langa fatma

• langa fatma, sultan ikinci abdülhamit döneminde istanbul’un en meşhur pezevenk hanımlarından birisinin adıdır ve ilk modern kerhanemizin kurucuları arasında yer alır kendisi. kerhânesi öylesine meşhurmuş ki, hakkında şiirler bile yazılmış bir rivayete göre. ben eseri görmedim ama, langa fatma öldüğü zaman cevdet paşa, tezâkir adlı eserinde konuya yer vermiştir bir rivayete göre.
  
  osmanlı toplumunda genelevler zımnen yasak olduğu halde, özellikle aristokrat, fransa görmüş paşazâdeler, beyzâdeler, yüksek rütbeli memurlar bu tip evlere gidiyor, günlerini gün ediyorlar, cennetin ırmaklarından nûş ediyorlar, müzik dinliyorlar, çeşitli edebiyat eserleri okuyorlardı. bilhassa hâfız-i şîrâzî’den ve ömer hayyam’dan, dünyanın geçiciliğinden dem vurarak eylemlerini dünyasal kılıp meşru zemine çekiyorlardı, kısacası eğlenmesini biliyorlardı ama tabii ki bu durum ekonomik düzeyi fevkalade yüksek olanlar için geçerliydi. sadece cinsel hazz değildi ön planda olan, işin bir parçasıydı!
  
  sonrasındaki kuşak kerhaneci hanımlarımızdan “lüks nermin” ve “çanakkaleli melâhat” dönemledir ve özellikle 1940 ilâ 1960’lı yıllarına damgasını vurmuştur bu kadınlar.
  
  hatta, detay verirsek, morötesi külhânî vakitsiz üsküdarlı şair ve etikçi ece ayhan’ın şiirlerinde sıkça yer bulmuştur çanakkaleli melahat ve lüküs nermin.
  
  kendisi, özellikle çanakkaleli melahat’i cumhuriyet tarihi (tercüme odasında doğmuştur der ece kaymakam) içerisinde mükemmel konumlandırır ve mor orospu diye anar.
  
  (bkz: mor orospu)
• cevdet paşa'nın anlattıklarına göre ekabirin, yani devlet büyüklerinin müdavim müşterisi olduğu genelev işletmecisi. aynı cevdet paşa langa fatma'nın ölümünden sonra istanbul'da bir daha benzeri bir kerhanenin açılmadığından inceden hayıflanarak söz eder.
  
  "nâzır-ı zaptiye nâzım beyefendi dün gece
  fatma'nın kerhanesinde bîr güzel zevk eylemiş!"
  
  şair eşref