daha yeniyim kardeşim, beni niye böyle teferruat ile boğuyorsun. şundan dolayı değerli kardeşim, bu dünyaya girerken hangi rol ile gireceğini baştan çok iyi belirlemende fayda var. üstte anlattığım geçmişim madenciliğe dair, madencilik yaptığınız zaman bu dünyaya bakış açınızla yatırımcı gözüyle yahut borsacı gözüyle bakış açınız aynı olmuyor. elinizde hali hazırda işe yorabileceğiniz donanım yoksa bu dünyaya madenci olarak adım atmanızı tavsiye etmem. farklı faydalı şeylere harcayacağınız zamanı günübirlik uğraşılara harcayıp uzun vadede kullanabileceğiniz bilgileri kaçırmanıza sebep olabiliyor. geçmişte yeni duyurulan bir coin'i coin çöp bir coin olsa da kazmak ciddi bir avantaj getiriyordu bugün ise bu çok nadir.
  
  ana roller ne peki,
  
  1. madenci
  2. yatırımcı
  3. al satçı (borsacı)
  
  bunlardan hangisi olduğunuza karar vermeniz gerekiyor en başta.
  
  benim tavsiyem ilk yatırım için piyasaya ethereum ile girmeniz. fiyat değişkenliği sizi para transferinde zarara sokmayacak ve transfer ücreti de nispeten uygun bir coin bu. ethereum yatırım için de uygun bir coin, geçtiğimiz sene çoğu çöp olsa da pratik akıllı kontrat uygulamalarının / projelerinin çoğu ethereum baz alınarak yazıldı ve piyasada çok ciddi bir akıllı kontrat geliştiricisi dominansı söz konusu. ölçeklenme ile ilgili sorunları çözüldüğünde piyasaya ciddi bir katma değer sunacak.
  
  iki şekilde satın alabilirsiniz,
  
  birincisi etrafınızda sistemden nakit çıkarmak isteyen yahut türk borsalarına para transferi yapabilen birinden satın alarak. aşağıda anlatacağım borsalardan birindeki ethereum deposit (yatırma) adresinizi yahut hazırladığınız kağıt cüzdanın adresini vererek bunu yapabilirsiniz.
  
  etrafınızda sürekli bitcoin muhabbeti yapan birileri varsa ilk söylediğim de çok zor değil aslında ancak her zaman mümkün olamayacağını düşünürsek tl yahut kredi kartı destekleyen bir borsaya üye olmak gerekecektir.
  
  türk borsalarına bakalım, btc kuru = 53000 tl, ltc kuru = 900 tl, ethereum kuru = 3000 tl alındı.
  
  btcturk : 2013 senesinde kıbrısta kurulan borsa şu an türkiyede faaliyet gösteriyor. para transferleri için akbank’ı kullanıyor. akbank üstünde hesabınız varsa hafta sonu da para göndermeniz mümkün. bitcoin’in hızlıca değer kaybettiği yahut kazandığı zamanlarda düzgün çalışmama gibi bir sorunu var. başlığı altındaki entry’lere baktığınızda anlayabilirsiniz. uzun süredir faal olması bir avantaj. bitcoin ve ethereum alıp satabiliyorsunuz. alış/satış ve para/coin çekme komisyonları makul düzeyde. hesap onayları ise zaman alıyor. hemen gireyim derseniz size göre değil.
  
  bitcoin çekme komisyonu 0,0005 btc = 26,5 tl
  ethereum çekme komisyonu 0,0005 eth = 1,5 tl
  
  https://www.btcturk.com/
  
  paribu : nispeten yeni bir borsa (2017 de kurulmuş), sadece bitcoin destekliyor ve işlem hacmi türkiyedeki borsalar içinde en büyüğü (btcturk’ün iki misli) .
  
  bitcoin çekme komisyonu 0,0005 btc = 26,5 tl
  
  https://www.paribu.com/
  
  bu türk borsalarının yanısıra kredi kartı ile bitcoin satın alabileceğiniz cex.io alternatifi de söz konusu. ancak burayı önermiyorum zira bitcoin fiyatları gerçek piyasadan %10-%15 arası daha pahalı ilaveten paranız türkiyede kalmayıp döviz olarak yurtdışına gidiyor. türk borsalarında bu oran %5-%10 arasında değişiyor. türk borsalarında coin bozdurup tl’ye dönmek istediğinizde başta size dezavantaj olan aradaki fark bu sefer sizin avantajınıza oluyor.
  
  al sat yapacaksanız türkiyedeki borsaları işlem hacimlerinin düşük olması ve sadece sınırlı sayıda kripto paraya destek vermelerinden ötürü tavsiye etmem. bu borsalardan birine üye olup tl gönderip destekledikleri coin’lerden alabilirsiniz.
  
  coin’leri yatırımlık aldıysanız bu noktada güvenli bir şekilde saklayabilirsiniz, alım satım yapmak istiyorsanız da bir kısmını yahut tamamını yabancı bir borsaya göndermeniz gerekecek..
  
  altta tavsiyelerde de belirteceğim üzere borsalarda tutacağınız coin risktir ancak risk olmaz ise kazanç ta olmaz. geçmişte patlayanlar da dahil pek çok borsa kullandım, btc-e.com, cryptsy, poloniex, mt.gox ve bilimum ücra köşelerde yeni çıkmış alt coin’lerin alınıp satıldığı irili ufaklı exchange’ler dahil. yurtdışındaki nispeten güvenilir exchange’lerin çoğu artık hesap onaylarını zorlaştırdığından ilk girenler için en makul alternatif binance olarak gözüküyor. hesap onayıyla uğraşırım diyorsanız poloniex de çok iyi bir exchange. binance’ın artıları alış/satış komisyonlarının düşük olması, kullanıcıları ile iletişiminin sürekli ve güçlü olması ve düzenli olarak coin/token listeleyebilmesi. binance’ın eksileri ise belli ana akım coin/token’ları bulundurmaması, örn. dogecoin. sunduğu ico’larda ve yeni listelemelerde uzak doğudan çıkan girişimlere ağırlık vermesi de eksisi sayılabilir.
  
  https://www.poloniex.com/
  
  https://www.binance.com/tr/register?ref=iy8umpfa (refli %10 komisyon indirimli link)
  
  binance’a üye olursanız mutlaka 3-4 adet bnb coin alın, bu hem ödediğiniz komisyonların yarıya inmesini sağlar hem de komisyon bnb bakiyenizden kesileceği için küsüratlı coin’lerle uğraşmak zorunda kalmazsınız.
  
  gelelim tavsiyelere, aşağıda sıraladım, her birinin yanında başta bahsettiğim hangi rollere hitap ettiğini de her maddenin başına yazdım. coin geçen yerleri coin yahut token şeklinde değerlendirebilirsiniz.
  
  aşağıdakiler daha anlaşılır olsun diye öncelikle biraz terminoloji kasabiliriz aslında,
  
  akıllı kontrat, smart contract : sunulacak bir hizmet için ana bir blockchain üzerine kurulmuş program diye düşünebiliriz. ışlenen her blokta akıllı kontrat kullanan bir token işlemi varsa bunlar da madenciler tarafından çalıştırılır.
  
  token : akıllı kontrat çözümlerinin piyasaya sürdüğü ve kullanıma açtığı meta’lar. coin altında ayrı bir coin gibidir bunlar lunapark’a gittiğinizde doldurduğunuz ön ödemeli kartlar gibi düşünebilirsiniz. kullanıldığı yere göre yapılan girişimde şirketin halka açtığı hisseleri gibi de olabilirler.
  
  ico : initial coin offer yani ilk coin/token teklifi/arzı. coin/token sunan girişimler risk sermayelerini toplamak için tüm coin/token’ları yahut baştan kazdıkları bir bölümünü satışa çıkarırlar.
  
  premine : kazılabilen coin’lerin bazıları herkes tarafından kazıma açılmadan önce sabit bir miktar kazılmıştır. bu miktar coin geliştiricilerinin insiyatifine ve genellikle de uzun vadeli geliştirme maliyetleri için ayrılır. bitcoin dahil premine edilmemiş coin neredeyse yok gibidir.
  
  pump : coin fiyatında suni yahut doğal yollu artış.
  
  dump : eldeki coin’i fiyatı makul görüp elden çıkartma / satma.
  
  pump and dump : bir topluluğun suni olarak bir coin’in fiyatını şişirmesi ve akabinde topluca satarak coin’i ara kademelerde alanların üstüne bırakması eylemi.
  
  scam : dolandırıcılık.
  
  1. yatırımcı - coin'lerinizi borsalarda tutmayın.
  2. yatırımcı - coin'lerinizi bilgisayarınızda yahut telefonunuzdaki bir cüzdanda tutmayın.
  3. yatırımcı - yatırım yaptığınız coin'ler için soğuk cüzdan alternatiflerini araştırın ve her yeni coin alımınız için ayrı bir cüzdan oluşturarak birikimlerinizi ayrı ayrı kağıt cüzdanlarda saklayın. tabii bu durumda kağıt cüzdanların fiziki güvenliğini de sağlamanız gerekiyor. soğuk cüzdandaki coin’leri göndermeniz mümkündür ancak bilgisayardaki yahut borsadaki coin’e göre biraz daha emek ister beri yandan yatırımlık düşündüğünüz coin’leri de ilk fiyat artışında elinizden çıkarmanızı da zorlaştırması ileride saçınızı başınızı yolmanızın önüne geçer.
  
  örn. ethereum için myetherwallet isimli cüzdanı offline olarak tarayıcınızda çalıştırıp print edebileceğiniz cüzdanlar oluşturabilirsiniz. bu cüzdanlara borsalardan satın aldığınız ethereum'u göndermek için ihtiyacınız olan tek şey cüzdanların ethereum adresleri. bu adresler halka açık olduğu için kolayca erişebileceğiniz bir lokasyonda tutmanızda bir sakınca yok. kağıt cüzdanlar üstüne aktardığınız tutarları yazabilirsiniz.
  
  https://www.myetherwallet.com/
  
  4. yatırımcı/al-satçı - kripto para dünyası fiyat değişimlerinin yüksek olduğu devletlerin getirdiği yahut getirebilecekleri regülasyonlardan ötürü riskli bir sahadır. kaybettiğinizde size zarar vermeyecek tutarlar ile girmenizde fayda var. evi / arabayı satmadan önce düşünün.
  
  5. yatırımcı/al-satçı - elinizden geldikçe konu hakkında okuyup coin’lerin potansiyel değerleri hakkında fikir sahibi olun. şu coin şöyle olacak, şu uçacak, şu kaçacak şeklinde kısa vadeli sığ bilgilendirmelerden kaçının. konu hakkında bilgisine güveneceğiniz kişileri / siteleri tespit edip takip edin. bu mecraların kesinlikle günlük gazeteler olmadığının farkına varın. maalesef konvansiyonel medya hatta kripto para ile ilgili yayın yapan medya aracılığıyla bu alanda doğru bilgiye ulaşmanız pek mümkün değil. medya haberi yaptıranların duyurmak istediklerini aktarır, duyurmak istemediklerini ise ancak işin uzmanlarından öğrenebilirsiniz. ilgilendiğiniz coin’ler ile ilgili
  
  - varsa whitepaper’larının size uyan ilgili bölümlerini mutlaka okuyun.
  - coin’in bir yol haritası yani roadmap’i var mı, gerçekçi mi diye araştırın.
  - arkasında kimler var araştırın. bu kişiler yapmayı düşündükleri proje için yeterli donanıma sahip mi sorgulayın.
  - aynı amaca hizmet eden rakipleri var mı onlar ne durumda araştırın.
  - coin’in dağıtım stratejisini inceleyin. şu an kaç tane var, kimde, nihai olarak kaç tane olacak. düzgün dağılım sağlanmış mı gibi soruların cevabını bulun.
  - token’lar özelinde : proje gerçekten de blockchain yahut benzeri sistemin sunduğu katma değere ihtiyaç duyuyor mu bunu gerçekten ayrılmaz bir parçası olarak sunuyor mu bunu sorgulayın.
  
  geçmişten günümüze gelerek başarılı olmuş bazı coin’lere bakarsak, en güçlü yönlerini şöyle ifade edebiliriz.
  
  bitcoin - ilk ve en bilinir yaygın kripto para, hala kopyalanan (baz alınan) sağlam uygulama, zor zamanlarda bakımını yapacak ve geliştirecek yetkin geliştirici kitlesi, güvenliğini sağlayan devasa madenci gücü ve tek bir otoriteye bağlı olmaması.
  
  litecoin - arkasında bakımını yapan bu işe kendini adamış charlie lee gibi bir geliştirici olması
  
  monero - bitcoin kodundan bağımsız olarak uygulanmış bir coin, bitcoin’den farklı olarak blockchain üzerinde kim kime ne kadar coin gönderdi gibi bilgileri anonim hale getirebiliyor oluşu.
  
  burada benim bugüne kadar gözlemlediğim en önemli kriter coin’in arkasında yeterli / yetenekli / bu işe kendini adamış birilerinin olması. örneğin litecoin gibi tek teknik artısı bitcoin’in proof of work algoritmasını asic’ler için daha zor hale getirmiş olmak olan bir coin’in bugün başarılı olmasını sağlayan aslında arkasında bu işe kendini adamış olan charlie lee. pek tabii bitcoin’i ilk kopyalayanlardan biri olmasının da bunda etkisi vardır.
  
  6. yatırımcı/al-satçı - borsalara çok güvenmeyin, ne zaman hack edilecekleri (yahut hack edildiklerini iddia edip aslında içerideki coin'leri iç edecekleri ) hiç belli olmaz. her zaman tetikte olun. belli coin'lere yahut paralara getirilen teknik olmayan çekme sınırlamaları gümleyeceklerinin ilk işaretidir. yatırımlık düşündüğünüz coin’leri borsalarda tutmayıp soğuk cüzdanlara çekmek çok mantıklı bir harekettir.
  
  7. yatırımcı/al-satçı - sadece kripto para kullanılan fiat girişi olmayan ücra köşelerdeki exchange’lere sadece gelişeceğini öngördüğünüz nadir kripto paralara ulaşmak için girin ve hedefinize ulaştıktan sonra buralarda bakiye bırakmayın. ilk uçan borsalar genelde buraları olur.
  
  8. yatırımcı/al-satçı - bir coin’in coinmarketcap sitesindeki market cap değeri ilgili coin’e gerçekte girmiş olan reel para miktarını göstermez. bu değer piyasada hali hazırda borsalarda işleme açılmış coin’lerin değeri ve dolaşımda olan coin’lerin miktarının çarpımıdır. herkes bu değer üzerinden satmaya kalkarsa haliyle fiyatı düşecektir. milyarlarca adette olan ve arzı sınırlı sayıda kişiye olmuş bir coin’in market cap’inin milyonlarca olan bir coin’e yaklaşması bu yüzden normaldir. burada önemli olan coin’in ne kadar kişiye dağıldığıdır. çok sayıda kişiye dağılmış bir coin’in exchange’ler üzerindeki fiyat değişkenliği az sayıda kişiye dağılmış olana göre daha az olacaktır, market cap göstergesi de daha makul bir değer içerir.
  
  https://coinmarketcap.com/
  
  9. yatırımcı/al-satçı/madenci - coinmarketcap üstünde en üstteki 20-30 tane değil, diğer coin’leri de inceleyin. yeniden canlanır, güzel teknolojisi var bu coin’in diyeceğiniz coin’ler için coinwarz gibi coin’lerin madenciler açısından zorluğunu gösteren siteler üzerinden analiz edin. geçmişte popüler olmuş tekrar gündeme gelecek bir coin’i zorluğun son zamanlarda artmasından bitcointalk forumlarında insanların anılarının depreşmesinden, projeye yeni geliştirici aramalarından tespit edebilirsiniz. bu coin’leri henüz nispeten düşük zorlukta iken kazma yahut satın alma (çöp borsası tabir ettiğimiz ücra köşelerdeki borsalardan) imkanınız olur.
  
  https://www.coinwarz.com/
  https://bitcointalk.org/
  
  10. yatırımcı/al-satçı/madenci - ilgilendiğiniz coin’ler yahut genel piyasa için mutlaka bitcointalk forumlarını, reddit başlıklarını takip edin. mışlı / muşlu çok sayıda içeriği değerlendirmeniz gerekir ancak balık kokacaksa ilk kokusunu duyacağınız yer buraları olur.
  
  11. al-satçı/madenci - kripto para piyasası biraz da dump etme üzerine kuruludur. gerçek bir değer öngörmediğiniz coin elinize geçtiğinde mümkün mertebe hızlı bir şekilde dump etmelisiniz. örn. ınsanların büyük değerler yüklediği ancak sizin değerli görmediğiniz bitcoin fork’ları.
  
  12. al-satçı - borsaya girdikten sonra hesaplarınızı baz aldığınız bir kripto para ve usdt/usd cinsinden yapın. amacınız baz aldığınız kripto para ve usdt miktarınızı arttırmak olsun. örn. ethereum ile girdiyseniz portföyünüzün toplam ethereum karşılığı ve usdt karşılığını arttırmaya çalışın. sadece usdt karşılığını arttırmaya çalışmak ciddi fiyat düşüşlerinde sizi usdt bazında karda gösterse de aslında ethereum bazında zararda olabilirsiniz. baz aldığınız kripto para gelecekte değerleneceğini öngördüğünüz kripto para olmalı. zaten bu kripto paranın değerleneceği öngörünüz yoksa bu piyasaya hiç girmeyin. baz olarak kullanacağınız coin’ler zaten borsanın tüm diğer coin’ler ile al/sat yapmanıza imkan verdiği coin’lerdir. borsasına göre değişmekle beraber şu an için çoğu yerde bitcoin ve bazı borsalarda da ethereum bu niteliktedir.
  
  13. al-satçı - borsaya girdiğinizde elinizdeki tutarın üçte birini baz aldığınız kripto parada (bitcoin / ethereum), üçte birini yüksek olarak düşündüğünüz fiyattan sattığınız usdt üstünde, üçte birini de alternatif coin’lerde değerlendirin. bu şekilde hareket ederseniz kripto paraların çakılması esnasında gelecek öngördüğünüz alternatif coin’lerinizin maliyetini düşürebilir, elinizdeki usdt ile de gelecek öngördüğünüz ana kripto paranızın maliyetini düşürebilir, miktarını arttırabilirsiniz.
  
  14. al-satçı - fiyat değişkenliği yüksek olduğu için bir coin’e hiç bir zaman tüm paranızla/coin’inizle girmeyin. aşağı yönlü bir hareket yakalayıp maliyet düşürme imkanınız olsun. alım ve satımlarınızı borsanın derinlik grafiğini de açıp inceleyip kademe kademe yapın.
  
  15. yatırımcı/al-satçı - ico’ları takip edin, katma değer sunduğuna inandığınız projelere yatırım yapın. bu gerçekten zor bir iş, arkasında beş on sene sonra ancak bir yere gelecek bir projeye baş koymuş bir ekip olmalı ve yaptıkları iş blockchain’in katma değerini mutlaka kullanıyor olmalı. kıçımdan sallıyorum, ortamda 100 tane ico varsa 95’inin çöp/para tuzağı olduğunu unutmayın. ico'lar ile ilgili değerlendirme sitelerindeki, bitcointalk üzerindeki yorumları mutlaka okuyun ve iyi değerlendirin.
  
  örnek değerlendirme siteleri : https://icodrops.com/ , https://icorating.com/
  
  ico'ları okurken hayal dünyasına dalıp uçmayın, tamam blockchain ciddi ölçüde ileride hayatımızı değiştirecek ancak bunun ilgili ico ile gerçekleşebilmesi için olması gereken bileşenler de yerinde olmalı. işin içinde hali hazırda para olan konularda yapılan girişimlerin blockchain'in katma değerini kullanma ihtimalinin de bir tık daha önde olduğunu unutmayın. bu tip girişimlerin arkasında sağlam bir ekip, elde üzerinde çalışılmış güzel bir proje de varsa geleceğin oluşumuna yatırım yapıyor olma ihtimaliniz de söz konusu.
  
  büyük borsalar tarafından listelenmemiş coin'leri almak için kullanabileceğiniz borsalardan bazıları, linkler refli isterseniz kaldırabilirsiniz (14/03/2021)
  
  büyüklerden başlayarak yazıyorum,
  
  kucoin :
  kucoin binance gibi senelerdir ayakta olan bir borsa ve binance'ınkine benzer mobil uygulaması da mevcut. kcs alırsanız kazandığı komisyon gelirlerinden tuttuğunuz kcs oranında pay verir, sabah gelen bu komisyonları almak için uygulamadaki tuşa bastığınızda para sesi çıkartıp sizi tatmin de eder^*. bu borsada binance'ta olmayan bot özelliği mevcut. piyasadaki fiyat istikrarsızlığından faydalanmayı ve grid şeklinde parça parça azalan / artan emirlerle fiyat değişikliklerinden faydalanabildiğiniz ve kolayca kullanabileceğiniz grid botu var. coin çiftini, seçip istediğiniz botun bütçesini belirliyorsunuz... opsiyonel olarak giriş fiyatı min inilecek fiyat, max çıkılacak fiyat ve kaç kademe olacağını da ayarlayıp başlatıyorsunuz o arka planda çalışıyor. benzer şekilde dca metodu ile çalışan da bir botu mevcut, yatırım amaçlı alacağınız coin'leri bu botla alıp hem aktif piyasadan kar edebilirsiniz hem de coin'in fiyatının düşmesini bekliyorsanız bu imkanı da kaçırmamış olursunuz. dca yönteminde anaparanızdan belirlediğiniz periyotlarda düzenli alım yapar bot... 1 saat arayla toplam 100 saatte 1000 dolar giriyorsunuz bir coin'e diyelim. 100 saat dolduğunda sizin coin'deki ortalama maliyetiniz en düşük fiyatın üstünde ancak tavan fiyatın da altında oluyor. belli bir oranda kar hedefleyip otomatik satışını da yapabiliyor bot.
  
  https://en.wikipedia.org/…iki/dollar_cost_averaging
  
  binance'a gelme potansiyeli olanlar genelde buraya da düşebilir ama iyi araştırmak lazım shitcoin de listeler..
  
  mxc
  binance'a listelenecek olanları yakalamada başarılı olduğu söyleniyor, ben de artık twitter üzerinden buranın listelediği ancak binance'ta olmayan coin/token'ları inceliyorum.
  
  probit :
  olyseum, xaya almak için yakında üye oldum, kore borsası, sağlama benziyor... indirimli coin satıyorlar arada (%50 indirimli dot vardı mesela) sırada bir de ieo'ları var.... prob token'larından alınca indirimlerden faydalanılıyor.
  
  gate io :
  buradan bir şey almak nasip olmadı henüz ama gördüğüm kadarıyla epey popüler. binance'a gelecek coin/token'lar düşürülebiliyor.
  
  okex :
  flow ve kleros almak için kayıt oldum bu borsaya. öyle matah bir tarafı yok ancak shitcoin borsalarından hallice.
  
  bilaxy :
  büyük borsalarda listelenmemiş coin/token'ları uniswap haricinde bulabileceğiniz ender borsalardan. fonlara maksimum dikkat edin, alacağınızı alıp fon bırakmamaya çalışın. çok düşük hacimli coin'lerde çok kolay piyasanın balinası olabilirsiniz ve fiyatı yükseltebilirsiniz ancak satma kısmı sıkıntı yaratır. yatırımlık düşündüğünüz bir şey varsa cüzdanınıza çekmeye çalışın. (ethereum gas ücretlerine de eyvallah deme niyetiyle bir token çekecektim, inanılmaz yüksek çekim ücretleri var... çok sıkıntılı bir borsa... uzak durun)
  
  biki :
  bu da bir nevi shitcoin exchange... kimi zaman ölüyü diriltirler, onları ancak bu tip borsalarda bulabilirsiniz.. bilaxy ile ve belki de okex ile aynı uyarılar geçerlidir.
  
  -- devamı gelecek ve usülden olduğu üzere yatırım tavsiyesi değildir --
  
  not: teknik analizini merak ettiğiniz coin/token'lar için yeşillendirebilirsiniz. düzenli olarak twitter üzerinden de yakında coin/token analizleri paylaşacağım.
  
  https://twitter.com/i_r_on
• girmeyin hadi girdiniz çıkmayı bilin.
• tavsiyelerime devam ediyorum.
  
  16 - yatırımcı/al-satçı - birçok ceo gelecek ile ilgili projeksiyonlarının ortasına blockchain'i oturtmuşken blockchain dendiğinde "tarzan jane?" diyenlere. "balon bu ", "ponzi şeması bu" diyenlere körü körüne inanmayın.
  
  17 - yatırımcı/al-satçı - inandığınız bir coin söz konusuysa fud'ı (fear uncertainty and doubt / korku belirsizlik ve şüphe ) maliyet azaltmak için değerlendirebilirsiniz. yatırımcısına fud salınan coin'in fiyatı düşecektir. fud rüzgarı geçtiğinde ise yoluna devam edecektir. ortada milyarlarca dolar dönmesine rağmen kripto piyasası malesef kocakarı kavgası gibi kavgalara sahne olabilmekte. bunları en iyi takip edeceğiniz yerler kripto önderlerinin twitter hesapları. (örn. ardarda önce bir ethereum geliştiricisi sonra da litecoin'in geliştiricisi charlie lee iota'ya çamur attığında benim iota'ya olan inancım arttı.)
  
  pek tabii bariz scam olduğu belli olan bir oluşumla ilgili bilgilendirmeleri fud kategorisine sokmamak gerekir. (geliştiricisi pek tabii böyle olduğunu iddia edecektir.)
  
  18 - al-satçı - şu saatte bir coin'e pump&dump'a giriyoruz diyen linç kültürünün modern temsilcilerine itibar etmeyin.
  
  19 - yatırımcı/al-satçı - coin muslukları (faucet) ve bedava coin verdiğini iddia eden sitelerden mümkün mertebe uzak durun. 1 satoshi kazanacağım diye bilgisayarına virüs mü indirecek, sizi nerelere götüreceği belli olmayan site adreslerine tıklamayın bile. zamanında ripple labs misal cpu gücü bağışlayana ripple hediye ediyordu, reklamını yaptırıyordu. böyle fırsatlar söz konusuysa değerlendirebilirsiniz. şahsen zamanında microsoft'un $200 dolarlık azure kampanyasını ripple labs'a hediye edip 2400 ripple kazanmışlığım vardır.
  
  not: sözlüğün veri kalitesi malesef btc/usdt paritesinden ziyade dürüm/try paritesi ile takip edilmekte.
  
  (bkz: sözlükle ilgili istekler/@iron)
  
  burada kız gibi başlığımı kirlettiler demek yerine gidip derdimizi marko paşaya anlatmak daha makul bir eylem sanırım.
• ben aslında bu işlerin çok uzmanı değilim. gerçekten deneyimli kullanıcılar kendi deneyimlerini ve önerilerini yazarlarsa sevinirim. 1 ay gibi kısa bir zaman diliminde 0.3 bitcoinle pazara girip tam 1 bitcoin'e ulaşmayı başardığım için benim de söyleyecek bir kaç sözüm var. (aslında bitcoin maceram oldukça eski. ama ben bitcoin'in uzun bir süre yatay seyrettiği bir dönemde bitcoin almıştım ve internette btc ile ödeme kabul eden her yerde onu kullandım. farkında olmadan vpn servislerine, hosting servislerine bir araba, bir ev parası gömmüşüm. (şaka şaka, o kadar da değil ama var epey miktar) benim yerimde olsaydınız kafanızı taşlara vururdunuz ama çok umrumda değil benim. zengin olduğumdan değil, her zaman bir yolunu bulmak konusunda şanslı olduğumdan. neyse, konumuza dönelim.)
  
  ön uyarılar/bilgiler:
  - başta da belirttiğim gibi, kesinlikle tecrübeli ve iddialı birisi değilim bu konularda. bu nedenle yazacaklarımın hiç biri yatırım tavsiyesi değildir.
  - ben çoğunlukla binance, poloniex ve cryptopia kullanıyorum. size de bunları tavsiye ederim.
  - bu işlere telefon üzerinden bulaşmanızı hiç önermiyorum. her ne kadar gayet kullanışlı applicationlar olsa da minik ekranda illaki bir şeyler gözden kaçabiliyor. pc veya tablet kullanın. telefonu sadece takip için kullanın.
  
  öneriler:
  - cex.io'dan kredi kartıyla btc almak pratik gözükse de bir çok kredi kartı bu işlemi "nakit avans" olarak kabul ediyor. bu nedenle işleminizi yerli borsalardan birinden yapmanızı ve oradan diğer borsalara aktarmanızı tavsiye ederim. daha ucuza geliyor. (ben eski alışkanlığım dolayısıyla btcturk kullanıyorum ama daha ucuza para transfer etmek isteyenler koineks'ten dogecoin alıp kullanmak istedikleri borsaya aktarabilirler.)
  - portföyünüzü almak istediğiniz riske göre parçalara ayırın. eğer olabildiğince risksiz takılmak istiyorsanız yarısından fazlasını btc'de bırakın. btc bu sektörün belkemiği. ama kaybetmekten korkmayacağınız bir rakamla yatırım yapacaksanız ve amacınız en kısa yoldan en çok parayı kazanmaksa çok az bir miktarını btc'de bırakıp kalanını altcoinlerde değerlendirebilirsiniz.
  
  alım-satım önerileri
  - almak istediğiniz coin'in son bir ay ve son bir hafta grafiğini mutlaka inceleyin. yakın zamanda pump yemiş ama sonra bir miktar geriye dönmüş coin uzunca bir süre yatay seyredebilir. gerçekten inandığınız bir projeyse almanızda elbette sakınca yok ama amacınız sadece al-sat yapmaksa bu tip coinlere yüklü girmeyin.
  - hali hazırda zaten yükselişte olan coin'e sazan gibi atlamayın. grafikten yükselişin ne zaman başladığını bulun. eğer uzun süredir yükseliyorsa eninde sonunda bir yerlerden geri döneceğini bilerek giriş yapın. mümkünse satış emirlerinden kontrol edin.
  - çok klişe; "düşerken al, yükselirken sat". ama bu sadece al satçılar için geçerli bir kriter tabi ki. "alıp unutacağım" diyorsanız bu sözü dikkate almayabilirsiniz.
  - zarardayken asla sat-ma-yın. tabi ki tüm yatırımınız tek bir coinse ve o coin'in bir daha adam olamayacağından eminseniz ilk fırsatta çıkabilirsiniz ama siz aldıktan bir süre sonra düşüş yaşadı diye endişelenmeyin. sabır gerçekten çok önemli. bırakın bir süre diplerde takılsın, eninde sonunda size satış için fırsat verecektir.
  - coinlerin arzı çok önemli. arzı çok yüksek coinlerin asla çok çok yükselmeyeceğini bilin.
  - platform coinleri her zaman yüksek potansiyel taşır. neo, neblio, stratis, lisk, qtum, icon, cardano, waves ilk aklıma gelenlerden. ethereum'u zaten herkes biliyordur. gerçi çok yüksek olduğu için insanlar almaktan çekiniyor ama ethereum daha da yükselebilir.
  - parallel coin almayın :) fetö'den yargılanabilirsiniz. (şakalar komiklikler molası)
  - waves'e bulaşmayın. o öyle oralarda 11 dolarla 13 dolar arasında takılır durur. (bana ileride bu lafı yedirirse sasha reyizi döverim. ve elbette bu da kesinlikle ytd. siz bilirsiniz.)
  
  borsalar hakkında kısa kısa:
  cex.io
  kredi kartıyla btc almaya imkan veren borsa. kullanışlı bir de application'ı var ama coin sayısı yetersiz.
  
  binance
  grafiği aslında kötü ama tek ekranda en çok detay görebileceğiniz borsalardan ve popüler coinlerin çoğunu bulabileceğiniz yerlerden birisi olduğundan yine de en rahat takılabileceğiniz yer. ayrıca burayı kullanacaksanız mutlaka bnb isimli kendi coinlerinden alın. masraflarınız yarıya düşüyor.
  
  kucoin
  gelir paylaşım modeliyle yeni yeni yükselişe geçen borsa. sitenin ana görünümü berbat ve sürekli google aut istemesi dolayısıyla işlem yapmak işkence ama alım satım işlemlerini trade.pro ekranından yapacaksanız detaylar binance'dan bile daha iyi. bir sürü saçma sapan coin de işlem görüyor ama bazı güzel coinler burda mevcut değil.
  
  cryptopia
  coin sayısı bakımından yukarıdakilerin hepsinden iyi. onay prosedürü ve google aut zorunluluğu yok. fakat çoooook fazla shitcoin barındırıyor. bilmediğiniz veya yeterince araştırmadığınız coinlere grafiğine bakıp dalmayın. adı pek bilinmese de güvenilirlik konusunda kesinlikle sorunsuz.
  waves'e bulaşmayın! o öyle oralarda 11 dolarla 13 dolar arasında takılır durur. (lan?)
  
  yararlanabileceğiniz siteler:
  https://coinmarketcap.com/
  https://bitcointalk.org/
  https://solume.io/?sorting=socialvolumechange
  https://medium.com/topic/cryptocurrency (hemen her coin'in medium sayfası mevcut. bulun ve takip edin)
  
  ayrıca coin'lerin mutlaka reddit topluluklarına da üye olun. hatta aslında reddit'te kripto paralarla ilgili pek çok topluluk var üye olabileceğiniz. twitter'dan takip etmeye çalışın. waves almayın, o öyle oralarda 11 dolarla 13 dolar arasında takılır durur.
  
  portföyünüzü takip etmek için şu uygulamadan yararlanabilirsiniz:
  https://play.google.com/…=com.blockfolio.blockfolio
  online olarak da burada tutabilirsiniz:
  https://coinhodler.io/
  hepinize bol şanslar. soru sormak isteyenler yeşillendirebilir.
• 18 - yatırımcı/al-satçı - daha önceki önerilerimde hali hazırda dile getirdiğim bir öneriyi tekrar vurgulamak istiyorum. bu piyasada hem yatırımcı olmak hem de al sat yapmak istiyorsanız kesinlikle yatırımlarınızı borsada tutmayın.
  
  bunun bir kaç sebebi var,
  
  i. "tüm borsalar bir gün hack'i tadacaktır" desek çok da abartmış sayılmayız. borsa varlıkları hacker'lar ve borsa sahipleri için çok cazip.
  
  ii. yatırım yaptığınız coin'i borsada tuttuğunuz zaman o coin'i güncel fiyatından al/sat yaparak btc yahut ethereum miktarını arttırma gibi bir faaliyet içine girmek psikolojik açıdan zor. yatırım yaptığınız coin'in düşük maliyeti önünüze hep engel olarak çıkacak. fiyatı düştüğünde hep hodl etmek isteyeceksiniz halbuki tekrar çıktığında satarak alış ve satış fiyatları arasındaki marjdan dolayı kar edebilecektiniz. yine aynı şekilde yatırımlık coin'ler borsada dururken kar realizasyonu da hep hodl'a kurban gidiyor.
  
  iii. borsada tuttuğunuz coin'leri miras bıkmanız güç. email adresinizin / borsa şifrenizin ve iki faktör authentication bilgilerinizi mirasçılarınızla paylaşmanız gerekiyor.
  
  yukarıda saydığım üç nedenden ötürü kağıt cüzdan yahut trezor / ledger nano s gibi donanımsal bir cüzdan bu işin yatırım tarafını düşünenler için elzem.
  
  kağıt cüzdan oluşturacaksanız mutlaka bunların offline olarak çalışabilenlerini download edip internete bağlı olmayan bir bilgisayarda çalıştırarak kullanmak gerekiyor.
  
  x paper wallet diye araştırırsanız ilgili reddit konularını okuyup insanların deneyimlerini de okuyup uygun kağıt cüzdan üreten uygulamalara ulaşabilirsiniz. şahsen iota, neo, ethereum, ethereum classic, neo, dash, stellar lumens ve peercoin için bu çözümleri kullandım. (binance iota çekme işlemini durduğu için henüz iota çekme imkanım olmadı)
• herkesin affına sığınarak bir kaç kelam daha etmek istiyorum bu konuda. bölümlere ayırdım, umarım işe yarar. (hiç bir ref içermemektedir. katkı maddesi yoktur. organiktir. yatırım tavsiyesi değildir. soru ve eleştirilere açıktır.)
  
  1) al-sat taktikleri
  önnot: ben binance'ı baz alarak bilgi veriyorum. bunu istediğiniz borsaya uyarlayabilirsiniz. entry'de geçen rakamları kendiniz benzer oranları koruyarak değiştirebilirsiniz.
  
  a) bitcoin al-sat
  btc genellikle gün içinde kısa aralıklarla 200 dolar, uzun aralıklarla 500 ila 700 dolarlık bir band içinde yukarı ve aşağı yönlü ivmelenir. bu neredeyse günlerdir böyle ve bundan sonra da bunun pek değişeceğini sanmıyorum.
  4000 usd ile btc piyasasına giriş yaptığınızı düşünelim. öncelikle btc'nin gün içinde 2 saatlik hareketlerine ve geçmiş bir kaç haftalık grafiğine bakarak destek ve direnç noktalarını kestirmeye çalışın. biraz grafik okumayı öğrenmeniz işinize yarayabilir ama bunu yapamıyorsanız tradingview veya başka platformlardan güvenilir yorumcuların yayınladığı analizlere göz atabilirsiniz. nispeten btc'nin destek noktasına yakın olduğu yani aşağı ivmelendiği bir anı kestirmeye çalışın ve pazara tam olarak o an girin. 4000 dolarlık btc'nizin 2000 dolarlık kadarını (yani yarısını) tether'e çevirin. (usdt sekmesinden) elinizde 2000 dolarlık btc ve 2000 dolarlık da tether mevcut. btc yukarı yönlü ivmelenmeye başladığında her 200 dolarlık harekette 200 dolarlık btc'yi yeniden tethere çevirin. eğer ivme aşağı yönlü olursa bu sefer de 200 dolarlık aralıklarla tether karşılığı btc satın alın. bunları yaparken elinizde bulunan hem tether, hem btc'nin yarısının yükselme ve düşmeye karşı bir sigorta işlevi göreceğini ve mümkün mertebe bunlara dokunmamanız gerektiğini unutmayın. eğer grafik düz seyrederse al-sattan binance'a ödenen meblağlar dışında bir zararınız olmayacak. yukarı yönlü hareket çok uzun devam ederse 1000 dolarlık bitcoinizden satış yaparak zaten bir miktar kar edeceksiniz. eğer yukarı yönlü hareketi durmazsa ve btc tekrar geri dönmezse zaten sigorta niyetine tuttuğunuz btc'yi hiç bir şekilde bozdurmadığınız için karınız daha da katlanmış olacak. fakat btc sizin destek sandığınız noktadan daha da aşağı sarkarsa 1000 dolarlık tether'iniz bitene kadar 200 dolarlık aralıklarla btc almaya devam edin. btc günlük tahmin edilen bandın da altına sarkarsa ve trade için ayırdığınız 1000 dolar biterse kesinlikle elinizdekilere dokunmayın. btc'nin dip yapıp geri dönmesini bekleyin. iyice dip yaptığında sigorta niyetine sakladığınız tether'i devreye sokabilir ve o zaman yine btc alabilirsiniz. ama bunu yapmasanız daha iyi zira yeni bir dip dalgası gelirse bu kez zararınız katlanabilir. işler beklediğiniz gibi gitmezse hiç olmazsa elinizdeki tether'leri daha stabil duran ve yerli borsalarda da işlem gören düşük transfer ücretli bir coin'e çevirerek pazardan çekilebilirsiniz. yok eğer btc yeni bir yükseliş trendine girer ve sizin satın aldığınız son noktanın üzerine çıkarsa yeniden hangi noktalardan aldıysanız o aldığınız noktaların 200 dolar üstünde yavaş yavaş satış başlatabilirsiniz.
  not: isterseniz bu dediklerimi otomatik alım/satım emri vererek gerisini kendi haline bırakabilirsiniz. ama yine de takip etmeye devam edin, zira hızlı hareketlere karşı hazırlıklı olmalısınız.
  
  b) altcoin al-sat
  amacınız bir altcoine uzun vadeli yatırım yapmak değilse stabil hareket eden coinleri değil, işlem hacmi yüksek ve gün içinde sık sık iniş/çıkış yapan coinleri keşfetmeye çalışın. pek çok altcoin biraz btc'nin hareketlerine, biraz da coin'in kendi takvimine bağlı olarak gün içinde bir kaç kez dip, bir kaç kez tavan yaparak al-sat için fırsat sunuyor. yukarıdaki btc örneğinde olduğu gibi bir yöntem izleyerek alım satım yapabilirsiniz.
  
  2) hodl coin'i seçmek
  bir coin ne kadar gelecek vadediyorsa etsin, ne kadar harika görünüyorsa görünsün kripto paranın esas oğlanının btc olduğunu unutmayın ve hiç bir zaman portföyünüzü komple tek bir coine bağlamayın. uzun vadeli yatırım yapmaya karar verdiğiniz coin'in fiyat grafiğini geçmişe dönük inceleyin. yakın zamanda pump yemiş coinlerden mümkün mertebe uzak durun. coin'in arz sayısının çok önemli olduğunu unutmayın. arzı düşük coin'lerin daha kısa sürede ve diğerlerine nazaran çok daha yüksek rakamlara ulaşacağını bilin.
  
  3) forklar, airdroplar ve diğer gelişmelerin önemi
  bir coin'in forku sonrası oluşacak coin'e sahip olmak önemli olduğu gibi aynı zamanda o forkun yaratacağı yükselme dalgasından yararlanmak da önemlidir. (ki ben daha çok bunu tercih ediyorum.) örnek üzerinden gideyim; neo geçtiğimiz günlerde 1 mart'a kadar cüzdanında neo tutanlara ont airdrop'u dağıtacağını duyurdu. haliyle btc çok da yükselmemesine rağmen neo'nun fiyatı 140 dolara kadar fırladı. token için snapshot alındıktan sonra neo'nun düşeceğinden emin olduğum için snapshot alınmasını beklemeden elimdeki neo'ların yarısını 140 dolardan sattım. belki tutsaydım elime daha fazla ont token geçecekti ama yine de benim 140 dolardan neo'ları satıp tekrar 125 dolardan daha fazla neo almam kadar bana kar getirmeyecekti. https://coinmarketcal.com/ bu tür fork ve airdrop takibi yapabileceğiniz, isterseniz seçeceğiniz coinlerle ilgili mail bildirimi alabileceğiniz harika bir site. örneğin yakın zamanda monero forklanacak ve monero sahipleri her 1 monero karşılığı 10 monerov kazanacak. buna bağlı olarak monero'nun fiyatları fork zamanına doğru yükseliş gösterebilir. isterseniz fork anına kadar monero tutar ve monerov edinebilir, isterseniz de fork'tan hemen önce monero'ları yüksek fiyatla satıp fork sonrası düşen fiyatlardan yeniden monero alabilirsiniz. tabi ki ikisi de yatırım tavsiyesi değil ve tercih tamamen size kalmış bir şey. bu kumar her zaman tutmayabilir.
  
  4) portföy yönetimi
  çok kısa sürede çok fazla para kazanma azmi bazen insanı hata yapmaya zorlayabiliyor. özellikle aralık sonu ve ocak başında yaşanan altcoinlerin hayvan gibi yükselmesi döneminin tadını almış herkesi sürekli 10x 20x 30x kazandıracak coinleri bulma çabasına sokabiliyor. ancak zamanla anlayacaksınız ki bu taktik getirdiği kadar da götürebilen bir taktik ve bu nedenle portföyünüzün önemli bir kısmının fiyatı nispeten stabil coinlerde bulundurmaya çalışın. ethereum, zcash bu konuda iyi bir örnek. ikisinin de grafiklerine bakarsanız eğer btc'nin yükselme döneminde ethereum ve zcash'in btc bazında fiyatı düşerken btc düşüşteyken yine bu ikisinin btc bazında fiyatı genellikle yükseliyor veya en azından stabil kalıyor. (bunlara dash, monero ve bcc de eklenebilir. bunun sebebi bu coinlerin gerçekten de internette para yerine kullanılıyor olması.) yani eğer bu tip sağlam coinlerle birlikte btc'yi de daima belirli bir oranda portföyünüzde bulundurmayı başarabilirseniz kripto para piyasasının dalgalanmalarından korunabilirsiniz.
  
  5) pasif gelir
  a) proof of stake ile pasif gelir
  bakın aslında bu çok fazla irdelenmeyen ve türkiye'de çok tercih edilmeyen bir yöntem. bildiğiniz gibi coinler genel olarak proof of work ve proof of stake olmak üzere ikiye ayrılıyor. proof of work coinler madencilik üzerinden gelir sağlayabilirken proof of stake coinler ise sadece coinlere sahip olarak bile coin kazanmaya devam edebilirsiniz. buna en iyi örnek neo ve stellar lumens olabilir. neo; sahiplerine 5 dakikada bir claim edilebilen gas isimli tokenını veriyor. şu an cüzdanında 100 neo bulunduran birisi bugünkü fiyatlardan aylık 30 dolarlık gas kazanıyor. (bu hesabı güncel olarak daima https://www.neotogas.com/ adresinden yapabilirsiniz.) ben uzun süredir neo'ya yatırım yapıyorum ve şu an toplam rakamdan emin olamasam da muhtemelen 100 dolarlık gas almışımdır. yani ben eğer neo'nun fiyatının düşüşünden dolayı 100 dolar zarar edeceksem dahi neo'nun verdiği gas sayesinde herhangi bir zarara uğramıyorum. aynı şekilde stellar lumens de eğer cüzdan üzerinden bir enflasyon havuzuna katılırsanız size periyodik aralıklarla yeni arzedilen lumenlerden dağıtıyor. (bunlar benim portföyümde olduğu için detaylarını bildiğim coinler. aynı mantıkla çalışan onlarca coin mevcut. ark, qtum, lisk diğer aklıma gelenler.)
  
  b) masternode kurarak pasif gelir
  masternode'un temel mantığı; kullanıcının belirli bir miktarda coini cüzdanında sabit tutarak bir vps kiralaması ve o vps üzerinden masternode'u olduğu coin'in transaction işlemlerinin bir parçası olması. bu konuda ilk akla gelen coin hiç şüphesiz dash. eğer dash'ın fiyatı ucuzken 1000 adet dash almış ve bir masternode kurmuş olsaydınız şu an aylık 3700 dolar sabit geliriniz olacaktı. ama dash için artık tren tamamen kaçmış durumda ve roi (yatırımın geri dönme süresi) 5000 güne kadar çıkmış durumda ki bu durumda dash masternode'u olmak hiç mantıklı bir yatırım değil. ama hala masternode olmak için uygun coinler var. bunlarla ilgili https://masternodes.online/ ve https://masternodes.pro/ adresinden bilgi alabilirsiniz. roi süresine, yatırım yapılması gereken tutara, coin'in gerçekten aktif kullanımda olup olmadığına muhakkak göz atın. ayrıca kazançlar açısından masternode sayısının da önemli olduğunu unutmayın.
  yalnız bu masternode konusunu biraz detaylandırmak istiyorum zira pek çok sivri zekalı girişimci dash'ın başarı hikayesi nedeniyle masternode peşine düşen yatırımcıları avlamak için kimselerin kullanmayacağı ve sadece masternode'ların yatırımı sayesinde fiyatı pumplanan ama muhtemelen kısa bir süre sonra yok olmaya mahkum coinler çıkarıyor. (açık kaynak kodlu zcoin en çok yararlandıkları şey) o yüzden lütfen ama lütfen en azından internette bir şeyler satın almak için kullanılabilen coinleri seçmeye dikkat edin. ayrıca % 300 gibi, 400 gibi kazanç vaatlerinin de gerçekçi olmayacağını bilin. github'larını da kontrol edin ki zcoin'i forkladıkları gibi mi kalmışlar yoksa bir şeyler eklemişler mi görün. roadmap bahsini açmaya bile gerek yok, mutlaka bakmalısınız. ben masternode yatırımı yapmak için smartcash ve zencash'i seçtim. nedenlerini kısaca şöyle sıralayayım;
  yatırım yapmam gereken tutar hala düşüktü ve her iki coin de aktif bir ekibe sahip. smartcash güney amerika ülkelerinde oldukça popüler. sağlam bir de afrika ekibi var. arzının yüksekliği nedeniyle hiç bir zaman bir dash olamayacağını biliyorum ama daha önce 2.5 doları görmüş bir coin'i 0.2 dolarken yakalayınca riske girip bu yatırımı yaptım. size yapın diyemem çünkü bu gerçekten bir kumar. sonuçta 10.000 adet smartcash çok az bir yatırım sayılmaz. zencash'i seçme sebebim ise iohk (cardano) ile kısmi bir birliktelikleri olması ve cardano'nun ceo'su charles hoskinson'un aynı zamanda zencash adviserları arasında olması. ayrıca yatırım miktarı da çok düşük, 42 adet zencash yetiyor. (evet, otostopçunun galaksi rehberi göndermesi benim gibi geek için çekici nedenlerden birisi) ama smartcash mi, zencash mi daha mantıklı yatırım derseniz ona net olarak cevap veremem. belki sadece güney amerika'daki aktivitesi ve komunitesinin gerçekten tutkulu bir şekilde bağlılığı dolayısıyla smartcash bir tık önde diyebilirim. (https://smartcash.bitcoiner.me/…rtnodes/calculator/ adresinden smartcash masternode kurarsanız elde edebileceğiniz geliri hesaplayabilirsiniz.)
• (bkz: blockchain)
• tavsiye edeceğim tek şey kafayı çalıştırmanızdır. iota 5 dolar olduğunda iota başlığı her gün sol frame'in en üstündeyken 1,5 dolar olduğunda neden başlığa yazan bir allahın kulu yok? bunun mantığını çözebilirseniz kripto dahil her türlü borsadan kar etmek için ilk adımı atmış olursunuz. kafayı çalıştırmazsanız 20 bin dolardan bitcoin, 5 dolardan iota alıp kaz gibi yolunmayı beklersiniz. daha da kötüsü yatırımcı mantığına sahip olmadığınızdan bunu kredi çekip yaparsınız. aralıkta ne diyorlardı? bu piyasadan herkes kazanıyorsa kim kaybediyor? şimdi kimse bunu sormuyor çünkü kimin kaybettiği belli. parasını kaybedenler bir de enayi damgası yememek için sesini soluğunu çıkarmıyor.
• yerli yabancı twitter fenomenlerinden uzak durun. bir de bizim türklerde bu fenomenlere hocam çekmiyorlar mı ilginç, fenomen denilen hırtolara hocam demek de bilinçsiz açgözlülüğün göstergesi. neyin üstadısın neyin hocasısın sen derler adama.. bu umut tacirlerine yamanarak düşürmeyin seviyenizi artık. işin sonunda çiftlikbank tosununun arkasından gidenlerden bir farkınız olmaz. bakıyorum millet bir süredir ağlıyor, bilinçsizliklerinden ağlıyorlar. hodl hodl diye diye daha çok ağlarlar. siz ağlaya durursunuz, adam tek twitini silmesiyle size engeli basmasıyla devam eder umut tacirliğine. yazık tek kelimeyle..
  
  şebeke gibi çalışan, düşükten alıp shilledikleri coinleri takipçilerine satan, arka planda pump grupları olan, boş laflar, aptalca ego savaşlarında vakit kaybetmeyin diye diyorum bunu.
  
  uzun süredir piyasadayım, bir çoğu dolandırıcı ve çete misali çalışıyorlar anlayın artık. araştırarak edineceğiniz bilgilerle onlardan çok daha fazla donanıma sahip olursunuz -ki emin olun bir cacık bildikleri de yok ve bitcoin düşerse düşsün umrunuzda olmaz kazanmaya devam edersiniz.
  twitlerinin altında çok sayıda hocam hocam... diye yıkayıcı yağlayıcı twitler görmenizin sebebi de doğruları söyleyenlere engeli basmalarından ileri geliyor. ya birbirlerini shillerler ya da ucuzdan aldıkları/ellerinde kalan coinleri. bazen de egolarına yediremeyip birbirlerine girerler, davalık olurlar. al birini vur diğerine misali.
  
  aslında bu dediklerim sadece twitter değil, telegram grupları için de geçerli. yerli/yabancı çok sayıda saçmasapan grup mevcut. 'ben istiyorum sizler kazanın, türkler kazansın' gibi hayırsever görünümlü kekolara inanıpta kendinize güldürmeyin. borsa burası, biri kaybederken diğeri kazanır. milli mücadele vermiyoruz..
  
  bir de bunlarda eğitim programı adı altında milleti söğüşlemenin değişik yollarını arayanlar da var. eğitim veriyoruz, yok yazdığımız botu aylık bilmem ne kadar btc ile kullanabilirsiniz vs tiplemelerin sayısı da çok arttı. gözünüzü seveyim onlara akıtacağınız dolarlarınızı ya da btc'lerinizi bozdurup afiyetle yiyin, gezin tozun.. 5 kuruş para vermeden edineceğiniz devasa kaynak şu an ekranına baktığınız teknolojide zaten mevcut.
  
  öncelikli kaynağınız https://bitcointalk.org/ olsun derim, bilhassa ingilizce kanalı. hazır demişken fenomenleri daha iyi tanımak için, türkçe kanaldaki şu başlıklara da bakabilirsiniz.
  https://bitcointalk.org/index.php?topic=4313664.0
  https://bitcointalk.org/index.php?topic=3140831.0
  
  bunlar yerine dediğim gibi bitcointalk, twitter *haber hesapları, steemit, reddit'de r/cryptocurrency, r/bitcoin ve r/bitcoinmarkets gibi oluşumları takip edin. tradingview kullanmayı öğrenin. youtube'da analiz methodları için eğitim videolarını izleyin derim. misal türk arkadaşlardan https://www.youtube.com/c/kivancfr3762 kanalı iyidir.
  
  gerisi siz de bitiyor, kendi aklınızla yürüyün.. piyasaya da, size de zarar veren bu dingillere de prim vermeyin artık daha fazla.
  
  edit: feno tayfasının ne menem bişey olduğuna dair az buçuk fikir edinmek için kriptorank sitesindeki yorumlara da bakabilirsiniz. bazen denk geliyor dünün alaylı dolandırıcına bugün üstad çekiyorlar, ayık olun beyler&bayanlar!
• girmeyin. ben girdim, azıcık faiz yedim, simdi yiyemiyoruz.
  ben ettim, siz etmeyin.