macbeth'teki üçüncü katil

• shakespeare araştırmacılarının ve sevenlerinin içini kemir kemir kemiren bir sorun öbeğidir macbeth'teki üçüncü katil. durumu özetlemek gerekirse, macbeth, banquoyu ve fleance'ı öldürtmek için iki katil ile anlaşır. fakat öldürme sahnesinde, (perde 3, sahne 3) içeriye üç katil girer.
  
  birinci katil bu duruma pek şaşırır ve "kim gönderdi seni yanımıza" gibi bir soru sorar ortaya. üçüncü katil buna kısaca "macbeth" diye yanıt verirse de, tek marifetinin bu olmadığı kısa sürede anlaşılır. nitekim üçüncü katil ne hikmetse, banquo'nun saray kapısına nasıl gittiği konusunda ayrıntılı bilgilere sahiptir ve bu sayede suikastin gerçekleşmesinde önemli bir rol oynar. banquo'yu tanıyıp diğerlerine gösteren ve fleance'ın kaçtığına işaret eden de yine odur.
  
  işin ilginç tarafı, üçüncü katil, diğer ikisi ile birlikte parasını macbeth'ten almaya da gelmez. yani, bütün oyun boyunca yalnızca bu sahnede görülür. peki shakespeare salak mıdır ki, tek sahnede görünüp iki laf edecek bir karakter yaratsın, ucunu da hiçbir yere bağlamasın? hatta sırf bu karakteri oynatmak için bir de oyuncu tutsun?
  
  şimdi geliyoruz işin spekülasyon tarafına:
  - en basit teoriye göre, üçüncü katil, macbeth tarafından diğer ikisinin hareketlerini izlemek üzere görevlendirilmiş bir uşaktır, yani katil uşaktır.
  - daha dramatik bir teoriye göre, üçüncü katil aslında macbeth'in ta kendisidir. diğer iki katile güvenmediği için kendisi de katil kılığına girerek aralarına karışır. o kadar bilgi sahibi olmasının nedeni de budur. o yüzden de sonradan para istemeye gelmez.
  - işleri çetrefilleştirmek isteyenler, üçüncü katil'in lady macbeth olduğunu iddia eder. demir lady, kocasının işleri yüzüne gözüne bulaştırmasını engellemek için böyle bir yola sapmıştır.
  - en uçuk "teori" ise (teori değil de bir hikayenin konusu bu aslında), 1980 yılında anne lear tarafından yazılan ve with sherlock holmes through time and space başlıklı derlemede yer alan the adventure of the global traveler adlı kısa öyküde yer alır. buna göre, sherlock holmes ile birlikte şelaleden düşen profesör moriarty aslında ölmez, bir zaman makinesi ile geçmişe gider, fakat bir aksilik olur ve (bozuk bir zaman makinesi ile birlikte) shakespeare'in tiyatrosunun ortasında, tam da macbeth'in ilk sahneye konduğu anda ortaya çıkıverir. birinci katil'in sorduğu "kim gönderdi seni buraya?" sorusu o yüzden şaşkınlık içerir, karşılığında gelen "macbeth" yanıtı da aslında "aa macbeth oyunu bu" şeklinde bir anlam ifade eder. sonradan nerede olduğunu anlayan (ve bir shakespeare fanatiği olduğunu öğrendiğimiz) moriarty ise, zekasını ve hafızasını işleterek, üçüncü katil rolünü baştan sona ezbere oynar. shakespeare ise, macbeth piyesini bu olay sonrasında değiştirerek üçüncü katil karakterini oyuna dahil eder. (bunun arkasından moriarty bir de soru sorar sherlock holmes'a: "üçüncü katil rolünü ben ezberden okudum, shakespeare ise benim sözlerimi alarak bu rolü yazdı. o zaman üçüncü katil'in repliklerini kim buldu?")
  
  bütün bu teorilerin hangisinin doğru olduğu bilinemez, ancak en akla yakın gelen, shakespeare'in gerçekten de unuttuğu bir repliği söyletmek için geçici bir çözüm olarak üçüncü katil karakterini son anda yarattığıdır. bunu oynamak için de seyircilerden birini veya sonraki sahnelerde yer alan aktörlerden birini seçmiş olması yüksek ihtimaldir, bu nedenle de sonraki sahnelerde üçüncü katil görünmez.
  
  tabii bu sorunun ayrıntısını shakespeare uzmanlarına^* danışmak gerekir...
• shakespear in hayatiyla alakali bir cok sey zaten 3 bilinmeyenli denklemlere benzediginden cok yadirgamadigim ve ustunde durmadigim, o yuzden de bugun sunumumda hizlica gectigimiz problemdir. bana "shakesper in kayboldugu o 7 yilda neler yaptigini cozmek", ya da "ingiltere disina hic cikmadiysa nasil oluyor da farkli ulkeler ve yonetimler ve durumlar hakkinda bunca guzel sey yazabildi"yi cozmek daha mantikli geliyor.
  
  yoksa shakespearin karisi 2 mi 3 mu cocuk dogurmus,
  bu kadar mantikli bi adamdi da niye erken evlendi ,
  
  gibi sorularin olasi gercek cevaplari cok da bi isimize yaramicaktir, onemli ayrintilar degildir.
  
  ama konuyla ilgili illa bi cevap istenirse, "katil uşak" diyelim en klişesinden^*
• belki de iktidar ve monarşi hırsının vücut bulmuş bir metaforuydu bu katil.^* gerçi shakespeare sistem eleştirisinin uzağından yakınından geçmezdi dönemi itibariyle. bu da bana kapak olsun.
• üçüncü katil macbeth olamaz, çünkü oyunun ilerleyen kısımlarında fleance öldü mü diye soruyor.
• shakespear'in izleyiciler merak etsin ve üzerinde düşünsünler diye yarattığı gizemli karakterdir. kim olduğu konusunda birçok teori öne sürülebilir. belki de bir cadıydı kim bilir. cadıların tüm kehanetleri tuttuğuna göre banqou'nun oğlunun da malcolm'u bir şekilde alt ederek kral olacağı da bellidir. macbeth yazılı ve görsel olarak biter ama zihinlerde oynamaya devam eder.