monetarizm

• ficher'in miktar teorisine dayanan ve tek amacı enflasyonu yenmek olan iktisadi bir akımdır. 80'lerden sonra, ülkekerin ekonomi politikasına yön vermiştir. en katı takipçileri thatcher ingiltere'si ve reagan amerikası'dır. türkiye içinse özal dönemi örnek olarak verilebilir.
• bir görüşe göre enflasyonun önünü alan ekonomi politikası. şöyle ki:
  
  "paracılık"
  
  "para basalım,
  itibar saçalım,
  akşama a-te ^* eve gelende oy,
  pastırma yazlı
  turizm kartlarımızı açalım.
  para basalım..."
  
  nakit böyle dolaşacaksa dünyada, nasreddin hoca'nın kürkünü yemiş birileri var demektir evrende.
• monetarizm hakkinda iki buyuk yanlis anlayis vardir:
  
  1. monetarizm futursuzca para basmak demekir.
  
  monetarizm makroekonomi yonetiminde para arzinin, ozunde ise paranin kimin elinde oldugunun onemli oldugunu one cikaran bir yaklasimdir. para arzi iyi kontrol edilmeli, para onu dogru kullanabilecek kisilerin elinde olmali, oyle her cukur kazana, evrak imzalayana sacilmamalidir. anti-enflasyonist ozellikleri burada one cikmaktadir.
  
  2. monetarizm keynesci yaklasimlara bir alternatiftir, devrim yapmistir.
  
  monetarizm kosullar oyle gerektirdigi, olgunlastigi icin bu kadar abartilmis bir makroekonomi yaklasimidir. keynes faiz ve para arzi hakkinda teorilerini ortaya koyarken zaten bu konulara deginmis, fakat ozellikle buyuk bunalim ve ikinci dunya savasi sonrasi keynescilik, planlamacilik ve devletcilik ile ozdeslestirildiginden monetarizm yeni bir anlayis, bir devrimmis gibi burjuva liberal iktisatcilari tarafindan pazarlanmistir. zaten milton friedman basta olmak uzere ilk monetaristler de keynes'in teorilerini kabul etmekle birlikte kendisine degisen kosullarda farkli yaklasimlar ve elestiriler getirmek maksadiyla yola cikmislardir. ozellikle ikinci dunya savasi sonrasi batili devletlerin yaralarini sarmasinda planli ve kontrollu yaklasimlarin basarisi, bunlar planciliga alisinca bunu surdurmek isterler diyen liberalleri korkutuyordu. 70'li yillarda petrol krizinin de etkisiyle enflasyon ve ekonomik durgunluk birarada gelince, ekonomileri girisimci, kapital sahibi sinifin hakimiyetine sokacak politikalarin ve kati para arzi kontrollerinin propogandasini yapma firsati ortaya cikti. enflasyona karsi kendilerine monetarist diyen birtakim kisiler faizleri arttirdilar, para arzini kistilar ve issizlik artmasina ragmen enflasyonun onune gecildi. ekmeklerinden cok kofte isteyen bu hippilerin, komunistlerin beli kirilinca ise faizler ve krediler gevsetildi ve para girisimcilere aktarildi. bu ozunde keynes'in tasvip edecegi mudahaleci bir yaklasim olmakla birlikta kahramani milton friedman ve atasi adam smith olarak gosterilmis, reagan destekcileri secim zaferi kutlamalarinda adam smith resmi baskili kravatlarla arzi endam etmislerdir.
  
  diger yandan, monetarist ve neoliberal yaklasimlari gelismis batili ulkeleri ornek gostererek gelismekte olan ulkelere zoraki bir recete olarak dayatmadan once, monetarizme giden tarihsel sureci iyi dusunmekte fayda var. kuresel bir ajendaya gonulden bagli degilseniz elbette..
• (bkz: friedrich hayek)
• sıkı para politikası eşanlamlıcasıdır.
  
  mantığına göre; enflasyon her zaman parasal bir olgudur; ve gene enflasyonun tek sebebi para miktarındaki artış olduğundan, tedavisi de parasal büyüme oranını azaltmaktır. para miktarının satın alınan kadar olması dolayısı ile enflasyonun düşeceğini öngörür ve bu yüzden tüm sosyal harcamaların kısılmasını öngörür.
  
  enflasyonist politikaların bitmesini öngörürken, aslında tek yaptığı da bu yönde olmuştur.
  
  1980lerde emperyalizmin kendi içe dönük pazar sınır çizgi hatlarının içinde uygulanmıştır.
• ekonomiye para politikalarıyla yön vermeyi savunan okul.bunlar da klasikler gibi piyasaya devlet müdahalesinin yanlış olduunu savunurlar hatta enflasyonların sebebini futursuzca para basmaktan kaynaklandıını ileri sürerler ve düzenli,planlı para basılırsa milli gelir artar derler.ama tabi bütün başat iktisat teorileri gibi dünyaya yoksulluktan açlıktan başka birşey getirmediler.70lerdeki opec kriziinden sonra sözleri dinlenir hale geldi ve para-meta-para1 döngüsündeki meta umursanmamaya başladı haliyle paradan para kazanmakta moda oldu.işin içinde paranın karşılığı olan meta olmadığından paranın değeri düştü yine enflasyonlar yaşandı.sonrasını biliyosunuz işte erken kapitalistleşmiş ülkelere daha da bağımlı hale gelen geç kapitalistleşmiş ülker, dünyada üretilen zenginliğin yüzde 90 ının çok küçük bir azınlık tarafından bölüşülmesi, işsizlikler, açlıklar, yoksulluklar felan.
• ekonomide maliye politikalarının etkinsizliğini para politikalarının etkinliğini savunan akım. bununla birlikte bu para politikalarınında belli bir kurala dayalı olması gerektiğini, aksi halde para politikalarınında istikrarsızlık yaratacağını savunurlar. (bkz: parasal kuram)(bkz: friedman %k kuralı) özel sektörün doğası gereği istikrarlı olduğunu, istikrarsızlığın kaynağını; ekonomiyi düzelteceğim diye yanlış politikalar uygulayan devlet faktörü olarak görürler. adaptif bekleyişler önemlidir. (bkz: uyarlayıcı beklentiler)
  
  m. friedman, m. phelps, phillip d. cagan akımın önemli temsilcilerindendir.
• birkaç kez bahsedilmiş ancak anlaşılmamış. monetarizm sınırsız para basalım, piyasaları coşturalım demek değildir. bunu savunanlar, kesinlikle ekonomiye devlet müdahalesinin yanlış olduğunu ileri sürmezler. ekonomik sorunların para politikaları ile çözülebileceğini düşünürler. para politikasını uygulayacak yegane kurum ise bir kamu kurumu olan merkez bankasıdır.
  
  merkez bankalarının bağımsızlığı siyasi otoriteyle ilgilidir. yani, merkez bankalarının bağımsız olma gerekliliği, seçim ekonomisi yaratmak, ekonomik verilerle oynamak isteyen siyasileri engellemek için ortaya konulmuştur. merkez bankaları siyasi otoriteden bağımsız birer devlet organıdırlar ve devletin ekonomideki en büyük silahlarından biri olmuştur. devletlerin merkez bankası ile ekonomiye müdahale ettikleri bir alanda ne klasiklerden ne de smith'den söz ederiz.
  
  merkez bankasının en büyük görevi fiyat istikrarını sağlamaktır. fiyat istikrarını tavan fiyat veya taban fiyat gibi başarısızlığı defalarca ispatlanmış olan demode yöntemlerle sürdüremezsiniz. fiyat istikrarını sağlarken monetarist politikaları uygulamadan nasıl başarılı olacağınızı çok merak ediyorum.
  
  not: para politikası, maliye politikası ile düzgünce organize ve koordine edilerek kullanılmalıdır.
• para lüks bir maldır ve tutulumunun maliyeti vardır. dolanım hızı uzun dönemde düşmektedir ve reel gelir esnekliği > 1.
  
  kişiler para talep eder ve para fayda sağlar. yüksek likidite vardır. tutulan para miktarı da kişinin serveti ile alakalıdır.
  
  yarınki sınavda çıkacak banko sorudur.
• 1950'lerde başlayan 1960'lı yıllarda milton friedman'ın liderliğindeki chigago iktisat okulu tarafından geliştirilen akım, kaynağını klasik miktar teorisinden alan anti-keynesçi bir tepkidir. amacı enflasyonu yenmektir. faizler düşürülür, kredi kullanımını artırıp tüketimi fazlalaştırır. ekonomideki para stoğunun parasal gelir düzeyini değiştiren en önemli faktördür. savaşlardan sonra çöken ekonomi için iyi bir yöntem olarak görülebilir. ama olay kafadan para basmak değildir.
  1940'lı ve 50'li yıllarda parlak dönemini yaşayan keynes teorisinin 1960'larda gelişmiş sanayi ülkelerinde ortaya çıkan ekonomik sorunları açıklamakta ve gidermekte çaresiz kalması, monetarizmin gelişimini güçlendirmiştir.