• buyuk iskender tarafindan duzenlenmistir ve hedef akdeniz sahillerindeki tyre sehrini ele gecirmektir. iskender gucunun farkindaydi ve gucunu mumkun oldugunca ilerletmek istiyordu. elindeki askerler cok yetenekli ve cok iyi egitimliydi. bolgedeki cogu sehri savunan askerler egitim ve yetenek acisindan iskender'in askerlerinin yanindan gecemeyecek haldeydi. iskender askerlerini kullanarak imparatorlugunu mumkun oldugunca ilerletmek istiyordu. iskender goreve geldiginde 20 yasindaydi ve 2 yil icinde bir suru zaferler kazanarak komutanligini kanitlamisti. hem asya, hem avrupa hem de kuzey afrika'da buyuk ilerlemeler kaydedilmisti. pers ordusu defalarca yenilgiye ugratilmisti. o donemde one cikan devletlerden biri de fenikelilerdi. bu devletin en buyuk ozelligi deniz kuvvetlerinin cok guclu olmasiydi.

    iskender fenikelileri arkasinda birakip asya'ya acilma riskini almak istemiyordu. fenikeliler iskender'in ordusu asya'dayken arkadan saldirip iskender'e ait bir cok topragi ele gecirebilirdi. iskender asya'ya acilmadan once bu potansiyel problemi ortadan kaldirmak istiyordu. tyre fenikelilerin kontrolu altindaki sahil sehirleri icinde en unlu, en zengin ve en onemlisiydi. burayi almak fenikelilere agir bir darbe indirecekti ve fenikeliler uzun sure toparlanamayacakti. tyre sehri iki bolumden olusuyordu. bu bolumlerin adlari eski tyre ve yeni tyre idi. bu bolumlerin biri sahilde (eski tyre), digeri de bolgeye cok yakin olan 2 x 3 km boyutunda bir adadaydi (yeni tyre). eski tyre onceki savaslarda yakilip yikilmisti ve yeni tyre hala sapasaglamdi. bu ada surlarla ve gozlem kuleleriyle doluydu ve savunmaya cok elverisliydi.

    adanin kuzey ve guney ucunda birer liman bulunmaktaydi. burada fenikelilere ait buyuk, orta ve kucuk boyutta savas gemileri bekletiliyordu. iskender buraya isgale geldiginde yaninda bir donanma getirmemisti. amaci sehre bir sekilde karadan saldirip ele gecirmekti cunku askerlerinin en iyi yaptigi is kara savasiydi. eski tyre sehrini halk bosaltmisti cunku buranin savunmasi pek kolay olmayacakti. zaten sehir uzun zamandir yeni tyre kadar ilgi cekmiyordu ve kimse burada yasamak istemiyordu. yeni tyre'de savunma pozisyonu almis 30 bin fenikeli asker ve direnisci vardi ve sehri koruyan surlar ve donanma gucluydu. kimse iskender'in sehri alabilecegine ihtimal vermiyordu. kendilerine o kadar guveniyorlardi ki, iskender sehre teslim olmasi icin elcilerini yolladiginda, elcileri sehrin etrafindaki surlarin tepesine getirip, iskender'in gozleri onunde onlari surlardan denize atarak infaz etmislerdi.

    iskender yaninda donanma getirmedigi icin askerleri yeni tyre adasina gecirmenin yolunu ariyordu. bu amacla bir menfez insa edilmesine karar verildi. cevre koy ve sehirlerden bir suru yerlesimci esir alindi ve bu insaatta calismaya zorlandi. insaatta cevreden bulunan odun, kum ve tas gibi esyalar kullanildi. lubnan'in ormanlarina dalan askerler bir cok agaci kestiler ve eski tyre sehrindeki evler yikilarak taslari insaatta kullanildi. iskender insaatin her ayrintisini gozden geciriyor ve hicbir seyin eksik kalmasini istemiyordu. askerler ve esir alinan halk sabah aksam araliksiz calismaktaydi. menfez'in iki ucu arasinda denizin dalgalari zaman zaman askerleri rahatsiz edecekti. bunu engellemek icin buralara kesilen agaclarin bir kismi konmustu.

    yeni tyre sehrini savunanlar da en iyi okculari sehrin surlarina dizmisti ve buyuk tas atan manciniklari da hazirlamisti. onlar da ellerinde ne var ne yok savunmaya hazirdilar. askerler ve calisanlar kestikleri agaclari yan yana baglayarak kendilerine kalkan yapmislardi. bu kalkanlar onlari okcularin saldirisindan koruyacakti. yine de bu tam bir koruma saglamiyordu ve zaman zaman okcular tarafindan zayiat verdiriliyordu.

    iskender'in bir sonraki hedefi insa edilen menfez'in adaya bakan ucuna iki adet kule insa edip burayi okcularla doldurmakti. boylece surlarin uzerinden ok atan fenikelilerin direnisi biraz olsun hafifletilecekti. bu sirada tyre'yi savunan donanmadaki bazi savas gemileri limani terk ederek menfez'i bombalamaya basladilar. iskender yaninda donanma getirmemisti ve deniz tarafinda eli cok zayif kalmisti. fenikeliler de iskender'in donanma getirmemesinden cesaret alarak tum gemilerini one cikartip karsi saldiriya gecmeye baslamisti. henuz menfez ve ucundaki kulelerin insaati bitmemisti. iskender'in emrindeki isci ve muhendisler var gucleriyle ugrasiyorlardi. kulelerin insaati tamamlandiginda makedonyali askerler de gemilere ve surlardaki direniscilere karsi ellerini guclendirmisti. artik menfez ve cevresi savunmasiz degildi.

    tyre'liler iskender'in ordusunu geri puskurtebilmek icin bu kuleleri imha etmeleri gerektigini iyi biliyorlardi ama bu is kolay olmayacakti. odundan buyukce bir sal yapmislardi. bu salin uzerine kukurt ve bol miktarda yanici ve patlayici madde doldurmuslardi. plan bu sali kulelerin yakinina getirip ruzgari arkasina alip kulelere yonelecek sekilde birakmakti. bundan sonra sal atese verilecek ve ruzgarin etkisiyle kulelerin dibine gelecekti ve kulelerde buyuk bir yangin cikacakti. bu da isgalcileri cok zor durumda birakacakti. bu salin bir tarafi diger tarafina gore daha yukluydu ve kisa surede batabilirdi. salin yaninda yuzen fenikeli askerler sali kulelere yaklastirabildikleri kadar yaklastirdiktan sonra atese verip olay yerinden yuzerek uzaklastilar.

    iskender bunu gorunce emrindeki askerlerin bir kismini cikan yangini bastirmakla gorevlendirdi. suphesiz bundan sonra insaat ve kusatma calismalari yavaslayabilirdi. yangini sondurmek icin kosusturan makedonya askerlerinin uzerine surlardan ok ve kaya yagmaktaydi. bir sure sonra askerler agir kayiplar vererek geri cekildiler. bir saat sonra da once kuleler, daha sonra da menfez'in bir kismi tamamen kul oldu. bu kusatmaci askerlerin yedigi cok agir bir darbeydi.

    fenikeli direnisciler cok mutluydular. zaferlerini kutlamak icin surlarin uzerine getirdikleri bir cok makedonyali esiri surlardan asagi atarak infaz ettiler. bu iskender'in sinirini bozan bir olaydi. o donemde makedonyali askerler olunce saygi olarak cenaze toreniyle gomulmekteydi. surlardan asagi denize atilan insanlar ise hem canliya hem de cesede yapilmis bir saygisizlik olarak goruldu. iskender bundan sonra geride en iyi muhendis ve iscileri birakip onara yeni bir menfez insa etmelerini soyledi ve daha fazla asker alabilmek icin sidon sehrine gecti. burada kendisine bir de donanma hazirlayacakti. iskender, yeni tyre adasinin donanmasiz alinmasinin neredeyse imkansiz oldugunu coktan anlamisti.

    kisa sure sonra sidon'da once 80, daha sonra toplamda 200 irili ufakli gemiden olusan bir donanma olusturuldu. ayrica 4 bin takviye asker getirildi. iskender'in donanmasi, daha once donanma olmadigi icin cok cesaretlenip cok ileri cikan fenike donanmasina saldirdi. ilk elde birkac tane gemi imha edildi ve birkac tanesi de ele gecirildi. artik adanin etrafindaki denizde iskender hakim olacakti. bundan sonra fenikeliler biraz uyanarak denizin bazi bolumlerine zincir cekti. iskender'in gemileri adaya asker cikartamayacakti ama menfez'i koruma altina alip fenikelilerin saldirmasinin onune gecebilirlerdi. bu sefer kurulan menfez oncekine gore cok daha genis ve buyuktu.

    iskender menfez insaati bitince muhendislerine mancinik yapma emrini verdi. yapilan manciniklarin biri menfezin uzerine, diger birkac tanesi de buyuk gemilerin icine insa edilecekti ve buyuk kayalar atacakti. bazi gemilerde kopruler, bazilarinda kocbasi ve bazilarinda gozlem ve saldiri kuleleri vardi. bazi gemilerdeki kulelerin yuksekligi surlarin yuksekligine yakindi. boylece bu gemilerden surlara atlamak mumkun olabilirdi.

    buna karsilik fenikeliler de surlarin uzerine tahtadan kuleler insa edip buralara yanan ok atan okcular yerlestirdiler. iskender'in ahsap gemileri surlara yaklastiginda bu okcular gemileri atese vermeye calisacakti. iskender'in askerleri surlarin altina inip kocbasi ve balyozlarla surlarin temelini cokertmeye calismaya baslamisti ama bu da pek etkili olamiyordu. surlarin en alti buyuk kayalarla kapliydi ve bu kayalarin teker teker cikartilmasi gerekiyordu. bunu da agir okcu atesi altinda yapmak cok zordu. her kayanin cikartilmasi sonucu cok sayida makedonya askeri hayatini kaybediyordu.

    iskender'in muhendisleri yeni bir gemi turu insa etmeye baslamisti. bu gemilerin tabani sal gibi duz ve genisti ve ust tarafi da metal kalkanlarla kapliydi. boylece yanan oklar isabet ettiginde bu gemilerin alev almasi cok kucuk bir ihtimaldi. bazi gemiler de yanmaya dayanikli deri kalkanlarla kapliydi. bu gemiler kiyiya biraz yaklasiyordu ve icindeki askerler suya dalis yaparak karaya cikiyordu. birazdan yanlarinda getirdikleri dev halatlari kayalara bagliyordu ve geri geri gelen gemi, kayayi yerinden cikartiyordu.

    bunu sabote etmek icin fenikeliler de ucunda kanca seklinde bicagin oldugu uzun cubuklar kullaniyorlar ve uzaktan bu halatlari kesmeye calisiyorlardi. cephede kiyasiya bir savas ve mucadele vardi. iskender bir taktik buluyor, fenikeliler baska bir taktikle cevap veriyordu. her iki taraf da surekli taktik uretmek zorunda kaliyordu. o gune kadar iskender'in ordusu cok daha buyuk dusmanlarla karsilasmisti ama o gunku kadar hic zorlanmamisti. bazi fenikeliler de gonullu olarak denize atlayip dalis yaparak bizzat halatlari kendi elleriyle kesiyordu. surlarin altindaki kayalarin temizlenme isi de oldukca yavaslamisti.

    tyreliler yakinlardaki carthage sehrinden yardim bekliyorlardi. kendileri carthage halkina daha once cok kereler yardim etmislerdi ve iki sehrin arasinda guclu ticari, milletsel ve dini baglar vardi. butun bunlara ragmen carthage halki iskender'den korkuyordu ve muttefiklerine hicbir yardimda bulunamadilar.

    tyreliler bir gun oglen saatlerinde ellerindeki en buyuk ve guclu 13 savas gemisini tika basa askerle doldurup karsi saldiriya cikmaya karar verdiler. bu karsi saldiri kusatmayi kirabilir veya en azindan yavaslatabilirdi. ilk hedeflerin arasinda menfez'i koruyan gemileri batirip menfez'e zarar vermek geliyordu. o saatlerde iskender ya ogle yemegi yemekteydi ya da ogle uykusundaydi. saldiri makedonyalilar icin kisa surede felakete donusecekti. kisa surede cok sayida makedonya askeri oldurulmus veya esir alinmisti. fenikeliler saldiridan sonra suratle geri cekilip fazla kayip vermemislerdi.

    iskender olaydan haberi olur olmaz karsi saldiriya gecip intikam almak istedi. makedonyalilar karsi saldirida kendilerine saldiran 13 gemiden 2 tanesini ele gecirip birkac tanesini de batirmayi basardilar. bu fenikelilerin beklemedigi ani ve cabuk bir atakti. iskender bundan sonra bir saldiri daha istemiyordu. bu yuzden elindeki gemilerin bazilarini yeni tyre'deki limanlari karsidan gorecek sekilde nobete dikti. eger bir saldiri gelirse onceden haber alinacak ve savunma pozisyonu alinacakti. artik iskender'in hatalara ve puan kaybina tahammulu yoktu ve rahat rahat ogle uykusuna yatabilirdi.

    bundan sonra menfezden gecirilen kocbasi yardimiyla surlarin yikilmasi denendi ama surlar fazla gucluydu. surlarin yikilmasi zor gozukuyordu. bundan sonra sadece tek taraftan degil her taraftan saldiri olacakti. iskender donanmasina adanin etrafinda cember olusturma emri vermisti. artik gemiler adayi cember etrafina alip her taraftan saldiracak ve savunmanin zayif oldugu bir nokta tespit edilip oraya calisilacakti. gercekten de surlar belli bolumlerde diger yerlere gore daha zayifti. fenikeliler bazi bolgeleri donanmalariyla savunacaklarini bildikleri icin bu bolgelerde surlari cok guclu tutmamislardi.

    birkac gunluk bombardiman ve calismalar sonunda surlarda ufak da olsa bir gedik acilmisti. simdi gemilerden indirilen agir silahli askerler bu gedigi daha buyultecek ve iceri girmeye calisacakti. bu da bazi kayiplar verilse de basarilmisti. askerler actiklari gedikten iceri daldiklari sirada kendilerini farkeden fenikeliler ellerindeki tum askerleri buraya kaydirdilar. agir bir direnisle karsilasan makedonya askerleri geri cekilmek zorunda kaldilar. makedonya askerleri agir kayiplar vermis ve canli kalanlar canlarini zor kurtarmisti.

    bundan sonra 3 gun boyunca sessizlik oldu. bu surede fenikeliler surlarin bozulan yerlerini tamir edip, bazi bolgelere ikinci bir duvar orduler. makedonyalilar da buyuk bir saldiri icin hazirlanmaktaydilar. iskender elindeki tum kocbaslarinin tek bir noktada toplanip duvarin belli bir noktasina yogunlasmasini istiyordu. boylece belli bir nokta tamamen zayiflatilabilirdi. bundan sonra birkac gemi de sehrin etrafindaki zincirleri kirmak icin yollanmisti. birkac gun sonra verilecek hucum emriyle tum makedonya askerleri ayni anda hucuma gececekti. makedonyalilar ellerindeki tum bombardiman araclarini ayni anda ayni bolgeye yogunlastirmaya calisacakti. bu gemiler, manciniklar ve tum kocbaslarinin kullanilmasi anlamina geliyordu. artik iskender'in sabri tukenmeye baslamisti.

    gemilerden ozel hazirlanan koprulerle surlara aktarilan ozel egitimli bir cok makedonya askeri surlarin uzerinde direniscilerle catisma halindeydi. birazdan bu askerler iki parcaya ayrilip surlarin tepesindeki 2 gozetleme ve savunma kulesine saldirdilar. fenikelilerin direnisi kiriliyordu ve bu kuleler makedonyalilarin kontrolu altina geciyordu. birazdan sehrin limanlarindan biri de makedonyalilarin eline gecti. buradaki surlar biraz daha alcakti. bu yuzden makedonyalilar buyuk merdivenlerle surlara tirmanabilirlerdi, ki bunu yaptilar da.

    fenikeliler surlarin kontrolu kaybetmekteydi. surlardan indirilen askerler sehrin merkezine inip mevzi almaya basliyordu. surlar ve etraflarindaki kuleler makedonyalilarin kontrolu altina geciyordu. iskender askerlerini bizzat yoneterek sehre sokmustu ve ilk hedef sehrin merkezindeki buyukce bir tapinakti. burasi kontrol altina alindiktan sonra sokak sokak direniscilerden temizlenmeye baslamisti. sokak aralarinda ve evlerin bahcelerinde catismalar devam ediyordu. makedonyalilar hicbir acima hissi duymuyorlardi. esir alinan fenikelilerden 8 bini yargisiz olarak infaz edilecekti. bunlarin 2 bin tanesi carmiha gerilecek ve geri kalanlar kellelerini kaybedecekti.

    sokak catismalarinda makedonya askerleri cok daha ustunduler cunku hem daha egitimli, hem daha acimasiz, hem de daha iyi silahliydilar. sokak catismalarinda yuzlerce, belki de binlerce fenikeli olurken, sadece 20 makedonyali hayatini kaybetmisti. tum catismalar boyunca yaklasik 400 makedonya askeri olmus ve 4-5 bin kadar asker de yaralanmisti. bunlarin cogu surlarin onunde hayatini kaybetmisti.

    toplam 30 bin fenikeli esir alinip kole kamplarinda satisa sunulmustu. fenikelilerden canlarini veya ozgurluklerini kurtaran cok az sayida insan vardi. bunlar da sehrin "herkul tapinagina" siginan insanlardi. zira kusatmadan once iskender ruyasinda herkul'un elinden tutup sehre davet ettigini gormustu ve bu yuzden herkul tapinagina siginanlari affetmisti. tum catismalar ve direnis 7 ay devam etmisti.

    (bkz: copy paste degil alinteri)
  • tyre, ege bölgesindeki bildiğimiz tire ilçesi değil, lübnan'da deniz kıyısında bulunan ve adını etrafını kuşatan güçlü surlardan alan bir şehirdir. sadece büyük iskender döneminde değil, daha sonra ki haçlı seferleri sırasında da güçlü bir şehir olması sebebi ile çok önem taşımıştır.

    tyre'nin türkçe meali için; (bkz: sur şehri).
  • (bkz: mö 332 tyre kuşatması)
  • büyük iskender o zamanki fenikelilerin tyre adası açıklarından geçer ve adaya bir elçi yollar.büyük iskender talimatında tyre adasındaki bir tapınağa adak adamak istediğini söyler.o zamanki pers ve makedonlar savaşta oldukları için tyreliler bunu geri çevirir ve elçiyide öldürürler.iskender buna çok sinirlenir ve şehri kuşatır.fakat deniz üstünlüğü perslilerdedir ve tyreliler kendilerine çok emindirler.çünkü zamanında babiller 13 yıl kuşatmış ama deniz yolunu kullandıkları için tyreliler hiç sıkıntı yaşamamışlardır sadece babillere vergi ödemişlerdir.fakat karşılarında iskender vardır.700m bir yol yapmak ister. tyreliler yoğun ok ve taş attığından dolayı yolu tamamlayamazlar,askerleri korumak için kule yaparlar.tyreliler saldırır kuleyi yakar ve köprü ortadan 2ye bölünür.iskender dahada hırslanır.donanma gücünü toplar ve limandan saldırır fakat limandan hasar veremezler ve güney kısmına mancılıkla yarıp içeri girip kaleyi alırlar.sonra adağını sunar.şuan tyre iskenderin sayesinde artık bir ada değildir.karadan lübnana bağlanmıştır şuanki adı ise surdur.
hesabın var mı? giriş yap