maytere

• yaratılış destanında adı geçen gök oğul'un diğer bi ismidir.
• “insanın dünyasına derler kara-tengere,
  idare eder onu, kutsal büyük may-tere”
  
  altay yaratılış destanı'nda karşımıza çıkan karakterlerden biri...
  
  ( altay yaratılış mitinin iki meşhur derlemesi vardır. biri wilhelm radloff diğeri ise vasili verbitski tarafından yapılmıştır ve aralarında ciddi farklılıklar olmasına rağmen maytere motifi ikisinde de vardır.)
  
  verbitski'in derlediği altay yaratılış mitinde, erlik tanrı'dan daha yüksek bir mertebede olmak ister. ona düşman olur. bu nedenle tanrı kahraman mandışire'yi^* ve başka yedi kişiyi yaratır. ınsanı erlik'e karşı korumak üzere yaratılan
  mandışire'den başka , insanları han olarak yönetmesi için de maytere yaratılmıştır.
  
  "ülgen bizim dünyamızda yedi erkek cins insan ve o kadar da ağaç yarattı. insanın kemikleri kamıştan, vücudu ise balçıktan yaratıldı. insanın bedeni yaratıldıktan sonra ülgen insanın kulağına ve burnuna üfürdü. insan canlı ve düşünen bir varlık haline geldi. ülgen kulağa üfürünce ruh, buruna üfürünce de akıl girdi. yedi insanı yarattıktan sonra ülgen altın dağ'ın bulunduğu doğu yönüne yöneldi, bir erkek ve bir ağaç daha yaratarak altın dağ'ın batı cephesine koydu. ülgen sekizinci adamın^* ruhuna ve aklına çok üfürdü ve ona şöyle dedi: ben iyi ve kötüyü yaratıyorum, sen de herkesi yönet, kime açlıktan, kime tokluktan ölüm ver, kime de bolluk ver! sen bil ...”
  
  radloff derlemesinde de maytere benzer şekilde kendi başlarına kalan insanlara hami ve öğretici olarak yol göstermesi ve onları yönetmesi için yaratılır.
  
  yaratılış sırasında ülgen’e yardım eden maytere, mandışire gibi bu tanrı/ruhlar, iran mitolojisindeki ‘ameşa spenta’ denilen tanrı’nın maiyetindeki meleklere benzer.
  
  (bu arada tatarlarda tere, tengri anlamında kullanılır. may/bay kökü ise kutsallık, zenginlik, şölen, bayram anlamlarına gelir)
  
  [“benzer bir efsane altay tatarlan arasında anlatılır. bu varyasyona göre ise ülgen, maytere'yi, tanrıdan korkmayı ve kendilerini değiştirmeyi öğretmek üzere insanlara gönderir; buna kızan şeytan erlik, maytere'ye saldırır; maytere'nin kanı bütün dünyayı kızıla boyar; her tarafı ateş ve alevler kaplar ve bunlar göklere kadar yükselir; o zaman ülgen gelir ve ellerini çırpıp "ey ölüler kalkın ," der, ölüler yerden, denizden, ateşten ya da ölüm geldiğinde bulunduklan yerden çıkarlar, dünyadaki yangın veya ateş erlik'le beraber onun taifesi olan bütün kötü insanları yok eder…”
  (bkz: kalgançı çak/@ay hatun)]
  
  kaynak:
  yaşar çoruhlu - türk mitolojisinin ana hatları
  celal beydili - türk-mitolojisi-ansiklopedik sözlük
• (bkz: ruler of tamag)