müzik ve ermeni diasporası

• orijinal adı "music and the armenian diaspora - searching for home in exile" olan sylvia angelique alajaji'ye ait kitap. aras yayıncılık ile kara plak'ın ortak yayımı olarak basılacakmış yakında.
  
  kitap çıkana kadar diasporanın şahane müziklerini dinleyelim bari.
  john bilezikjian kessab bar, https://www.youtube.com/watch?v=xdsmsbttzja
• "sürgünde sılayı aramak" adlı bu kitap nedense halen çevrilmedi türkçe'ye. o zaman kitaptan bir bölüm gelsin, mustafa avcı çevirisiyle:
  
  "benim en sevdiğim hangisi biliyor musun? ‘yankee doodle.’ [tarihi yedi yıl savaşlarına dayanan vatansever bir anglo-amerikan, ve ayrıca connecticut’un eyalet marşı]
  o an ara’nın beni işlettiğine emindim ve bunu ona da söyledim.
  “hayır!” diyerek güldü. “ben çok ciddiyim!” “hangi performans bize onların kim olduklarını bu icradan daha iyi anlatabilir ki?”
  
  osmanlı imparatorluğu’ndan ayrılmalarından kısa bir süre sonra kaliforniya’ya yerleşen ermenilerden 1939 yılında alınan bir dizi ses kaydını konuşmaya başladığımızda dünyaca ünlü ermeni udi ara dinkjian’la henüz oturmaya başlamıştık. sidney robertson cowell tarafınan kaydedilen (ki yer yer kendisinin yorumlarını duyabilirsiniz bu kayıtlarda) ve amerikan kongre kütüphanesi’nde (library of congress) tutulan bu kayıtlar o dönemin amerikalı ermenilerinin zengin ve farklı müzikal hayatlarını yansıtan büyüleyici birer belge niteliğindeler. ara’nın müziğinin yıllardır hayranı olan birisi olarak, bu kayıtları onunla tartışabilme fırsatının büyük bir hevesle beklemiştim. görünüşte bu kayıtlar ermenilerin gelmiş oldukları bambaşka bir osmanlı dünyasını yad ediyordu. ermeniler bu kayıtlarda ud, zurna gibi enstrümanları çalıyorlar, sözleri türkçe ile ermenice’nin karışımı olan arkalarında bıraktıkları köylerine ait şarkılar söylüyorlardı. bu şarkıların uyandırdığı ses iklimi kesinlikle sılaya aitti.
  
  bu kayıtlarla ilk karşılaşmamda gözüme ilk önce “yankee doodle” çarptı. joe bedrosian adında bir adam tarafından zurnayla çalınmış şarkı ilk başta kulak tırmalayıcıydı — zurnanın kabalığı ve şiddeti neredeyse gülünç bir şekilde “yankee doodle dandy”nin neşesi ile uyum sağlamıştı. o kadar kulak tırmalayıcıydı ki ilk dinleyişimde hemen şarkıyı kapatmıştım. ara’ya bu parçayı başından sonuna kadar dinleyemediğimi itiraf ettim ve ara beni bu şarkıyı tekrar dinlemem için cesaretlendi. ve ben de dinledim.
  
  şarkıyı tekrar dinlediğimde, geçmiş ve şimdiki vatan arasında yapılan ustalıklı gezintilere kendimi tamamıyla kaptırdım. bedrosian, icrasına önce yavaş bir şekilde başlıyor, görünüşe göre “doğru” seslere basmak için mücadele veriyor. buna karşın, çalmaya devam ettikçe, düzeninin bilinçli bir tercih olduğu ortaya çıkıyor. bu icra makamlı bir “yankee doodle” icrası, yani bu gidiş gelişlerin herbirisi diasporanın çok katlı bilinç dünyalarında çağrışımlar uyandıran farklı estetik dünyaların sedalarının içiçe geçmesi. bedrosian devam ettikçe, daha da hızlanıyor, melodik yapıyla ilgili daha özgürce hareket ediyor, icra devam ettikçe de kendine daha da fazla güveniyor ve bu kimliklerin uyumsuz bir şekilde birbirine dikilmiş parçalanmış kimlikler olmadığı ve diasporaya ait imgelemlerin performansı olduğu ortaya çıkıyor. kaydın sonunda, cowell zurnayla ilgili birkaç kısa yorum yapıyor ve parçanın kayıt için seçilmesiyle ilgili olarak şunları söylüyor: “bu şarkı, bana bildirildiğine göre ermeni pikniklerinde çok revaçta olan yankee doodle idi” (1939a). anahid kassabian’ı alıntılayacak olursak: gerçekten de güzel bir tuhaflık (2013, 82)
  
  sylvia angelique alajaji, music and the armenian diaspora: searching for home in exile (indiana university press, 2015), 56–57."