no man's land

• filmde kimi ayrıntıların çok güzel yakalanmış olması da kaliteyi arttırmakta, örneğin fransızların tanıştıkları herkese önce ingilizce yerine "fransızca biliyor musun" diye sormaları, alman mayın temizleyicinin tam saniyesinde randevuya gelmesi, silaha sahip olanın haklı olması gibi. film bitince keşke diğer türlü bitseydi diyor insan.
• no mans land'i saraybosna'da, yüzlerce insanla birlikte izlemek kadar dehset verici birsey olamaz. dil bilmezligin basima actigi en güzel geceymis. filmi anlamadigim yerlerde dönüp dönüp insanlari incelemistim. filmin saniye saniye insanlarin yüzüne yayilmasi, keyifle yayilmis dudagin kederden kasilip kalmasi, yasli bir adamin hickirarak aglamasi. en cok bu dokunmustu. filmden cok daha etkileyiciydi . filmin sik sik alkislarla kesildigini hatirliyorum. acayip bir geceydi.
• filmin sonunda mayının üzerinde yatan adamın bosnayı simgelediğini öğrendiğimde filme hayranlığımın bir kez daha arttığı yapım. ayrıca zamanında en iyi yabancı film oscarını da almıştır bu film
  
  (bkz: no mans land)
  (bkz: remake)
• tüm trajedisinin ötesinde, cehpedeki adamın "ooh ruandada işler karışmış" demesine on dakika kakır kakır güldüğüm film.
• avrupalıların sırplar eliyle boşnakların altına yerleştirttikleri mayın karşısında birleşmiş milletlerin çaresiz müdahale edişini (edemeyişini) anlatan, iç burkucu bir film.
• iç savaş sırasında yugoslavya'da günün doğmasıyla olaylar başlar. gün batarken herkes çekilir. ama patlamaya hazır bir bombanın üzerinde çaresizce yatan bosna hala oradadır...
• danis tanovic 'in ic acitan filmi. filmin bir sahnesinde siperdeki askerlerden biri "ruanda'da da neler oluyor aman tanrim" der. aci icinde aci hissedersiniz.
  
  (bkz: hotel rwanda)
• mayının üzerinde yatan adamın bosna'yı temsil ettiği ve oscar almış boşnak filmi.
  (bkz: tarafsız bölge)
• her kurgu izleyiciyi belli bir an da olsa rahatsız eder. filmin güzel etkisi azalmaya veya utulmaya başlayınca kurgu sorgulanır. en azından kurgu olması hatırlanır. ama ben bu film kadar kurgu olmayacak derecede gerçekçi ve rahatsız edecek ilginç bir film izlemedim. yıllar oldu ama film hala türünde bir numaradır benim için.
  
  tıpkı jagtendeki gibi herkesin haklı herkesin haksız olabileceği sadelik ve gerçeklikte inanılmaz bir film. kolay kolay gaza gelmeyen biri olarak üniversitelerde hukuk okuyanlara mutlaka izlettirip uzun uzun tartıştırırdım. herhangi bir tarafı suçlu veya haklı bulanı da mezun etmezdim. simit satsın pezevenk.
• --- spoiler ---
  
  film, 1993 yılında, bosna savaşı’nda, geçiyor. düşman hatları arasındaki tarafsız bölge’de kaybolan bosnalı bir grup asker sırplarca fark edilerek yaylım ateşine tutulurlar. çiki, terk edilmiş bir siperin içine atlayarak kurtulur. siperleri kontrol için gelen iki sırp, bosnalı askerlerden birinin (çera) cesedinin altına mayın yerleştirerek bubi tuzağı hazırlarlar. çiki siperde bulduğu tüfekle sırplardan birini öldürür diğerini de yaralar. çera ölmemiştir. ayılır ayılmaz kendini yeni icat mayınlardan birinin üstünde bulur. fakat kahraman mayının mucidi sırp asker ölmüştür. cepheye henüz gelmiş olan nino mayını etkisiz hale getirmeyi bilmemektedir. eğer çera yerinden kımıldayacak olursa, patlayacak mayın hepsini öldürecektir.
  ciki ve nino birbirlerini yok etmeye çalışırken zorunlu olarak işbirliği yapmak durumunda kalmışlardır. her ikisi de içinde bulundukları durumu kendi taraflarına iletmeyi başarırlar. bunun üzerine hem sırplar, hem bosnalılar mayını etkisizleştirmek için bölgedeki birleşmiş milletler barış gücü’nden yardım isterler. sırpların boşnakların, altına koyduğu aslında tüm ülkeyi kaplayan bu mayın artık dünyanın gözü önündedir.
  film tanovic’in ilk filmi. danis tanovic arşiv sorumlusu olarak katıldığı savaşta 300 saatlik film çekimi yapmış. gerçekleştirdiği üç belgesel de uluslarası festivallerde ödüller almış. tarafsız bölge’nin de hayli sıkı bir özgeçmişi var. alaycı anlatımı, dehşete düşüren hikayesi, sözünü sakınmayan çarpıcı mesajıyla birçok festivalden özel ödüllerle dönmüş (ki en iyi yabancı film oscarı’nı da bunların arasında).
  tanovic büyük sırbistan düşüyle nereye saldıracağını bilemeyen sırplardan, göz gözü görmeyen savaş denen siste yollarını kaybeden boşnaklara savaşın taraflarını eleştirdiği kadar tarafsızlarını da (bm, gazeteci ordusu, ve bir şekilde izleyici kalan herkesi) eleştiriyor. kimsenin bu insanlık suçu karşısında tarafsız kalamayacağını, tarafsızlığın da bir taraf olduğunu söylüyor. filmde tanovic’in mesajını bm askeri çavuş marchand seyirciye açıkça dile getirse de “o kadar da aptal olmadığı gerekçesiyle” basına (muhabir livingstone’a) açıklamayı reddediyor. film sırasında tuttuğu notlarda tanovic:
  “kendimi bosna savaşı’ndaki iğrençliklerin sorumluluğundan muaf tutmaya çalışmıyorum. böyle bir şeyi asla yapmam. çünkü bir tarafta kurbanlar, diğer tarafta ise suç işleyen insanlar var. bu filmin amacı ne suçlamak ne de yanlış yapanları sergilemek. amaç savaşın her türlüsüne karşı çıkmak ve sesimizi yükseltmek. bu, benim şiddetin her türüne baş kaldırış şeklim.” sözleriyle duruşunu belli ediyor. karşıtlıklar, karşıtlıkların yarattığı karışıklıklar, bunları yaratan anti kahramanlar kimler yok ki filmde?birbirlerinin kafasına silahı dayayarak haklılığını söyletmeye çalışan savaşın tarafları zagrepteki odasında her plana müthiş bacakları giren manken kılıklı sekreteriyle satranç oynayarak vakit geçiren albay soft (yumuşak).
  karargahtaki divanında uzanmış yerel halktan bir çocuğun ensturmanından gelen canlı müzik konserini dinlerken olağanüstü mayın harekatıyla yerinden kalkmak zorunda kalan yüzbaşı dubois (kütük). kimsenin tek kelime yabancı dil bilmediği bir ülkede ısrarla “parles vous francais?”(fransızca biliyor musunuz?) sorusunu sormadan başka dil konuşmayan, iyi niyetle birşeyler yapmalıyım çabasına karşın kurulu düzenin çemberini kıramayan, yenilgiyi kabullenen çavuş marchand. (tacir) insanlık dramını dünyaya duyururken, yapacağı ünü de düşünen, bölge terk edilirken ardına bile dönüp bakmayan muhabir livingstone (yaşayantaş) “riske girmeyelim” nakaratıyla gücünü sadece kendi barışı için kullanan bm barış gücü. tarafsız bölge bir masalın içinde geçiyormuş gibi olağanüstü görünse de bu taraf, diğer taraf, tarafsızların tarafındakiler, tarafsızlaştırılabilenler buna rağmen olayların tarafını değiştirenler, tarafsızlaştıramadıklarımız filmin tarafları...
  
  --- spoiler ---