kürt mimarisi

• yoktur demek, bilmeden konuşmak olur.
  
  ömrünün büyükçe bir bölümünü türkiye'deki "tarihi" yapılar üzerine yayınlar hazırlamakla geçiren biri olarak, kalkıp da "yok böyle bir şey" dersem cahillikle suçlanırım... yine, aynı şekilde "kürt mimarisi şöyle önemlidir, böyle büyük eserler bırakmıştır" da diyemem.
  
  buna rağmen, yaşadığımız ülkede, kürtler (bizzat kürtler) tarafından, hatta bazıları kürt mimarlarca inşa edilmiş yapılar bolca bulunmakta. evet, birçoğu günümüze ya ulaşamamış, ya da harabe halinde. ama, allah aşkına, koskoca istanbul'da bile tarihi yapı kalmamışken, bunların korunmasını, günümüze ulaşmasını beklemek safça olmaz mı?
  
  konuyu toparlarsak, fehmi gür'ün konuyla ilgili kürt mimarisi isimli bir kitabı mevcut. ucuz da bir şey, 8-10 lira civarında. vardır, yoktur, gecekondudur falan gibi "dangalakça" tartışmalara girmeden önce bir okuyun. kitapta kaynakçalar falan var, sonra onları okuyun (emin olun yani), ardından buraya gelip saçmalamaya devam edin.
  
  ama saçmalayacaksanız bile, "bilerek" saçmalayın. adam olun, mert olun, cahil olmayın...
• (bkz: sürekli kürt türk muhabbeti yapan insan)
• (bkz: hun ve göktürk mimarisi)
• suser'ın detaylarını verdiği ev, kürt mimarisi olarak adlandırılamaz. literatüre geçmiş olan haliyle bu ev tipik türk evidir. hayat da zaten adı üzerinde türkçeden gelen bir terimdir.
  
  doğu anadolu'da genel olarak ermeni mimarisi yaygındır. ev tipi ise iklime göre bazı değişiklikler göstermekle birlikte, tüm anadolu coğrafyasında aynıdır.
  
  çok soğuk iklimlerde kalın taş duvarlar kullanılırmış. ahırların evin alt katında konumlandırılma sebebi ise hayvanların vücut sıcaklığının evin sıcaklığına katkıda bulunmasıdır. yapıların geometrisi ısı kaybını azaltmak maksadıyla kompakt formlardadır. pencereler ise ısı kaybını azaltmak için minimumda tutulmuştur. erzurum evlerinin böyle olduğunu biliriz örneğin. yalnızca kürtlere ya da yalnızca türklere özgü bir mimari biçim olmamakla birlikte literatürde türk evi olarak geçer.
  
  daha sıcak iklimlerlerde ortada bir avlu ile gölgelendirme işlevi ortaya çıkar. yine kalın taş duvarlarla dışardaki hava sıcaklığının ev içine etki etmesi geciktirilir. (bkz: zaman geciktirme özelliği)
  
  yahut baca etkisi yaratan kukuletalı açık çatılar ile yapı içinde hava sirkülasyonu sağlanır. ısınan hava yükselip çatıdan çıkar, pencerelerden taze hava girer, tekrar ısınır ve çatıdan çıkar. sirkülasyon bu şekilde sürekli olarak devam ederek, iç ortam sıcaklığını düşürür.
  
  ılımlı iklimlerde ise daha ince kabuklu yapılar inşa edilmiştir. ahşap iskeletli, ince duvar sistemli vs. bu yapılarda, yapının soğutulması için soğuk iklimlerdekinden farklı olarak daha büyük pencereler yapılmıştır.
  
  fakat hepsinde konut şemasında, ortada tüm günün geçtiği bir hayat vardır. yatak odaları ve diğer hacimler ise hayatın çevresinde konumlanır. bu yerleşim biçimi, türk evinin tipik özelliğidir.
• ev, cami, köprüyü bırakın kapı tokmakları bile özel ilgiyi hakeder.
  
  http://ibrahimhalilbaran.tumblr.com/…r#.umeubbycjpg
  
  http://www.medya56.com/yazar-kurt-mimarisi--92/
  
  bu da bonusu;
  
  http://www.flickr.com/photos/hamzeh/2983784463/
• anadolu'da bilinen ciddi bir kürt mimari eseri yoktur / bilinmemektedir.. efendim budur diye sunulan eserlerse başka medeniyetlere aittir. (bkz: ishak paşa sarayı) yada kürt diye sunulan iranian door da olmadı arkadaş kürt kapısı olduğu iddia edilen iran kapısı.
  
  peki bu bir halkı küçük düşürür mü? medeniyette geri yapar mı? velevki hiç devlet kurmasın bu devasal bir halkı küçültür mü?
  
  el cevap: asla, hayır!!! bu kadar sene islam toplumuna biat eden, uğrunda cihat eden ecdadın torunlarına sen yoksun! sen hiçsin demek değil terbiyesizlik...
  
  lakin; kürtçülük uğruna uydurma hikayelerin ana amacı tefrika'dan öte değildir. türkçü faşistlerin 1 asır önce gittiği yanlış yoldan yürümenin anlamı ne? servis edilen mesaj şudur: "bize medeniyetimiz tarihimiz unutturuldu, mimarimiz yok oldu egemen emperyalist faşist türklerin, farsların elinden..."
  
  son söz: velev ki bilinen özgün bir mimarisi olmasın gidin köhne kürt köylerinde aç kalmazsınız; o hayran olduğunuz floransa saraylarının kapısında bir tas su bulamazsınız...
• (bkz: dört bin yıllık kürt şehri)
• son bilmem kaç yüzyıldır kürtlerin bağımsız politik yapıları olmadığından okul, cami, han, bilmem ne mimari örneklerinden bahsetmeye çalışmak tabi olarak uygun bir başlangıç olmaz. bunun için bakılacak yer kürdün sivil hayatta yaşadığı yerde inşa ettiği eserlerdir, ki bunlar çoğunlukla kendi evleri, çoğunlukla da köy evleridir.
  
  benim gördüklerim arasında, alt katında hayvanların barınağı, üst katta ise ailenin yaşadığı iki katlı, duvarları bir arşın (60 cm) kalınlığında olan evlerdi. evin küçük bir kısmı üst-altı komple kaplayan (ser bınd) bir samanlık olur ki samanlar veya diğer hayvan yemleri doğrudan damdan açılacak bir delikten samanlığa boca edilir.
  
  evin köşeleri düzgün çıkması için kesimi veya kırımı güzel olan taş veya ağaç (kavak) kullanılır. damı tabiiki topraktır ve saçakları (sivîng) yassı, uzun ve genişçe taşlardan veya bu amaçla kesilmiş kısa odunlardan (hürtık) olur. odundan yapılan saçaklar yağmur veya kardan damlama yapmaması için dövülmeye daha elverişlidir. toprak dam log denilen silindir şeklindeki taş veya odun kütükleriyle yağıştan sonra çekilirki toprak sıklaşsın ve su geçirip damlama yapmasın.
  
  bu evin içine geçecek olursak: genelde ortada hayat denilen odaların buraya açıldığı geniş antre veya salon tarzı bir yapı olur, bu ana bölümdür, ev ahalisi burda toplanır, yemeğini burda yer. bu hayat veya salonda açık bacalı bir ocak olur. yemekler burda pişirilir ve genelde bu ocak yakında aile sofrası kurulup akşam yemeği yenilir. 80'lerden sonra, bu açık bacalı ocaklar eve is bırakmaları, etrafa kül saçmaları ve açık bacadan soğuk girmesi nedeniyle hızlıca iptal edilmeye başlanmıştır.
  
  bu hayatın uygun bir yerinde balkon (hovinga) vardır, yazın oturmak ve dışarıyı seyretmek ve evi havadar kılmak için çok güzel bir mekandır. kışın kapatılmak üzere kapıları vardır. görüleceği üzere bu salon veya hayat baca ve balkondan soğuk geçirmeye çok müsaittir. yazın püfür püfür bir mekan, kışın ise zindan kadar soğuk bir yerdir.
  
  kürdün köydeki evinde haremlik selamlık ayrımı yerine günlük kullanım-misafir odası ayrımı vardır. misafir odası halısıyla, yastıklarıyla klasik bir şark odası havasındadır. zaten kürt adetinde misafirin yeri ayrıdır. misafir geldiğinde etraftaki komşular da bu misafirle konuşmak için geleceklerdir.
• o cetveli yerine bırak heval
• başım gözüm üstüne mühendisim mimarım,hemen yaparım.