natural language processing

• ai ile yakın ilişki içinde olan ve esasen computational linguistics diye adlandirilan bir yöntemle bilgisayarın konuşulan dili "anlama"sına yönelik çalışma bütününe verilen ad. bilgisayara "ahmet güzelim iki çay yap biri açık" dediğiniz zaman beklentinizin yerine gelebilmesi için rize turist çayı, iki çay bardağı ve bir partner dışında gereken şey. ks. nlp
• (bkz: turkish text deasciifier)
• bazi kaynaklar buna '5th generation languages' derler..
  (bkz: machine languages)(bkz: assembler)(bkz: compiler)(bkz: 4gl)
• (bkz: reuters corpus)
• doğal dil işleme, ana işlevi doğal bir dili çözümleme, anlama, yorumlama ve üretme olan bilgisayar sistemlerinin tasarımını ve gerçekleştirilmesini konu alan bilim ve mühendislik dalıdır. ddi, yapay zeka( bilgi gösterimi, planlama, akıl yürütme, vb. ), biçimsel diller kuramı(dil çözümleme), kuramsal dilbilim, bilişsel psikoloji gibi çok değişik alanlarda geliştirilmiş kuram, yöntem ve teknolojileri bir araya getirir. 1950 ve 1960 ‘larda yapay zekanın küçük bir alt alanı olarak görülen bu konu, araştırmacıların ve gerçekleştirilen uygulamaların elde ettiği başarılar sonunda artık bilgisayar bilimlerinin temel bir disiplini olarak kabul edilmektedir.
  
  doğal dil işleme (ddi), önümüzdeki yıllarda insanların bilgisayarlar ile etkileşiminde temel birtakım değişiklikler getirmeye aday teknolojilerden biridir. ddi ‘nin ucuz bilgisayar gücüne dayanması nedeniyle önceleri beklenen sonuca göre çok pahalı olan ddi uygulamaları için güçlü bilgisayarların ortaya çıkışı büyük değişiklikler yapmıştır.
  
  doğal dil işleme alanındaki araştırmalarda temel amaçlar genellikle şunlar olmuştur:
  
  - doğal dillerin işlev ve yapısını daha iyi anlamak
  - bilgisayarlar ile insanlar arasındaki arabirim olarak doğal dil kullanmak ve bu şekilde bilgisayar ile insanlar arasındaki iletişimi kolaylaştırmak
  - bilgisayar ile dil çevirisi yapmak
  
  ddi sistemleri, beş ana seviyede incelenir. bu seviyeler şöyledir:
  
  sesbilim (phonology)
  biçimbilim (morphology)
  sözdizimbilim (syntax)
  anlambilim (semantics)
  kullanımbilim (pragmatics)
  
  sesbilim harflerin seslerini ve bunlarin dil içinde nasıl kullanıldığını inceler. tüm dillerin bir alfabesi vardır. her harfin sesi diğerlerinden farklıdır ve bu ses birimlerine fonem adı verilir. sesbilimde ana problem ses dalgalarının sürekli olmasına ragmen fonemlerin kesikli olmasıdır. konuşmayı anlamak için, sürekli akan konuşma kesikli seslere bölümlenmelidir. daha sonra sesler ve fonemler sınıflandırılmalıdır. bu karmaşık problem örüntü tanıma kapsamında ele alınır.
  
  biçimbilim sözcük oluşumunu ele alan bilimdir. bu aşamada temel amaç kelimenin kökünü ve eklerini doğru olarak tespit ve tasnif edebilmektir. bir kelimede eklerin sırası ve yapısı, yapım ve çekim eklerinin belirlenmesi gibi işlemler bu seviyede yapılır.
  
  sözdizimbilim, sözcüklerin cümle oluşturmak için ne şekilde sıralanmaları gerektiğini inceler. kelimelerin cümle içindeki yapısal görevlerini, öbekleri ve bunları oluşturan alt öbekleri tanımlar. sözcüklerin birleştirilerek cümlelerin oluşturulması veya bir cümlenin bileşenlerine ayrıştırılması(parsing) işlemleri bu aşamada gerçekleştirilir.
  
  anlambilim, dilin gerçek dünya ile iletişim kurduğu düzeydir. kelimelerin anlamlarını ve bunların cümlenin anlamını oluşturmak için nasıl bir araya geldiklerini inceler.
  
  kullanımbilim, cümlelerin normal anlamından farklı bir anlamda kullanıldığı durumları inceler. örneğin "pencereyi acabilir misiniz" cümlesi soru değil istektir. bazıları tarafından anlambilimin altkümesi olarak ele alınmaktadır.
• tr. doğal dil işleme.
  
  konuyla ilgili her türlü soru için (bkz: kemal oflazer).
• doğal dil işleme, yaygın olarak nlp (natural language processing) olarak bilinen yapay zeka ve dil bilimi alt kategorisidir.türkçe, ingilizce, almanca, fransızca gibi doğal dillerin (insana özgü tüm diller) işlenmesi ve kullanılması amacı ile araştırma yapan bilim dalıdır.
  
  ayrıca, nlp kısaltması ile anılan, (neuro linguistic programming - duygusal iletişim planlama) dil ile iletişimin psikolojik yansılarını ve bu konu ile ilgili teknikleri kapsayan yeni bir alan daha vardır. dil ile ilgileri olması açısından birbirine benzemekle birlikte çok farklı olan bu iki kavram birbirine karıştırılmamalıdır.
• konuyla ilgili google'da yapılan sunumlardan birisi için (bkz: google image labeler/#10393808)
• doğal dil işleme
  
  morfolojik ve semantik gibi alt başlıklarda incelenen, doğal dil ile yazılan cümlelerin bilgisayar tarafından anlaşılır bir hale getirilmesini sağlayan çalışmalardır. cümlenin anlam özelliklerini incelerken yapay zeka oluşturulması amaciyla prolog veya lisp gibi yorumlayici dillerden faydalanilabilir.
• (bkz: eugene charniak)