kronolojik sırayla tl'nin değer kaybının nedenleri
-
üst edit: başlığı neden olan olaylar yapabilirsek güzel olur. yazıyı biraz düzenledim. maziyi alt kısma yolladım. üç hafta tatildeyim, döndüğüm zaman kronolojik kısmı da yeniden eskiye şeklinde düzenleyeceğim.
(bkz: #79065789) entryde söz verdiğim, son 5 yılı kapsayan ve ekonomiyi etkileyen olayların kronolojik sıralamasıdır.
ve başlayalım:
haziran 2013 - fed para politikasını sıkılaştırma hedefini açıkladı
haziran 2013 - gezi protestoları
temmuz 2013 - mısır darbesi, erdoğan'ın açık destek verdiği müslüman kardeşlerin iktidarı kaybetmesi
17-25 aralık 2013 - yolsuzluk operasyonları
ocak 2014 - daeş/isis suriye'de geniş topraklar kazanmaya başladı
30 mart 2014 - yerel seçimler (her seçim ekonomik yük getirir)
ağustos 2014 - cumhurbaşkanlığı seçimleri
eylül 2014 - kobani kuşatması
ekim 2014 - fed son varlık alımını yaparak bilaçosunu 4 trilyona çıkarıp varlık alımlarını durdurdu
5 haziran 2015 - diyarbakır hdp mitingine bombalı terör saldırısı
7 haziran 2015 - genel seçim
20 temmuz 2015 - suruç bombalı terör saldırısı
30 eylül 2015 - rusya'nın suriye iç savaşına direk müdahale kararı alması
10 ekim 2015 - ankara garı bombalı terör saldırısı
kasım 2015 - fed başkanı yellen faiz artışlarına başlama sinyali verdi
1 kasım 2015 - genel seçim
24 kasım 2015 - rus uçağının düşürülmesi
aralık 2015 - fed ilk faiz artışını yaptı
aralık 2015 - hendek operasyonları
1 ocak 2016 - seçim vaadi olan brüt asgari ücretin 1273,50 liradan 1647 liraya çıkması
20 ocak 2016 - petrol fiyatları 26 dolara düştü. arap ülkeleri zorda.
17 subat 2016 - ankara kızılay bombalı terör saldırısı
13 mart 2016 - ankara güvenpark bombalı terör saldırısı
19 mart 2016 - taksim terör saldırısı
21 mart 2016 - reza sarraf'ın abd'de tutuklanması
28 haziran 2016 - atatürk havalimanı terör saldırısı
15 temmuz 2016 - darbe girişimi
20 temmuz 2016 - s&p kredi notunu bb+'tan bb'ye düşürüyor
21 temmuz 2016 - olağanüstü hal
24 ağustos 2016 - fırat kalkanı harekatı - 24 subat 2017'ye kadar devam etti
eylül 2016 - moody's türkiye'nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indiridi. böylece tüzüğüne göre en az iki kredi firmasından yatırım yapılabilir maddesi olmadan yurtdışına yatırım yapmayan fonlar türkiye'den çıktı.
10 aralık 2016 - beşiktaş terör saldırısı
19 aralık 2016 - karlov suikasti
1 ocak 2017 - istanbul gece kulübü terör saldırısı
ocak 2017 - fitch kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirdi. böylece türkiye'yi yatırıma uygun gören kredi kuruluşu kalmadı (3 büyük arasında)
ocak 2017 - merkez bankası haftalık repo yerine gecelik faizi kullanmaya başladı
mart 2017 - hollanda diplomat krizi (direk yabancı yatırımlarda en yüksek orana sahip olan ülke)
28 mart 2017 - hakan atilla'nın gözaltına alınması
nisan 2017 - referandum
haziran 2017 - katar'ın izolasyonu
ekim 2017 - avrupa merkez bankası varlık alım miktarını düşürdü
kasım 2017 - reza sarraf'ın itirafçı olması
6 aralık 2017 - kudüs krizi
ocak 2018 - zeytindalı harekatı
ocak 2018 - fitch istanbul ofisini kapattı. fitch geleneksel olarak türkiye'ye en yüksek kredi notunu veren firma idi.
12 şubat 2018 - yıldız holding borç yapılandırma istedi
mart 2018 - avrupa merkez bankası'nın eylül ayında varlık alımlarını bitirmesi, 2019 yılında ise faiz artışına geçmesi bekleniyor.
mart 2018 - abd çelik ithalatına ek vergi kararı aldı.
5 nisan 2018 - mehmet şimşek'in istifa krizi
7 nisan 2018 - doğuş holding borç yapılandırma istedi
9 nisan 2018 - unit group (ünal aysal'ın şirketi) borç yapılandırma istedi
30 nisan 2018 - seçim öncesi ekonomik düzenlemeler: emekliye iki ikramiye vaadi, vergi ve ceza borçlarının silinmesi vs.
1 mayıs 2018 - s&p çöp niteliğindeki (yatırım yapılamaz) kredi puanını daha da düşürdü
15 mayıs 2018 - erdoğan'ın ingiltere'de merkez bankası bağımsızlığına yönelik sözleri
22 mayıs 2018 - kuzey kıbrıs, türk lirasını kullanmaktan vazgeçebileceğini duyurdu
23 mayıs 2018 - bist'in tarihinde ilk kez işlemleri durdurması
23 mayıs 2018 - merkez bankası faizlerde 3 puan artışa gitti. yeni faiz 16.5.
28 mayıs 2018 - merkez bankası sadeleştirme adımı ile beraber faizleri 1.5 puan daha artırdı. yeni faiz 18.
30 mayıs 2018 - gama holding 1 milyar doları aşan borç yapılandırma istedi.
4 haziran 2018 - enflasyon %12'yi geçerek son 14 yılın zirvesine çıktı.
6 haziran 2018 - bist-100 endeksi dolar bazında 2008 finansal krizine eşdeğer hale geldi.
8 haziran 2018 - moody's 17 bankanın kredi notunu düşürdü, ayrıca 17+2 bankayı izlemeye aldı.
18 haziran 2018 - fitch türkiye'nin büyüme beklentisini düşürdü
24 haziran 2018 - başkanlık seçimi
3 temmuz 2018 - enflasyon %15'i aşarak 2003 sonrası (son 15 yıl) en yüksek seviyeye çıktı.
5 temmuz 2018 - türk telekom’un özelleştirilen %55 hissesi, borçların ödenmemesi sebebiyle alacaklı bankalara geçecek (akbank, garanti, iş bankası)
6 temmuz 2018 - çin - abd ticaret savaşları resmi olarak başladı
9 temmuz 2018 - yeni bakanlar kurulu, mehmet şimşek ve berat albayrak süprizi
13 temmuz 2018 - fitch yatırım yapılamaz kredi notunu daha da düşürürek, bb+ tan bb'ye, görünümü negatife çevirdi
24 temmuz 2018 - merkez bankası beklentilerin aksine faiz artışına gitmedi
26 temmuz 2018 - avrupa merkez bankası varlık alımlarının eylül’de 30 milyar avro’dan 15’e düşeceğini, aralıkta ise biteceğini açıkladı.
26 temmuz 2018 - trump, rahip brunson'ın serbest bırakılmaması durumunda türkiye'ye yaptırım uygulama tehdidinde bulundu.
1 ağustos 2018 - adalet ve içişleri bakanlarına abd tarafından yaptırım uygulandı.
2 ağustos 2018 - f-35 uçaklarının tesliminin ertelenmesini içeren yasa tasarısı abd senatosundan geçti.
6 ağustos 2018 - abd’nin iran’a yönelik yaptırımları yürürlüğe girdi. ab ülkeleri iran’a yatırım yapan şirketlerini koruma adına yaptırımlara uymayacaklarını bildirdiler.
9 ağustos 2018 - abd’ye giden türk heyeti, rahip brunson konusunda anlaşmaya varamadan döndü.
9 ağustos 2018 - fitch, türkiye ekonomisinin, kredi notu düştükten sonraki performansının daha da kötü olduğunu belirterek yakın izlemeye aldı.
10 ağustos 2018 - trump twitter yoluyla abd’nin türkiye’den çelik ve alüminyum ihracatına uyguladığı verginin iki kat artacağını duyurdu.
10 ağustos 2018 - berat albayrak’ın yeni ekonomi modeli ile ilgili yaptığı basın toplantısı piyasanın beklentilerini karşılamadı.
12 ağustos 2018 - erdoğan'ın iş adamlarına yönelik b ve c planı sözleri sabit kur, piyasa tarafından sabit kur rejimine geçiş olarak algılandı ve dolar serbest piyasada aşırı yükselerek rekor kırdı.
13 ağustos 2018 - dolar rekoru - 7,23
17 ağustos 2018 - donald trump, rahip brunson olayı üzerine, türkiye ile ilişkilerin azaltılacağına yönelik bir tweet daha attı.
17 ağustos 2018 - s&p çöp niteliğindeki kredi notunu daha da ("bb-"tan "b+"a) düşürdü. moody’s ise kredi notun ba2’den ba3’e düşürdü.
28 ağustos 2018 - moody's 4 bankanın kredi notunu iki kademe, 14 bankanın notunu ise bir kademe düşürdü.
26 eylül 2018 - eminiş ambalaj, kriz döneminde bist’te işlem gören ve konkordato ilan eden ilk firma oldu.
3 ekim 2018 - tüfe aylık %6,3 artarak beklentileri aştı. yıllık enflasyon ise %24,52’ye ulaşarak haziran 2013 sonrası en yüksek seviyeye ulaştı. üfe ise bir önceki aya göre %10,88, yıllık ise %46,15’e ulaştı. üfe’nin yüksek olması, tüfe’nin artışının devam edeceğini işaret ediyor.
not: mutlaka atladığım olmuştur, bazı olayları ise etkisi olmadığını ya da tekrar etmek gerekmediğini (erdoğan faiz ile ilgili söylemleri, en etkilisini, londra'dakini aldım) düşünerek bilerek filtreledim. mesaj veya entry yoluyla uyarırsanız eklerim. bu entry'i günlük ya da haftalık olarak editlemeye devam edeceğim. bir başka örnek cari açık rakamları, onların yerine kur ve faiz/enflasyondaki zıplamaları koydum, sonuçta cari açığın ekonomiye etkisi bu rakamlar üzerinden oluyor.
iyi günleri de alt tarafa sıralayalım, türkiye borçlarını kapatıyor, ab ile ilişkiler iyi, fasıllar bir bir açılıyor hatta biri kapanıyor. abd ile ırak konusunda bir tezkere krizi yaşanmış ama ilişkiler yine de iyi durumda.
türk lirasının o güzel günlerde dolar karşısındaki yıllık ortalamasının, enflasyonun ve kişi başı milli gelirin (dolar bazında) görünümü:
2005 - 1.34 - 9.2 - 7300 (2004 sonu, ab görüşmelere başlamasını kabul ediyor)
2006 - 1.42 - 7.9 - 7900 (ab gözetlemesi tamamlanıyor)
2007 - 1.30 - 9.9 - 9600 (ab ile fasılların bir bir açılması)
2008 - 1.30 - 8.1- 10900
2009 - 1.55 - 9.5 - 9000 (global kriz - fed 900 milyar olan bilançosunu 2 trilyona yükseltiyor)
2010 - 1.50 - 8.1- 10500 (kıbrıs 6 ab fasılına bloke koyuyor)
2011 - 1.67 - 4.9 - 11200 (fed bilançosu 3 trilyona çıkıyor )
2012 - 1.79 - 10.6 - 11500 (iran ile altın ticareti - kıbrıs dönem başkanlığı sebebiyle ab ilişkilerinin dondurulması)
2013 - 1.90 - 7.3- 12500 (fed bilançosu 4 trilyona yükseliyor - gezi ve 17-25 aralık)
enflasyon ve dolar kuru aşağıdaki yıllar için eklenecek.
2014 - 12100
2015 - 11000
2016 - 10900
2017 - 10500
sayılarda ufak hatalar olabilir, olabildiğince ortalama almaya çalıştım. -
sanki çırıl çıplak 50 erkekle duşa girmişim de sabunum yere düşmüş hissiyatı uyandıran nedenler. alıştıra alıştıra da okuyamadım, şuan dertliyim.
-
bu nedenlerin hepsinin bir parantez icine alınıp sol tarafına da 'yönetim beceriksizliği' yazılırsa kısmen doğru sayılabilecek yorumdur.
-
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap