maria muhliotissa kilisesi

• istanbul'daki rum cemaatinin sürekli olarak elinde kalan tek rum ortodoks kilisesi olan kanlı kilise, adını onu kuran kadından alır. bir bizans prensesi olan maria, moğol hanı abaka ile evlenir ve büyük bağlılıkla 15 yıl iran'da yaşar. kocasının öldürülmesinden sonra istanbul'a dönerek bu kiliseyi yaptırır ve bir rahibe olarak hayatının sonuna dek burada yaşar. kilisenin en değerli mozaiği olan "isa'nın kıvançlı anası", aynı zamanda kilisedeki en değerli hazinedir. (kaynak: www.istanbulguide.net/kanli.htm - 3k)
• fener’deki bu kilise, istanbul’da bizans döneminden kalan ve halen ibadete açık olan tek kilisedir. bizans imparatoru viii. mikhael tarafından 1261 yılında yaptırılmıştır. imparatorun kızı prenses maria bu kilisede inzivaya çekildiği için, kiliseye onun adı verilmiştir.
• hagia maria kilisesi nin diger bir adi da kanli kilise dir.
• moğol kilisesi olarak da bilinir. içindeki çekik gözlü aziz figürleri nadidedir.
• http://kulturistanbul.blogspot.com/…-kole-atik.html
• istanbul’da bizans döneminden gelip osmanlılarca camiye çevrilmemiş tek kilisedir. moğolların meryemi kilisesi veya hagia maria kilisesi olarak da bilinir.
  
  moğolların çok güçlü olduğu 13. yüzyılda; dönemin bizans imparatoru, kızı maria’yı moğol hanı hülagu ile evlendirmek niyetiyle iran’a gönderir. ancak uzun yolculuk süreci sırasında hülagu han vefat eder. bizans prensesi maria da hülagünün oğlu abaka han ile evlenmek durumunda kalır. yıllar sonra o da ölünce, maria bir başka hanla evlenmek istemez -veya moğol hanı onunla evlenmek istemez- bir şekilde istanbul’a geri döner. moğollar gelinlerini cömert bir emeklilik parasıyla yolcu ederler tabi.
  
  istanbul’a geri dönen yaşlı prenses, bugünkü fatih-fener'de bahsettiğimiz kiliseyi yaptırıp kalan ömrünü burada geçirir. her ne kadar prenses maria kiliseye meryem ana’nın adını vermişse de kendisinin ölümünün ardından moğolların meryemi kilisesi olarak yerleşir adı.
  
  yaklaşık 2 asır sonra fatih sultan mehmet istanbul’u alır ve şehirde hızla islamîleşme süreci başlar. şehirdeki en belirgin değişiklikler ise gerek yeni yapılan gerekse kiliseden devşirilen camilerdir. bu zamanlarda aslen bizanslı hristodoulos olup sonradan atik sinan olarak bilinen mimar fatih camii’nin inşası ile görevlendirilir. (bkz: #10490909)
  
  ilk zamanlarda fatih’in çok sevdiği bu mimar, padişahın bir gün kendisine sunduğu dilek hakkını^*, annesinin çok sevdiği kilisesinin korunması yönünde kullanır. akıllı adamdır ama atik sinan, fatih’ten sonra o kiliseye olacakları da tahmin edebilmektedir, bu yüzden bir ferman yazdırır padişah’a. fermanda ii. mehmet kilisenin kendisinden sonraki padişahların hükümranlıklarında da olduğu gibi bırakılmasını, camiye çevrilmemesini buyurur.
  
  nitekim ilerleyen yüzyıllarda kilisenin camiye çevrilme girişimlerini her defasında bu fermanı ortaya koyarak savuşturur kilisenin görevlileri.
• günümüze kadar ibadetin sürdüğü, istanbul'un tek rum ortodoks kilisesi
  bizans, batı’dan gelen haçlılar ve yağmacı soyguncular tarafından saldırıya uğruyordu onüçüncü yüzyıl'a girildiğinde de eğitim ve kültürel açıdan bitmiş bir bizans görüntüsü vardı.. bu arada bir yandan da sürekli doğu’dan moğol saldırılarına maruz kalıyordu .bu durumda doğudan gelen saldırıları durdurmak için prenses maria moğol hanı abagu han’la evlendirildi..uzun bir yolculuk sonrası maria, moğolların işgali altındaki iran’a gitti ve yerleşti... orada 15 yıl boyunca yaşadı..kocası abagu han’ın katledilmesi üzerine han’ın ağabeyisiyle evlendirileceğini öğrenen maria, istanbul’a geriye döndü... ve buradaki bir manastırda inzivaya çekilerek bir rahibe olarak hayatının geri kalan kısmına devam etti.
  istanbul’a dönünce bizanslılar ona “moğollar meryemi” ya da “moğolların azize maria’sı” adını verdiler. ve inzivaya çekildiği kiliseye de “hagia maria kilisesi” veya “kanlı kilise” adını verdiler.
• istanbul fener'de, tevkii cafer mektebi sokak'ta bulunan, fetih sonrası camiye çevrilmemiş tek bizans kilisesi olma özelliğini taşıyan kilise. moğolların aziz meryemi (panagia muhliotissa) kilisesi ismiyle de anılır. kanlı kilise denmesi ve camiye çevrilmemesinin nedeni, fetih sırasında bu kilise çevresinin kahramanca savunulması ve fatih'in takdirini kazanmasındandır.
• tetrakonchos plan tipinin istanbul'daki iki örneğinden biridir. diğeri heybeliada (bkz: panagia kamariotissa kilisesi)dir.
• 2013 yılında elimdeki haritayla bulamadığım kilise (internetim yoktu, gps de çekmiyordu). komik olanı ise mekanın tam önünde yarım saat sağa sola gidip lan nerde bu kilise demiş olmamdır.
  oldukça küçük bir kilisedir. iç dekoru bana göre biraz sade kalmış. dar bir basamaktan aşağı kata inilebilir. buradan aya sofya'ya giden gizli bir tünel olduğu söylenilir.