muhammed zahir şah

• 1933 ie 1973 yılları arasında afganistan'ı yönetmiş olan son afgan şahı.
  
  16 ekim 1914'te kabil'de dünyaya geldi. muhammed nadir şah'ın oğluydu. montpellier üniversitesi'nden mezun oldu. babasının 1929'da şah olarak afganistan tahtına çıkması üzerine kendisi de amcalarıyla birlikte yönetimde görev almaya başladı.
  
  8 kasım 1933'te babasının bir suikast sonrası öldürülmesi sebebiyle aynı gün şah olarak 19 yaşındayken tahta çıktı. babasının zamanında kurduğu kraliyet oligarşisi sebebiyle yönetiminin ilk 30 yılında pek etkili bir yönetici olamadı. yönetimdeki güç genel olarak amcalarındaydı.
  yönetimi sırasındaki çeşitli önemli olaylar:
  
  - 1934 yılında afganistan milletler cemiyetine üye oldu.
  
  - özellikle mihver ülkeleri ile iyi ilişkiler kurmasına rağmen afganistan, ikinci dünya savaşı boyunca tarafsızlığını koruyabilen nadir ülkelerden biri oldu.
  
  - doğu türkistan islâm cumhuriyeti'ne silah ve asker yardımında bulundu.
  
  - zahir şah, ikinci dünya savaşı'ndan sonra ülkeyi modernleştirme girişimlerinde bulundu. hem abd hem de sscb'den maddi destek aldı. ülkesine otoyollar ve sulama tesisleri inşa ettirdi ama yaptığı reformlar kabil ve çevresi dışında etkili olamadı.
  
  zahir şah, 1964 yılında yeni bir anayasanın kabulünü sağladı. bu anayasa ile birlikte afganistan tam anlamıyla meşruti monarşiye geçiş yapmış oldu. özgür seçimler, genel oy hakkı, kadın hakları, meclis, sivil haklar anayasada tanındı. aynı zamanda bu anayasa sayesinde akrabalarını da yönetimden uzaklaştırabildi.
  
  70'lerin başında ülke kuraklık ve kıtlık yüzünden sorun yaşadı. siyasi istikrarsızlık zamanla yükseldi. 17 temmuz 1973'te tedavi olmak için italya'dayken kuzeni ve eski başbakanı muhammed davud han'ın düzenlediği kansız bir darbe sonucu tahttan indirildi.
  (bkz: 17 temmuz 1973 afganistan askeri darbesi)
  
  darbe sonrası ülkede iç savaş çıkmasını istemediği için tahttan çekilmeyi kabul etti ve afganistan cumhuriyeti kuruldu. 200 yılı aşkın afganistan monarşisi de son bulmuş oldu.
  
  zahir şah sonraki 29 yılını italya'da geçirdi sovyet-afgan savaşı sırasında bir sürgün hükumeti kurmaya çalıştıysa da başarısız oldu.
  
  kabil'deki taliban yönetiminin yıkılması üzerine nisan 2002'de afganistan'a geri döndü. haziran 2002'de afganistan'ın tarihi meclisi loya jirga'yı açtı ve desteklediği aday hamid karzai cumhurbaşkanı seçildi. hamid karzai tarafından kendisine ulusun babası unvanı verildi.
  
  23 temmuz 2007'de 92 yaşındayken doğal sebeplerden ötürü yaşamını yitirdi.
  
  https://en.wikipedia.org/wiki/mohammed_zahir_shah
  https://tr.wikipedia.org/wiki/muhammed_zahir_şah