mendebur

• sevan nişanyan bu konuda gerekli açıklamayı yapmış. biz de mendebur kelimesinin nereden geldiğini öğrenmiş olduk.
  
  "vefik paşa (1876) “uğursuz, müflis” demiş; şemseddin sami (1900) “hayırsız, haylaz, aciz, yaramaz”. kökenini göstermeye teşebbüs etmemişler. tdk sözlüğünde 1945’ten bu yana hep “sümsük, sünepe” diye geçiyor.
  
  farsçada mendbûr veya mendebûr var, aynen bizdeki anlamda, ama ne mend burada mantıklı bir anlam veriyor, ne de bûr. ferheng-i ziya “asıl evlat sahibi mânâsına mendbûr olup çok evlât sahibi olanlar ekseriya perişan hâtır olduklarından bu mânâya gelmiştir” diye kendince bir açıklama getirmiş, ki “halk etimolojisi” denilen hadisenin nefis bir örneği olarak zikredilebilir. meydan larousse (1969) aynen oradan alıp yinelemiş. nişanyan sözlüğü (2002) de onlara kanıp kötü yola düşmüş.
  
  kilit ipucu şu: hem farsçada hem türkçede kalıplaşmış deyim müflis mendebûr. hatta farsçanın klasik sözlüğü burhan-ı katı (1648) mendebur daima müflis’in redifidir diye özellikle belirtmiş.
  
  bakıyoruz arapçaya, işte aradığımız cevap orada! muflîs min ed-debûr “batı rüzgârıyla iflas etmiş.” yerleşik bir deyimmiş. hatta “batı rüzgârı esti, talih yıldızı battı” diye atasözü bile varmış. neden? çünkü batı rüzgârı rüzgârların en uğursuzuymuş, kıtlık ve kuraklık getirirmiş, hatta (tac-ül arus sözlüğüne göre) kötülüğüyle meşhur olan ad kavmini batı rüzgârı mahvetmiş. aynı kökten debr “ölüm”, debre “talihin ters dönmesi” anlamına geliyor. idbâr da “şansını bozmak, kötületmek”.
  
  debûr batı rüzgârı, esasen “arkadan veya tersten esen” demek. daha önce de değinmiştim, arapçada yön isimleri “doğu = ön” ilkesine göre oluşturulmuş. cenup = sağ, şimal = sol. aynı dbr kökünden dubr sözcüğü de var, bizde dübür diye geçer. insanın arka tarafı, yani, nasıl desem, maçası."
  
  taraf gazetesi internet sitesi. 14.04.2009.
• fonetik doyuruculuk içeren, kullanıldığında küfür etmeden küfür rahatlaması veren kelime.
• taşralı antipatik.
• (bkz: frank de boer)
• hiç bir şeyden memnun olmayan ve karşısındaki kişinin sinirlerini bozan kişiler
• mendabur da denilir
• mende bur, frank de bur'un kayınçosu.
• sümsük, sünepe, pis, iğrenç...
• gıcık, suratsız ve ota boka huysuzlanan kişiler için kullanılabilecek sıfat.
  
  (bkz: adet gören kadın tripleri)
• ayrica her daim yuzu asik olan kimseler icin de kullanilir.