maryam mirzakhani

• 2014 fields madalyasini kazanan 1977 dogumlu iranli matematikci. su an stanford'da prof ve bu odulu kazanan ilk kadin.
• (bkz: hypatia)
• http://news.stanford.edu/…al-mirzakhani-081214.html
• matematiğe yönelme hikayesi gauss^*unkini andıran iranlı kadın matematikçi, güzel zihinli insan.
  
  kendisi; iran'ın, ulusal müstesna yeteneklerin geliştirilmesi organizasyonu^*nun mezunlarındanmış, 1994'teki uluslararası matematik olimpiyatında 42 üzerinden 41 almış ve 1995'tekinde de 42 üzerinden 42 tam puan alarak birinci olmuş ve her iki seferde de altın madalyayı kazanmış.
  
  2013'te de amerikan matematik cemiyeti (american mathematical society) tarafından takdim edilen satter ödülüne layık görülmüş. kaynak
  
  bugün kendisine fields madalyası takdim edilmiştir.
  
  --- quote ---
  
  maryam mirzakhani, a professor of mathematics at stanford, has been awarded the 2014 fields medal, the most prestigious honor in mathematics. [stanford'da profesör olan meryem mirzahânî*, 2014'te, matematikte en prestijli onurlandırma olan fields madalyasıyla ödüllendirildi.]
  
  ...
  
  the award recognizes mirzakhani's sophisticated and highly original contributions to the fields of geometry and dynamical systems, particularly in understanding the symmetry of curved surfaces... [bu ödül, mirzahânî'nin geometri ve dinamik sistemler sahalarına, bilhassa eğri yüzeylerin simetrilerinin anlaşılmasında, yaptığı sofistike ve hayli orijinal katkılarını takdir eder...] although her work is considered "pure mathematics" and is mostly theoretical, it has implications for physics and quantum field theory. [kendisinin çalışması, "saf matematik" telakki edilmesine ve çoğunlukla kuramsal olmasına rağmen, fizik ve kuantumlu alan teorisi için sonuçlara sahiptir.]
  
  ...
  
  mirzakhani was born and raised in tehran, ıran. as a young girl she dreamed of becoming a writer. by high school, however, her affinity for solving mathematical problems and working on proofs had shifted her sights. [mirzahânî, iran'ın başkenti tahran'da doğdu ve büyüdü. genç bir kızken yazar olmağı düşlerdi. fakat; lise öncesi, matematiksel problemleri çözmeğe ve ispatlar üzerinde çalışmağa istidadı, görüşünü değiştirmişti.^*]
  
  ...
  
  after earning her bachelor's degree from sharif university of technology in 1999, she began work on her doctorate at harvard university under the guidance of fields medal recipient curtis mcmullen. she possesses a remarkable fluency in a diverse range of mathematical techniques and disparate mathematical cultures – including algebra, calculus, complex analysis and hyperbolic geometry. by borrowing principles from several fields, she has brought a new level of understanding to an area of mathematics called low dimensional topology. [1999'da şerif teknoloji üniversitesi'nden lisans derecesini hak ettikten sonra, harvard üniversitesinde fields madalyalı curtis mcmullen'ın rehberliğinde doktora çalışmasına başladı. kendisi -cebir, calculus (sonsuz küçükler hesabı), kompleks analiz ve hiperbolik geometri dahil olmak üzere- çok çeşitli matematiksel tekniklerde ve apayrı matematiksel kültürlerde akıcılığa haizdir. çeşitli sahalardan ilkeler alarak, matematiğin düşük boyutlu topoloji denen alanına yeni bir anlayış seviyesi getirdi.]
  
  ...
  
  from 2004 to 2008, she was a clay mathematics ınstitute research fellow and an assistant professor at princeton university. ın 2008, she became a professor of mathematics at stanford, where she lives with her husband and 3-year-old daughter. [2004'ten 2008'e kadar, bir clay matematik enstitüsü araştırma görevlisi ve princeton üniversitesinde yardımcı doçent idi. 2008'de, kocası ve 3 yaşındaki kızı ile yaşadığı stanford'da, matematik profesörü oldu.]
  
  --- quote ---
  
  iran'ın kaybı, abd'nin kazancı, her hâlükârda (yetenekleri değerlendirilmiş kabiliyetli diğer bütün insanlar gibi) insanlığın ve medeniyetin kazancıdır.
  
  * bin yıldan fazla bir zamandır iran ile kültürel etkileşim hâlinde iken bir iranlının ismini amerikalıların yazdığı gibi yazmak, kültürel yozlaşma olur. amerika keşfedilmeden önce türkçe ile farsça yoğun bir etkileşim hâlindeydi. dolayısıyla, bu ismi türkçeleştirmek lazım. mütevazı lisan bilgimle "meryem mirzahânî"yi öneriyorum; tabii ki başlıkta aksansız olacaktır. adının türkçeleştirilmesi kolay olmakla birlikte, soyadı biraz uğraştırdı. soyadını aşağıda anlattığım şekilde türkçeleştirdim.
  
  soyadı şu şekilde yazılabilir diye düşündüm; mirza-khan-i. bu kısımlar ayrıca incelenirse;
  
  mirza (isim): bazı türk topluluklarında ve iran'da kullanılan bir soyluluk sanı [bu zaten bildiğimiz bir kelime]. (kaynak: tdk sözlüğü)
  
  khan: anladığım kadarıyla bu kelime "han"ın farsça'daki karşılığı. nişanyan sözlükteki izahata göre "han", "kağan"dan gelir ve "kağan" da "ilk kez 4. yy'a ait çin kaynaklarında hsien-pi devletinin hükümdarlarının sıfatı olarak kaydedilmiştir ( clauson 611); daha sonra avar ve türk hükümdarlarının sıfatıdır. bailey'e göre irani kökenli bir alıntı olma ihtimali güçlüdür ( baileyh 34-35). önseste /x/ türk kökenli bir sözcük olamayacağını gösterir.". zannederim ki bu, kelimenin başındaki "k"yi açıklar. o zaman, türkçeleştirme için, bu kelime yerine "han" kullanılabilir.
  
  i: bu türkçedeki "millî"nin sonundaki "î" gibi sıfat yapan bir ek olmalı.
  
  sonuçta bu üç parçanın türkçeleştirildikten sonra yaniden birleştirilmesiyle, soyadı türkçeleştirilmiş oldu. sadece ilaveten, son hâlini verirken cüretkâr^* bir tahmin yaparak soyadının ikinci "a"sının uzunca sesletilmesi gerektiğini öngördüm.
  
  netice: meryem mirzahânî (meryem mirzaha:ni:)
  
  (bkz: meryem mirzahani)
  
  edit: rötuş.
• matematik dünyasının yeni khaleesi'si
• özgür düşüncenin öneminin, islami bir çilecilikle yaşanmadığında hayatın ne hoş olduğunun yaşayan örneği.
  
  sadece iki fotografındaki bakışları bile (biri türbanlı diğeri başı açık) karanlığı ve aydınlığı özetler.
• iranli matematikci deniyor, iran "asilli" matematikci denilmeli, hatun 37 yasinda aldi odulu 25 yasindan beri usa'da yasiyo. sanki iran gibi bir seriat ulkesinde devam etseydi hayatina ahlak polisi bakis acisiyla optimal etek boyu-bas ortu cizgisi disinda denklem uretebilirmis gibi.
  
  basariyi sirf dini butun diye irana pay et,eye calisan pis got kafalilar, iranli vurgusu yapip "bugun" basariya ortak olurlar, "dun" yarismaya basi acik resmini gonderdi diye kirbaclatip nezarete atmaya kalakar ama meryem 15 yildir yurtdisinda oldugu icin mecburen giyabinda tutuklarlardi.
  
  tiksincsiniz hepiniz, hayatimin kadini ile evimin kadini-cocuklarimin annesini esanlamda kullanan gerizekali okuzler. mini sort giyiyorum ama bana bakamazsiniz diye diye beyninizi sikerek genisletez sizin algi dunyanizi, ataerkil pezevenler sizi, %30'unuzun buyuk babanizla kan baginiz yok, naber?
  
  edit: 25 yaşına kadar orada yaşayana iranlı denir. ana babası iranlı olsaydı iran asıllı denirdiseklinde uyarilar geldi...soz konusu sahis teorileri icin odul alan biri oldugu icin kesinlikle katilmiyorum, burada esasen hatunun degil odulu hakeden basarinin milliyetini sorguluyoruz, odul iran asilli bir amerikaliya gitmistir, nokta. simdi sibel kekilli game of thrones'daki rolu icin (tamamen kurgusal konusuyorum, yoksa dizi oyuncularina oscar vermiyolar, bilincindeyim analoji ozurlu hayvanlar sizi) oscar alsa turk sinemasinin basarisini mi kutlayacaz kabizlar sizi?
• çok karizmatik bir abla. kazandığı bu ödülün bir türk kadını tarafından da elde edilmesini çok isterim.
  
  ayrıca ruhani tarafından kutlanmıştır.
• 1999'dan beri abd'de ikamet etmektedir.
  
  kendisi hâlâ iran islam cumhuriyeti'nin vatandaşıdır, dolayısıyla iranlıdır, abd'de geçirdiği süre bunu tek başına değiştirmez. zaten bir çok ingilizce sitede "iranian" (ve bir çok fransızca sitede de "mathématicienne iranienne") şeklinde kendisinden bahsedilmiştir, "iranian-born" veya "iran-born" şeklinde değil; "iranian-born" veya "iran-born" diyenlerden bazıları fox news, haaretz ve hindustan times -ki bu beni pek şaşırtmadı (paris match da "née-en-ıran" demiş). sanırım, bu müstesna kadının yetişmesindeki iran islam cumhuriyeti'nin katkısını kabullenemeyenler ve hatta başarısını tamamen abd'ye mal etmeğe çalışanlar mevcut. iran'daki rejim bana da antipatik geliyor ama bu yapılan, büyük haksızlık (hatta intihale benzetilebilir).
  
  meryem mirzahânî^*; iran'da doğmuş, orada büyümüş, 22 yaşına kadar orada yaşamış ve tahsil görmüş. kendisi, iran islam cumhuriyeti'nin üstün yetenekli çocukları keşfetmek ve onların yeteneklerini geliştirmek için kurmuş olduğu organizasyon^* tarafından yetiştirilmiştir. ayrıca bu sırada, 1994 ve 1995 yıllarında, uluslararası matematik olimpiyatı'nda altın madalya almağa hak kazanmış. bu programdan mezun olduktan sonra lisans derecesini de iran'da hak etmiştir. bundan sonra harvard'da fields madalyalı bir danışmanın rehberliğinde doktora yapmış ve abd'deki bilimsel ortamdan faydalanmıştır (tabii ki bunun da muvaffakiyetindeki katkısı yadsınamaz). hakikat bu; ne benim dinsizliğim, ne iranlı kadınların maruz kaldığı baskılar, ne kendisiyle ilgili spekülasyonlar, ne iranlı kadınların şort giyememesi, ne feminist demagoji, ne de iran karşıtı goygoy bu gerçeği değiştirebilir.
  
  matematikte bu düzeyde bir başarıyı yakalamak için küçük yaşlardan itibaren iyi bir temel eğitim almak gerekir, zira öğrenecek çok şey vardır ve böyle çalışmalar yapabilmek için çok kapsamlı bilgiye ve beceriye sahip olmak lazımdır ve dahası matematiksel bilgi hiyerarşiktir ve kendi içinde dedüktif bağlantıları mevcuttur. mesela; calculus öğrenmeden reel analiz, reel analiz öğrenmeden kompleks analiz öğrenemezsiniz; lineer cebire hakim olmadan manifold kavramını idrak edemezsiniz; kümeler kuramına vâkıf olmadan topolojiyi anlayamazsınız; tümdengelimsel düşünme biçimini kazanmadan ve bir sürü örnek üzerinde çalışmadan içerisinde yolculuğa çıkarak ispatlar yapabileceğiniz bir zihinsel yapı kuramazsınız ve ispat becerinizi geliştiremezsiniz. zihninizi adım adım, sabırla şekillendirmeniz gerekir. matematik yaparken hayattan soyutlanabilmek gerekir, bunu da en iyi yetişkinlik öncesi dönemde yapabilirsiniz, çünkü yetişkinlikle beraber dünyanın getirdiği sıkıntılar hızla artar. bunun için, bilhassa bir matematikçinin yetişmesinde, bu dönemin değerlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. binaenaleyh, meryem mirzahânî'nin yetişmesinde iran islam cumhuriyeti büyük bir pay sahibidir, abdus salam'ın yetişmesinde pakistan'ın büyük bir pay sahibi olması gibi.
  
  edit: rötuş ve imla.
• çok ama çok büyük iş başarmış kadındır.