muhammed davud han

• 1909 ve 1978 yılları arasında yaşamış peştun asıllı afgan siyasetçi. 18 temmuz 1909'da kabil'de doğdu. babası muhammed nadir şah'ın erkek kardeşiydi. fransa'da eğitim gördü. ülkesinin çeşitli vilayetlerinde valilik yaptı. savunma bakanı ve içişleri bakanı olarak görev yaptı. 1953 yılında başbakan olarak göreve başladı ve bu konumda 10 yıl boyunca durdu. başbakanlığı döneminde iki adet beş yıllık kalkınma planı uygulayarak altyapı hizmetleri ve sosyal modernleşme üzerine çalıştı. kadınların özgürlük hareketini destekledi, peçe ve çarşafın kaldırılmasına yardımcı oldu. islami görüşleri baskılarken marksist görüşlere özgürlük alanı tanıdı. ülkede ekonomik sorunlar baş göstermeye başlayınca daha otoriter bir tutum izlemeye başladı.
  
  başbakanlığı döneminde karşılaştığı en önemli sorun pakistan'da yaşayan peştunlar meselesiydi. davud han pakistan'ın kuzeybatı bölgesinde hak iddia edince iki ülke arasında sınır sorunları derinleşti ve pakistan, afganistan ile olan sınırını kapatma kararı aldı. bu durum afganistan'ın ekonomisini daha da zora soktu. davud han dış politika'da abd-ingiliz destekli pakistan'a karşılık sscb ve hindistan'dan destek aldı.
  
  10 mart 1963'te aşrı peştun milliyetçisi görüşleri, sscb'ye fazla yanlaması, ekonomiyi zora sokması, otoriterleşmesi gibi sebeplerden ötürü kuzeni muhammed zahir şah tarafından başbakanlıktan istifaya zorlandı.
  
  1964'te afganistan'da yeni anayasaya geçildi ama bu yeni anayasa zamanla ülkenin siyasi ve ekonomik istikrarsızlığa daha da sürüklenmesine sebep oldu. 71-72 yıllarındaki kuraklık da eklenince ülke iyice kaosa sürüklendi.
  
  şahın italya'da tedavi olmasını fırsat bilen davud han solcu subayların da desteğini alarak kansız bir darbe gerçekleştirdi.
  
  (bkz: 17 temmuz 1973 afganistan askeri darbesi)
  
  zahir şah'ın ülkeye dönmesine izin verilmedi ve cumhuriyet ilan edildi. davud han ülkenin ilk cumhurbaşkanı oldu. 1975 sonrasında sscb ile yollarını ayırmak isteyen davud han, islam ve batı ülkelerine yüzünü döndü, pakistan ile ilişkilerini düzeltmeye başladı. 1977'de yeni anayasayı kabul ettirerek tek partili cumhuriyet sistemine geçti ve yönetimde kendi ailesine öncelik verdi.
  
  bu gelişmeler üzerine ülkedeki solcuların tepkisini çekmeye başladı. 10 yıldır ayrı çalışan iki sol örgüt halk ve bayrak^* partileri davud han'a karşı yeniden birleştiler. komünist perçem partisi'nden mir ali ekber heybar'ın öldürülmesi üzerine ülke içinde komünistlerin davud han'a karşı başlattıkları muhalefet, 17 nisan 1978 tarihinde yapılan cenaze töreni, hükümet darbesinin başlangıcı oldu. heybar'ın cenaze törenine 11 bin kişinin katılması davud han'ı endişelendirdi. davud han, hemen harekete geçerek aralarında babrak karmal ve nur muhammed terakki’nin de bulunduğu komünist halk ve perçem liderlerini 24 nisan'da hapsetti. tutuklananlardan halk kanadı lideri hafızullah amin'in ordu içindeki gücüne dayanarak gerçekleştirdiği darbeyle davud han devrildi. davud han ve aile üyelerinin çoğu darbeciler tarafından öldürüldü. 27 nisan 1978 tarihinde afganistan demokratik cumhuriyeti'nin kurulduğu ilan edildi.
  (bkz: savr devrimi)
  
  cesedine ancak 2008 yılında ulaşılabildi. 2009 yılında devlet töreniyle defnedildi.
  
  https://tr.wikipedia.org/wiki/muhammed_davud_han
  https://en.wikipedia.org/wiki/mohammed_daoud_khan
  https://islamansiklopedisi.org.tr/…hammed-davud-han